مروری بر مناسبت های امروز ۲۳ اردیبهشت

گروه سیاسی: در این مطلب مروری خواهیم داشت بر مناسبت‌ها و وقایعی که در بیست و سوم اردیبهشت ماه رخ داده اند. این مناسبت‌ها عبارتند از: زادروز فخر تشیع خاتم الفق‌ها و المجاهدین شیخ اعظم انصاری، سالروز لغو کاپیتولاسیون پس از پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۸.

زادروز فخر تشیع خاتم الفق‌ها و المجاهدین شیخ اعظم انصاری:

شیخ مرتضی انصاری با نام کامل شیخ مرتضی انصاری شوشتری (۱۲۱۴-۱۲۸۱ق)، ملقب به شیخ اعظم و خاتم‌الفق‌ها و المجتهدین و معروف به شیخ انصاری، یکی از نامورترین و پرآوازه‌ترین فقیهان شیعه و مراجع تقلید و یکی از محقق‌ترین چهره‌های علمی و فقهی در قرن سیزدهم قمری که بعد از صاحب جواهر، مرجعیت عامه یافت.

نسب شیخ انصاری به جابر بن عبداللّه انصاری صحابی نامدار پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) می‌رسد. او در کربلا، اصفهان، نجف و دیگر شهر‌ها نزد بزرگانی، چون عمویش شیخ حسن انصاری، سید محمد مجاهد، شریف العلماء مازندرانی، موسی کاشف‌الغطاء، سید محمدباقر شفتی رشتی، ملا احمد نراقی، علی کاشف‌الغطاء و صاحب جواهر علوم اسلامی را فرا گرفت و در جوانی به درجه اجتهاد رسید. او نظریات ابتکاری و ابداعی بی‌شماری در فقه و اصول به وجود آورد و آغازگر و پایه‌گذار اصول نوینی در فقه و اصول بود که توانست اصول و فقه را به مرحله جدیدی وارد کند. وی با روش متین و مستحکم، اصول اخباری‌گری رایج آن روز را کنار زد و مسیر اجتهاد را روشن و مبرهن نمود. شیخ انصاری بعد از صاحب جواهر و به درخواست ایشان مرجعیت شیعیان را بر عهده گرفت. او شاگردان بسیاری را تربیت کرد که بیش‌تر آن‌ها از مجتهدان و عالمان معروف شیعه در میانه قرن سیزدهم تا اوایل قرن چهاردهم بودند. از شیخ انصاری تالیفات بسیاری برجای مانده و کتاب المکاسب و فرائد الاصول از آثار مهم ایشان است که سال‌ها در حوزه‌های علمیه تدریس می‌شود.

سالروز لغو کاپیتولاسیون پس از پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۸:

کاپیتولاسیون عبارت است از وضع ناشی از قرارداد‌هایی که دولت‏های زورمند و استعمارگر، خاصه در قرن نوزدهم به دول ضعیف تحمیل می‏کردند. به موجب آن قراردادها، اتباع دولت‏های استعماری، پس از ورود به قلمرو دولت ناتوان، تحت حاکمیت دادگاه‏های دولت متبوع خود باقی می‏ماندند و محاکم دولت ضعیف، حق محاکمه آن‌ها را نداشتند.

این قانون خفَّت بار پس از امضای عهدنامه ترکمنچای بین ایران و روسیه در زمان فتحعلی شاه قاجار اجرا شد و پس از مدتی کشور‌های استعماری اسپانیا، فرانسه، آمریکا، انگلستان، آلمان، ایتالیا و چند کشور دیگر از جمله دولت عثمانی از ایران حقِّ کاپیتولاسیون را به دست آوردند. کاپیتولاسیون موجب برتری و تقدم اتباع خارجی بر کشور می‏شد و باعث می‏گردید که رجال مملکت را به بیگانگان و قدرت قضایی و سیاسی آنان سوق دهد.

در سایه این قانون ننگین، بیگانگان هرچه می‏خواستند به ایران وارد و یا از ایران خارج می‏کردند. این قانون، اصلِ حاکمیت و استقلال کشور را متزلزل می‏ساخت و به قوانین خارجی، اعتبارِ برون مرزی می‏بخشید. کاپیتولاسیون که در واقع از الحاق ماده واحده‏ای به قرارداد وین - مصونیت اتباع سیاسی - به وجود می‏آمد، به صورتی نیمه مخفی، ابتدا در مجلس سنا و سپس در ۲۱ مهرماه ۱۳۴۳ شمسی در مجلس شورای ملی به تصویب رسید. امام خمینی (ره) در برابر این قانون ننگ ‏آور و خفت‏ بار، عکس ‏العمل سختی نشان دادند و در تاریخ ۴ آبان ۱۳۴۳ شمسی سخنرانی مهمی ایراد نمودند. سخنان حضرت امام، طوفانی عظیم در جامعه به پا کرد که رژیم انتظار آن را نداشت؛ لذا آن حضرت را در سیزدهم آبان همان سال دستگیر و به ترکیه تبعید کردند. سرانجام در ادامه مبارزات امام امت و امت امام، سه ماه پس از پیروزی انقلاب، به پیشنهاد هیئت وزیران و تصویب شورای انقلاب اسلامی، در بیست و سوم اردیبهشت ماه سال ۱۳۵۸ ش حق کاپیتولاسیون و امتیازات و ملحقات آن برای همیشه و به طور نهایی لغو شد.