اردوغان در سودای صف‌بندی‌های جدید

گروه بین الملل: اقدامات و اظهارات اخیر مسئولان ترکیه در کنار دیگر رویدادهای این روزها حاکی از وقوع تحرکات و طراحی‌هایی به منظور تغییر موازنه‌های منطقه‌ای است. اگر از حضور چندی پیش ترکیه در کنار رژیم صهیونیستی و پشتیبانی از جمهوری آذربایجان در جنگ قره‌باغ بگذریم؛ سخنان جنجال‌برانگیز و مداخله‌جویانه اردوغان درباره رود ارس، نخستین نشانه‌ای بود که ذهن ناظران را به این نکته معطوف کرد که برنامه‌های جدیدی برای آینده منطقه در حال اجراست. اگرچه برخی با اما و اگرهایی نیت و مقصود اصلی اردوغان را تحلیل کردند ولی چند روز بعد که او از عادی‌سازی و افزایش سطح روابط ترکیه با رژیم صهیونیستی سخن گفت، دیگر جای شکی باقی نماند که ترکیه در حال اجرای بازی جدیدی در منطقه است.

به گزارش بولتن نیوز، هرچند که برخی معتقدند ترکیه به عنوان بازیگر اصلی در طراحی مشترک آمریکایی-صهیونیستی در حال نقش‌آفرینی است. این گمانه تحلیلی زمانی تقویت می‌شود که بدانیم همان دستی که در حال تلاش برای نزدیک کردن ترکیه به رژیم صهیونیستی است، در کوششی مضاعف‌ تلاش دارد تا اختلافات قطر با عربستان و امارات را نیز حل و فصل کند بنابراین از منظر کلان، در این طراحی جدید تلاش می‌شود محورها و موازنه‌های منطقه‌ای به نفع رژیم صهیونیستی و با هدف احتمالی منزوی سازی ایران دچار تغییرات اساسی شود به این معنا که محور اخوانی شامل ترکیه و قطر را به محور ارتجاع با تمرکز بر سعودی و امارات نزدیک کند و این کشورها را که طی سال‌های اخیر به شدت روابط خصمانه‌ای داشتند به سوی حل اختلافات و همگرایی سوق دهد. سفر اخیر رجب طیب اردوغان رئیس‌جمهور ترکیه به عربستان هم در همین راستاست. درباره چرایی این تغییر رویکرد نظام ترکیه نیز دلایل متعددی را می‌توان برشمرد ولی شاید مهم‌ترین آن، فشارهای تحمیلی عمدتا اقتصادی بر ترکیه از سوی آمریکا (تصویب تحریم‌ها ذیل قانون کاتسا) و اروپا باشد که ترکیه تضعیف شده بر اثر بحران‌های اقتصادی، توانایی مواجهه با آن را ندارد و در نتیجه به دنبال حل و فصل این مشکلات از طریق استفاده از کارت ارتباط با سعودی، رژیم صهیونیستی و همراهی با ایالات متحده است.

برای مثال می‌توان به سقوط غیرمترقبه لیر ترکیه اشاره کرد که برخی از مقامات حزب حاکم عدالت و توسعه از جمله شخص اردوغان به نقش عوامل بیرونی معتقد بودند و همین امر ظن اصلی را به سمت اسرائیل، امارات و عربستان و همچنین آمریکا می‌برد و بر همین اساس بعد از این که ترکیه به انعطاف سیاست‌های خود در قبال این طرف‌ها پرداخت و باب آشتی را با آن‌ها باز کرد، روند کاهش ارزش لیر متوقف شد و همین موضوع نقش این طرف‌ها را در ایجاد مشکلات اقتصادی ترکیه و کاهش ارزش پول آن تا حدود زیادی تقویت کرد.

از این منظر ترکیه و اردوغان به سمت آشتی با امارات، عربستان و اسرائیل کشانده شدند و در ادامه اردوغان هم با سفر به ریاض با محمد بن سلمان دیدار کرد. به هر روی، بر اساس آمارهای رسمی منتشرشده، نرخ تورم سالانه ترکیه در آوریل به علت درگیری‌های روسیه و اوکراین و افزایش قیمت انرژی و کالاهای اساسی و به دنبال سقوط ارزش لیر در سال پیش، به بالاترین میزان در دو دهه گذشته یعنی 69.97درصد رسید و موجی از اعتراض‌های خیابانی در زمستان، در آستانه انتخابات سراسری سال آینده، ‌به محبوبیت اردوغان لطمه وارد کرد. افزون بر این پس از حمله روسیه به اوکراین، آنکارا بیشتر ترغیب شد برای ترمیم اقتصاد ورشکسته اش به بسیاری از کشورهای حاشیه جنوبی خلیج‌فارس نزدیک شود. در همین چندماه اخیر که روابط ترکیه با امارات هم به‌شدت گرم شده، ابوظبی‌ میلیاردها دلار سرمایه را به سمت ترکیه سرازیر کرده است. امارات در ابتدای زمستان قراردادی تجاری به ارزش 4.9میلیارد دلار با ترکیه بسته و قرار است 10میلیارد دلار در ترکیه سرمایه‌گذاری کند. بی‌تردید رفع موانع صادرات کالاهای ترکیه به عربستان نیز خبر خوبی است که اردوغان پس از بازگشت به ترکیه می‌تواند به بازرگانان کشورش بدهد. خلاصه آن که آن چه این روزها برای آنکارا و اردوغان مهم است، نه پیگیری پرونده قتل خاشقچی (نسبت به عربستان) و نه موضوع جنایت علیه فلسطینیان (نسبت به اسرائیل) است بلکه آنکارا در رؤیای کسب منابع اقتصادی کلان و تشکیل صف بندی‌های جدید منطقه‌ای است؛ حتی اگر به قیمت سرپوش گذاشتن بر جنایت سعودی‌ها یا صهیونیست‌ها باشد.