وجه مشترک سفر همزمان امیرقطر و دو مقام اروپایی به تهران چیست؟

به گزارش بولتن نیوز، «انریکه مورا» معاون مسئول سیاست خارجی اروپا امروز با علی باقری معاون وزیر خارجه کشورمان دیدار کرد. «شیخ تمیم» امیر قطر نیز فردا به تهران می‌آید. «زبیگنیو رائو» وزیر خارجه لهستان هم شنبه وارد تهران شده بود.

«شیخ تمیم» نقش واسط جمهوری اسلامی و ایالات متحده را می‌خواهد بازی کند. نقشی که قبلاًَ بر عهده شاه عمان بود ولی بعد از درگذشت «سلطان قابوس»، دوحه به مرور جایگزین مسقط شد. از طرفی روس‌ها بعد از جنگ اوکراین، جایگاه واسطه‌گری میان ایران-آمریکا در وین را از دست‌ داده‌اند و این خلاء از سوی قطر درحال پر شدن است. امیر قطر پس از تهران عازم سفری مفصل به چند کشور اتحادیه اروپا و نیز انگلیس است و این سفر با بحران سوختی فعلی در اروپا بی ارتباط نیست.

«مورا» یکی از چهره‌های فعال میان ایرانی‌ها و آمریکایی‌ها در مذاکرات وین بود ولی این بار به ابتکار مافوق خود «جوزپ بورل» مسئول سیاست خارجی اروپا به ایران آمده است. بورل در مصاحبه با فایننشال تایمز به صراحت عنوان کرد که اکنون اروپا بعد از "جنگ اوکراین" و "تحریم روس‌ها" نیازمند ورود یک قدرت جدید به بازار انرژی اروپاست. لذا از معاون خود خواست که برای دومین بار طی ۲ ماه اخیر برای گفتگو با مقامات نظام عازم تهران شود.

«رائو» نیز ظاهراً برای گرامیداشت "هشتادمین سالگرد ورود آوارگان لهستانی‌ها به ایران در جریان جنگ جهانی دوم" آمده است. اما نکته‌ای در این میان وجود دارد: روسیه تامین کننده اصلی گاز لهستان بود امّا گازپروم (بزرگترین شرکت گازی روسیه) روز ۶ اردیبهشت انتقال گاز به این کشور را به دلیل عدم رعایت شرط پرداخت به روبل (پول ملی روسیه) متوقف کرد.

شواهد نشان می‌دهد «انرژی» مسئله مشترک هر سه مهمان کشورمان است. فقط یک مورد لهستان را در نظر بگیریم: قریب به نیمی از گاز لهستان از سوی روس‌ها تامین می‌شود.

آژانس همکاری و تنظیم‌کننده‌ مقررات انرژی اتحادیه اروپا (EU-ACER) میزان واردات لهستان را ۴۰% و رصدخانه پیچیدگی اقتصادی (OEC) این آمار را ۴۸/۷% برای سال ۲۰۲۰ اعلام کرده است.

اروپایی‌ها بعد از جنگ اوکراین بدنبال جایگزین برای گاز روسیه هستند. پارلمان اروپا نیز روز ۱۸ فروردین لقمه‌ای بزرگ برداشت و قطعنامه‌ تحریم کلی و فوری واردات نفت، گاز و زغال سنگ از روسیه تصویب کرد! قطعنامه‌ای که بدون تعیین جایگزین در واقع نوعی انتحار است. حداقل درباره کشوری نظیر آلمان که این وابستگی به راحتی پایان پذیر نیست. زیرا کشورهای همسو و صاحب ذخایر گاز در جهان نظیر نروژ، هلند یا الجزایر توان افزایش تولید و صادرات در این برهه زمانی را ندارند.

بررسی ۱۰ کشور برتر دارنده گاز جهان که مجموعاً ۸۰ درصد ذخایر شناسایی شده کره زمین را در اختیار دارند، نشان می‌دهد که یافتن جایگزین برای بازار انرژی اروپا چندان آسان نیست.

دویچه وله (DW) گزارش داد که با وجود افزایش صادرات گاز مایع آمریکا به اروپا، این موضوع چندان فایده‌ای برای ژرمن‌ها نخواهد داشت؛ زیرا آلمان پایانه‌ای برای واردات گاز طبیعی مایع ندارد.

در این ماجرا، فقط یک کشور است که از نظر حجم ذخایر گازی توان جانشینی روسیه را دارد: ایران (دومین قدرت گازی جهان) با در اختیار داشتن ۳۴ تریلیون متر مکعب تنها قدرت‌ گازی همتزار با روسیه در جهان است. قطر (سومین قدرت گازی جهان) نیز البته با در اختیار داشتن ۲۳/۸ تریلیون متر مکعب تا حدودی این امکان را دارد.

روسیه، ایران و قطر نیمی از ذخایر گاز طبیعی جهان در سال ۲۰۲۰ را به خود اختصاص دادند. همچنین ایران چهارمین تولید کننده بزرگ گاز جهان است. ولی درعین حال، سومین مصرف‌کننده جهان هم هستیم و این یک نقطه ضعف است. مدیرعامل شرکت ملی گاز در این رابطه گفت: «مقدار مصرف گاز در ایران تقریباً با ۱۲ کشور ثروتمند اروپا برابری می‌کند.»

اکنون اروپا به دنبال گاز ایران است. این گزاره‌ای است که مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا اخیراً به وضوح آن را بیان کرد. «جوزپ بورل» گفت: «ما اروپایی‌ها از این توافق (احیاء برجام) بسیار منتفع خواهیم بود، وضعیت اکنون تغییر کرده است. برای ما (در ابتدا) این طور بود که "خوب ما به آن نیاز نداریم" (اما) اکنون برای ما بسیار جالب است که یک تامین کننده (نفت و گاز طبیعی) دیگر داشته باشیم و آمریکایی‌ها (هم) به موفقیت دیپلماتیک نیاز دارند».

امّا دولت آمریکا مانع سود بردن یک جهان شده است! دور هشتم مذاکرات جمهوری اسلامی و ۱+۴ از روز ۲۰ اسفند ۱۴۰۰ متوقف شد. واشنگتن در ابتدا اعلام کرد که روسیه مانع است! یک هفته بعد، سپاه را عامل توقف اعلام کرد (+) سپس موضوع خونخواهی از سردار شهید را پیش کشید!

اکنون نیز مورا در سفر خود به تهران بسته پیشنهادی جدیدی نیاورده است. وال استریت ژورنال "درباره ماموریت مورا در تهران و آنچه بورل از آن به عنوان راهکار میانه برای خروج از بن بست یاد کرده" نوشت: «مورا سعی خواهد کرد ایران را متقاعد کند که متن نهایی توافق را بدون حل مسئله نامگذاری(برچسب FTO) امضا کند و این موضوع را به نقطه‌ای در آینده واگذار کند.»

پیشنهاد فوق یک مسیر انحرافی و در راستای بازی مقصرنمایی از ایران است. اصل ماجرا از این قرار است که آمریکا برچسب تحریم‌های ایران را تغییر داده‌ و آن را در ۳ دسته سبز (قابل لغو)، زرد (قابل مذاکره برای لغو) و قرمز (غیرقابل لغو) تقسیم کرده‌؛ از طرفی، موضوع اخذ تضمین از آمریکا نیز اصلی‌ترین گره است.

راهکار بورل به نوعی متمایل به قرائت رسمی واشنگتن از مذاکرات است. لذا رویکرد به اصطلاح میانه اروپا باید معطوف به متحد خود در غرب آتلانتیک باشد نه ایران.

اروپا باید واشنگتن را قانع کند تا تحریم‌های اقتصادی ایران در سبد قرمز لغو شود. وگرنه توافق یا عدم توافق چندان توفیری به حال مردم ایران نخواهد داشت. بالاخص اکنون که صادرات کنونی ایران به ۱/۵ میلیون بشکه نفت رسیده و درآمد آن وارد کشور می‌شود.

سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان نیز گفت که آنچه بین ایران و آمریکا درباره اطمینان از بازگشت قابل راستی آزمایی شده آمریکا به برجام است ناظر به یک موضوع خاص یعنی سپاه نیست. جان کلام این است که آمریکا باید تمام حقوقی که از ملت ایران ضایع کرده منطبق بر قطعنامه ۲۲۳۱ و برجام تامین و به آن پایبند باشد.

از طرفی آینده جنگ اوکراین مبهم است. منطقه غرب آسیا نیز عاملی تعیین کننده در موضوع آینده بازار انرژی جهان می‌باشد. از طرفی، موازنه قدرت در جهان تغییر کرده است. آمریکا و متحدان آنگلوساکسون آن قادر نخواهند بود همزمان در سه پرونده شرق اروپا (جنگ اوکراین)، غرب آسیا (محور مقاومت) و شرق آسیا (چین) اعمال قدرت کند.

درست در روزهایی که نخست وزیر انگلیس برای جبران کسری نفت روسیه در بازار مصرفی جهان عازم شیخ نشینان خلیج فارس شد، یمنی‌ها در عملیاتی سنگین «کسر الحصار» بر سر سعودی‌ها آوار شدند و تاسیسات بزرگترین شرکت نفتی جهان در عربستان را منهدم کردند.

این اقدام پیامی آشکار برای جبهه مقابل بود:‌ یا محور مقاومت در امنیت و رفاه خواهد بود یا هیچ کس امنیت و رفاه نخواهد داشت.