مروری بر مناسبت‌های امروز ۶ خرداد

گروه سیاسی: در این مطلب مروری خواهیم داشت بر مناسبت‌ها و وقایعی که ششم خرداد وجود دارند و رخ داده اند. این مناسبت‌ها و وقایع عبارت هستند از: شهادت حضرت امام جعفر صادق (علیه السلام)، سالگرد درگذشت ادیب نیشابوری (معروف به ادیب اول) شاعر، مدرس و ادیب دوره مشروطیت و از اساتید حوزه علمیه در سال ۱۳۰۵، انتشار نخستین شماره از روزنامه کیهان در سال۱۳۲۱، ترور احمد دهقان مدیر مجله تهران مصور و نماینده مجلس در سال ۱۳۲۹.

شهادت حضرت امام جعفر صادق (علیه السلام):

حضرت امام جعفر صادق (ع) پیشوای ششم شیعیان، در این روز به دست خلیفه‌ی عباسی، منصور دوانیقی مسموم و در مدینه به شهادت رسید. امام صادق (ع) به شیخ الائمه نیز معروف است زیرا عمر ایشان از تمامی ائمه اطهار (ع) طولانی‌تر است. حضرت را در قبرستان بقیع در کنار پدر، جدّ و امام حسن مجتبی (ع) دفن کردند. آن امام به هنگام شهادت شصت و پنج سال داشته و مدت سی و چهار سال از امامت حضرتش می‌گذشت.

در میان امامان معصوم (ع)، برای هیچ کدام همانند امام صادق (ع) فرصت و شرایط مساعدی پیش نیامد تا بتوانند در سطح وسیع به انقلاب فرهنگی بپردازند و با تشریح فرهنگ غنی و پُرمایه‌ی اسلام، بر گسترش این دین آسمانی بیفزایند. ولی برای امام صادق (ع) این فرصت، در گیر و دار کشمکش‌ها و رودرویى بنی امیه و بنی عباس و جنگ قدرت به دست آمد. آن بزرگمرد علم و عمل از این فرصت استفاده‌ی کامل کرد و اسلام و فقهِ آن را از دیدگاه ائمه‌ی اهل بیت (ع) معرفی نمود و با تربیت شاگردان بسیار و برجسته، حیات تازه‌ای به اسلام و مسلمین بخشید و فرهنگ ناب تشیّع را که از متن اسلام محمدی و علوی نشأت گرفته بود به جهانیان عرصه کرد. امام صادق (ع) به عنوان رییس مذهب جعفری حوزه‌ی علمیه‌ی اسلامی در سطح عمیق و وسیع تشکیل داده و علوم اسلامی را تدریس می‌نمود. در این حوزه، چهار هزار نفر به فراگیری علوم آل محمد (ص) می‌پرداخته و حضرت در این زمان، اسلام اصیل را از زیر حجاب تیره و تار اسلام بنی امیه و بنی عباس آشکار ساخت.

سالگرد درگذشت ادیب نیشابوری (معروف به ادیب اول) شاعر، مدرس و ادیب دوره مشروطیت و از اساتید حوزه علمیه در سال ۱۳۰۵:

میرزا عبد الجواد ادیب نیشابوری سال ۱۲۸۱ ه ق در (بیژن گرد)، از روستا‌های نیشابور چشم به جهان گشود. در اوان کودکی، بیماری آبله چشم راستش را از او گرفت و سوی اندکی برای چشم چپش باقی ماند.

پس از آشنایی با خواندن و نوشتن، به تشویق پدرش ملا حسین، عازم نیشابور شد و سال ۱۲۹۷ ه ق برای دانش اندوزی به حوزه پررونق مشهد آمد، ابتدا به مدرسه خیرات خان رفت، بعد مدرسه فاضل خان و در اخر در مدرسه نواب حجره‌ای گرفت و ضمن فراگیری مقدمات علوم ادب، کتاب‌های نهج البلاغه، مغنی، مطول، مقامات بدیعی، مقامات حریری، حاشیه و شمسیه را بدون استاد یاد گرفت و مقداری فقه و اصول و حکمت و کلام را نزد اساتید ان عصر حوزه، تلمذ کرد و به نیشابور بازگشت و پس از درگذشت پدر، در حدود سال ۱۳۱۰ ه ق بار دیگر به مشهد آمد و در یکی از حجره‌های مدرسه نواب مستقر شد و تا پایان عمر هرگز به سفر نرفت.

او در حکمت الهی و طبیعی مهارت داشت و نظریات ملا صدرا را می‌پسندید و در نجوم، جبر و مقابله و حساب و هندسه از دانایان بود و با موسیقی نیز آشنایی داشت. اما بدون تردید تخصص او در علوم ادب بود. او تمام قاموس و برهان قاطع را حفظ داشت و افزون بر دوازده هزار بیت از اشعار عرب جاهلی را به خاطر سپرده بود. ادیب هر شعری را با همان حال و هوای خود شعر، با لهجه‌ای بسیار دلنشین و سحرانگیز می‌خواند.

از وجوهات کمتر استفاده می‌کرد. بیشتر از راه حق التدریس آستان قدس رضوی و عایدات اندک ارثی نیشابور، روزگار می‌گذرانید. او همسر نگزید و به تنهایی راه زندگی را به آخر برد. بیانی صریح داشت و در مبارزه با جهل و ریا بیداد می‌کرد. زندگی نظام مندی داشت و هفته‌ای یک بار به حرم مطهر مشرف می‌شد. در بیشتر درس‌های او، متجاوز از سیصد طلبه شرکت می‌کردند.

ادیب پس از سالیان مدید سخت مریض شد و به بیمارستان منتصریه انتقال یافت و هرگز به حجره بازنگشت و حجره خود را با خاطره چهل ساله رها ساخت. در حال احتضار از یکی از شاگردان خود خواست تا معلقه امرؤ القیس را برای او بخواند و خود زیر لب زمزمه می‌کرد، در بیت ۲۹ معلقه، ادیب برای همیشه چشم برهم نهاد و در شصت و سومین سال زندگی خود، صبح جمعه ششم خرداد ۱۳۰۵/ ۱۵ ذیقعده ۱۳۴۴ ه ق، با تنی نحیف در گوشه‌ای از پای دیوار غربی دار السیاده حرم مطهر به خاک سپرده شد.

میرزا عبد الجواد در طول حیات پربار خود، چهره‌های برجسته ای، چون ملک الشعرای بهار، بدیع الزمان فروزانفر، محمد پروین گنابادی، محمد تقی مدرس رضوی، محمود فرخ، محمد تقی ادیب نیشابوری، محمد علی بامداد، سید جلال الدین تهرانی، سید حسن مشکان طبسی را در مکتب خود پروراند و نسبت به رویداد‌های سیاسی عصر خود بی توجه نبود. بیشتر این جریان‌های زندگی ساز، در اشعار ادیب بازتاب یافته است. لآلی مکنون از آثار قلمی اوست که سال ۱۳۳۳ ه ق در مشهد به چاپ رسیده است.

انتشار نخستین شماره از روزنامه کیهان در سال۱۳۲۱:

سال ۱۳۲۱ شمسی در یکی از محل‌های تهران ـ کوچه میرزا محمود وزیر، پایین‌تر از چهارراه سرچشمه ـ جمع کوچکی در یک ساختمان دو طبقه در تدارک یک روزنامه جدید مشغول بودند. تعداد نشریات یومیه در آن روز‌ها خیلی نبود. معروف‌ترین آن‌ها «اطلاعات» (انتشار در ۱۹ تیر ۱۳۰۵) بود که توسط عباس مسعودی منتشر می‌شد. شاید همین هم عاملی برای بستن نطفه یک روزنامه «رقیب» شد. طبقه اول این ساختمان یک دستگاه چاپ ملخی، یک میز حروف ریز و درشت سربی و. همه لوازم مورد نیاز و موجود آن روز برای چاپ را در خود جای داده بود. طبقه دوم هم یک اتاق برای تحریریه و یک اتاق برای کارکنان داشت.

مصطفی مصباح‌زاده در کنار عبدالرحمان فرامرزی که از روزنامه‌نگاران صاحب قلم و شناخته شده بود روز‌های بسیاری را به همراه بیست نفر خبرنگار، عکاس، چاپچی، کارمند و مستخدم تلاش کردند تا بتوانند یک نشریه یومیه را منتشر کنند و بالاخره عصر روز چهارشنبه ۶ خرداد ۱۳۲۱ موفق شدند نخستین شماره «کیهان» را در دو هزار نسخه چاپ کنند. کیهان در چهار صفحه پنج ستونی در قطع ۴۵ در ۳۰ تولد یافت. سرمقاله شماره نخست کیهان از مرام و خط مشی خود چنین یاد کرده است: «چون نویسندگان روزنامه کیهان، همان کسانی هستند که برای مدت دو ماه نشریه «بهرام» را منتشر ساختند، گمان می‌کنم محتاج نباشند که مرام خود را از سر نو گوشزد کنند.»

مصباح زاده به گفته خویش روزنامه کیهان را با حمایت شاه راه اندازی کرد. ارتشبد فردوست در خاطرات خود می‌نویسد؛ «مصباح زاده تقاضای کمک مالی کرد، پس از ملاقات با او گفتم چه می‌خواهی؟ گفت:، پول. گفتم چقدر؟ گفت، به اتفاق عبدالرحمن فرامرزی حساب کرده ایم، راه اندازی آن ۲۰۰ هزارتومان هزینه دارد. ماجرا را به محمدرضا گفتم، او چک کشید و من پول را به مصباح زاده دادم.»

مصباح زاده در گفتگو با نماینده بخش تاریخ شفاهی بنیاد تاریخ ایران در لندن نوشته فردوست را تایید می‌کند و می‌گوید: «تنها پایگاه مالی که داشتیم کمک خود شاه بود.» مصطفی مصباح زاده در گفت وگویی با رادیو بی بی سی گفت: «در حکومت پهلوی هرگز انتخابات آزاد برگزار نشد، قانون مطبوعات اجرا نگردید و سانسور شدیدی بر مطبوعات حاکم بود.»

ترور احمد دهقان مدیر مجله تهران مصور و نماینده مجلس در سال ۱۳۲۹:

احمد دهقان در ششم خرداد سال ۱۳۲۹ در دفتر تماشاخانه تهران در خیابان لاله زار به دست حسن جعفری کارمند شرکت نفت انگلستان ترور شد. عده‌ای معتقدند حسن جعفری عضو گروه کیانوری - روزبه در حزب توده ایران بوده است. عده دیگری برآنند که رزم آرا که به‌تدریج از دربار فاصله گرفته و در اندیشه کودتا علیه شاه بود، این ترور را ترتیب داد. رزم آرا و کیانوری هر دو دست داشتن در قتل دهقان را رد کرده‌اند.

دهقان پس از ترور به بیمارستان شماره ۲ ارتش انتقال یافت و پس از عمل جراحی روی طحالش درگذشت. حسن جعفری در محاکمه‌ای جنجالی و علی‌رغم تلاش وکلای مدافعش به اعدام محکوم و در ۲۵ فروردین ۱۳۳۰ اعدام شد. بعد‌ها اسنادی به دست آمد که نشان می‌داد قاتل اصلی شخصی به نام قبادی از افسران توده‌ای شهربانی با نام‌های مستعار جاوید و دهقان نائینی بوده‌است.