موانع پیش روی عملیات جدید ترکیه علیه کردها در سوریه

به گزارش بولتن نیوز، رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه احتمال انجام عملیات نظامی جدید در سوریه را مطرح کرده که تلاش دوباره او برای ایجاد یک منطقه امن به عمق حدود 30 کیلومتری (19 مایل) در امتداد مرز سوریه با ترکیه را نشان می دهد. او قرار بود اکتبر 2021 آن را اجرا کند اما پس از ناکامی در کسب چراغ سبز آمریکا و روسیه آن را کنار گذاشت.

این طرح که مناطق تحت کنترل کردهای تحت حمایت آمریکا را هدف قرار می دهد با توجه به شرایط جدید پیش آمده پس از جنگ روسیه در اکراین دوباره مطرح شده است. اردوغان بر این باور است که با توجه به این که جنگ در اکراین موقعیت بهتری در اختیار او قرار داده، اکنون می‌تواند در سوریه پیشروی کند و از حق وتوی ترکیه در برابر درخواست‌های فنلاند و سوئد برای عضویت در ناتو به عنوان ابزاری برای چانه‌زنی استفاده کند. بر اساس محاسبات آنکارا، واشنگتن می‌تواند با موافقت با اقدام ترکیه در سوریه، راه را برای گسترش تاریخی ناتو باز کند. این عملیات، بسته به اهدافی که ترکیه انتخاب می‌کند، می‌تواند با طرح‌های ایالات متحده برای گشودن جبهه دوم در برابر روسیه در سوریه در واکنش به جنگ اکراین همخوانی داشته باشد. آنکارا نیز فکر می کند که روسیه با توجه به درگیر بودن جنگ با ‌اوکراین، تمرکز آن بر سوریه آسان نیست. به همین دلیل، تمایلی به ایجاد مزاحمت برای ترکیه ندارد زیرا این کشور راه نجاتی برای مسکو در برابر تحریم‌های مداوم غرب فراهم کرده است.

عملیات نظامی احتمالی ترکیه دارای جنبه های داخلی برای این کشور نیز خواهد بود. اردوغان که بر سر میزبانی ترکیه از میلیون‌ها پناهجوی سوری تحت فشار فزاینده قرار گرفته، در حال ایجاد ارتباط میان عملیات نظامی در شمال سوریه و بازگرداندن پناهجویان به کشور است. در عین حال، عملیات نظامی تمرکز افکار عمومی ترکیه بر مشکلات اقتصادی عمیق کشور را کمرنگ می‌کند. او برای اقناع مردم و کسب حمایت آنها  برای جلب حمایت مردمی، انجام عملیات نظامی برای بازگشت پناهندگان را لازم می داند.

ترکیه در این عملیات به تل رفعت و منبج در غرب فرات و کوبانی، عین عیسی و تل تمر در شرق این رودخانه چشم دوخته است.

شهر مرزی کوبانی ارتباط مناطقی را که ترکیه در نتیجه عملیات سپر فرات و چشمه صلح تحت کنترل خود درآورده است، قطع می کند. این شهرهمچنین به عنوان مکانی که کردهای سوریه وابسته به پ‌ک‌ک- که از نظر ترکیه به عنوان گروه تروریستی شناخته می‌شوند- بر آن تسلط دارند و برای اولین بار جبهه مشترک کردها و آمریکا برای مقابله با داعش، در سال 2014 در آنجا ایجاد شد، اهمیت نمادین دارد.

عین عیسی و تل تمر، واقع در جنوب تل ابیض و راس العین نیز- که ترکیه در عملیات چشمه صلح در اکتبر 2019 تصرف کرد- از نظر تامین امنیت بزرگراه استراتژیک M4 و قطع ارتباط مناطق تحت کنترل کردها برای ترکیه اهمیت دارند. با این حال، نیروهای دولتی سوریه پس از عملیات قبلی ترکیه، با هماهنگی روسیه و به منظور انجام گشت زنی با پلیس نظامی روسیه در آن مناطق مستقر شدند. نیروهای آمریکایی در آن زمان از منبج، طبقا، کوبانی، عین عیسی و تل تمر عقب نشینی کردند و عملاً پیشروی ترکیه را تسهیل کردند. اکنون نیروهای آمریکایی در محدوده طرح عملیات نظامی جدید ترکیه حضور ندارند. با این حال، کردها از ایالات متحده و روسیه انتظار دارند، به عنوان عوامل ناظر بر توافق آتش بس 17 اکتبر و 22 اکتبر سوچی که پس از عملیات چشمه صلح انجام شد، ترکیه را از حمله باز دارند.

دولت بایدن به این دلیل که عملیات نظامی جدید ترکیه مبارزه با داعش را مختل می کند، نسبت به آن ابراز نگرانی کرده است. روسیه نیز سیگنال های متفاوتی را در تلاشی آشکار برای استفاده از شکاف ترکیه و آمریکا در سوریه فرستاده است . اظهارات هفته گذشته سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه که نگرانی های امنیتی ترکیه در سوریه را توجیه می کرد، به عنوان پشتوانه برنامه های آنکارا نشان داده شد اما اقدامات روسیه در سوریه تصویر متفاوتی را ترسیم می کند. روسیه دو هواپیمای جنگی و شش هلیکوپتر را به فرودگاه قامشلی فرستاد و متعاقبا بالگردها بر فراز عامودا، درباسیه و کوبانی و همچنین برخی خطوط مقدم پرواز کردند. نیروهای روسی در اولین اقدام، همراه با یگان های مدافع خلق کرد (YPG) در درباسیه گشت زنی مشترک انجام دادند. به نوشته روزنامه سوری الوطن، روسیه یک نیروی نظامی متشکل از ده ها خودرو را به منطقه ای در جنوب عین عیسی اعزام کرد که این روزنامه از آن به عنوان هشداری به ترکیه توصیف کرد.

اردوغان تمایل به اجرای عملیات نظامی جدید علیه کردها را در 23 مه و پس از انتشار ادعاهایی مبنی بر آغاز خروج نیروهای روسیه از سوریه مطرح کرد. اما سخنگوی ارتش سوریه ادعاها مبنی بر تخلیه مواضع روس ها در قامیشلو، تل تمر، عین عیسی، حلب و ادلب را رد کرد. جبهه موسوم به آزادیبخش سوریه وابسته به مخالفان نیز اعلام کرد که نیروهای روسی همچنان به نبرد در همه جبهه ها در ادلب، حماه و حومه لاذقیه ادامه می‌دهند.

ترکیه در مناطق شرق فرات، باید قول موافق آمریکا و روسیه را در نظر بگیرد، اما در تل رفعت و منبج که در غرب این رودخانه قرار دارند، ایالات متحده ممکن است چشم خود را بر روی مانورهای ترکیه ببندد.

تل رفعت در شمال حلب واقع شده و پایگاه هوایی منیغ در نزدیکی آن از سال 2016 تحت کنترل YPG قرار داشته است. ارتش سوریه نیز همزمان به این منطقه وارد شد. نیروهای کردی که در سال 2018 عفرین را در عملیات شاخه زیتون ترکیه از دست داده بودند، به سمت تل رفعت عقب نشینی کردند. وجود حدود 140 روستای کردنشین در شمال حلب نفوذ YPG را در این منطقه تقویت کرده است. روسیه به تصرف عفرین توسط ترکیه چراغ سبز نشان داد اما برای تل رفعت خط قرمز تعیین کرد. به همین ترتیب، روسیه به ارتش سوریه اجازه ورود به حومه منبج را داد تا ترکیه را از تصرف این شهر باز دارد.

بر اساس مفاد قرارداد سال 2019 ترکیه با روسیه که در سوچی امضا شد، قرار بود عناصر YPG و تسلیحات آنها، علاوه بر خروج از منبج و تل رفعت، تا عمق 30 کیلومتری خاک سوریه به عقب رانده شوند. آنکارا معتقد است که این تعهدات محقق نشده است.

استدلال های ترکیه در مورد تل رفعت تا حد زیادی مورد قبول واقع شده است اما اقدام نظامی در کوبانی به دلیل جمعیت متراکم شهر، آسیب های روانی حمله داعش به آن در سال 2014 و شناساندن کوبانی به عنوان سمبل مقاومت در برابر داعش، احتمالاً خشم بین المللی را در پی خواهد داشت.

به گفته منابع عربی، نیروی YPG در روستاهای سوقانکا، قنطری، ساموکا، حساجک و دم الشهبا در نزدیکی تل رفعت مواضع گرفته اند. ترکیه مدعی است که YPG از این مواضع برای حمله به شبه نظامیان سوری تحت حمایت ترکیه در عفرین، جرابلس، اعزاز و الباب استفاده می کند. از این رو، استدلال ترکیه این است که لازم است عملیات جدید برای جلوگیری از حملات به مناطقی که به عنوان بخشی از عملیات سپر فرات و شاخه زیتون شناخته می شود صورت بگیرد.

دو سناریو متضاد در مورد تل رفعت به صورتی برجسته مطرح است. اولین سناریو این است که روسیه می تواند به دستاوردهای محدود ترکیه در تل رفعت تن دهد، مشروط بر اینکه آنها حلب را تهدید نکنند. این چراغ سبز به این امید صورت می گیرد که چوب لای چرخ روابط ترکیه و آمریکا قرار داده و کردها را به نزدیک شدن به دمشق مجبور کند. بر اساس سناریوی دوم، درگیری در تل رفعت می‌تواند روابط نزدیک میان ترکیه و روسیه را از بین ببرد، روسیه را تحت فشار قرار دهد و بر دمشق فشار وارد کند. در نتیجه، در نهایت اتفاقات به نفع واشنگتن باشد. ترکیه و روسیه در سال 2020 و در بحبوحه درگیری‌هایی که طی آن دمشق کنترل بزرگراه M5 را به دست گرفت، با بمباران مواضع ترکیه 34 سرباز این کشور را کشت.

هدف قرار دادن تل رفعت می تواند برای اردوغان، نویدبخش دستاوردهایی عملی باشد. این امر موقعیت مناسبی برای تحت فشار نگه داشتن شمال حلب فراهم می کند. در حال حاضر، کنترل ی.پ.گ بر تل رفعت، ارتباط بین نیروهای شورشی در شمال حلب و ادلب را قطع کرده است. ترکیه با تصرف تل رفعت، می‌تواند دسترسی YPG به عفرین را به طور کامل مسدود کند، نیروهای دولتی سوریه را در شمال حلب تحت فشار نگه دارد و راه را برای همکاری بین گروه‌های شورشی در حومه حلب و ادلب هموار کند.

همچنین، اگر تل رفعت دست به دست شود، دو شهرک شیعیان در مسیر عفرین یعنی زهرا و نوبل، دوباره محاصره خواهند. زهرا و نوبل از سال 2016 که محاصره چهار ساله گروه های تحت حمایت ترکیه بر آن پایان یافت، توسط حزب الله و شبه نظامیان شیعه محلی محافظت می شوند. ارتش سوریه نیز در این منطقه حضور دارد.

عملیات جدید ترکیه در سوریه، به دلیل حضور نیروهای سوری در خطوط تماس با کردها از سال 2019، با خطرات شدیدتری روبرو است. وزارت امور خارجه سوریه در پی تهدید اردوغان، در نامه ای به سازمان ملل، حضور نظامی و اقدامات ترکیه در سوریه را با «تجاوز، اشغال گری و پاکسازی خواندن جمعیت» محکوم کرد.

منابع عربی گزارش داده اند که شبه نظامیان تحت حمایت ترکیه مواضع مناسبی برای هدف قرار دادن کوبانی، منبج و تل رفعت همزمان با انجام پروازهای شناسایی بر فراز خطوط تماس در هر سه منطقه اتخاذ کرده اند. گزارش ها حاکی از آن است که کاروان نظامی ترکیه شامل 56 تانک، 11 موشک انداز و ده ها خودروی حامل تجهیزات لجستیکی به سمت منبج حرکت کرده است.

منبع: کردپرس