خودکفایی در تولید کالاهای اساسی چگونه محقق می‌شود؟

به گزارش بولتن نیوز، طی سال‌های اخیر رهبر انقلاب تاکید ویژه ای بر بحث خودکفایی در محصولات استراتژیک کشاورزی داشتند و همواره این موضوع را پیگیری کرده‌اند. ایشان امسال نیز در سخنرانی نوروزی خود بر این مساله تاکید و عنوان کردند: «مسئله کشاورزی و دامداری بسیار مهم است و کشور باید در محصولات پایه غذایی همچون گندم، جو، ذرّت، خوراک دام و دانه‌های روغنی به امنیت کامل و خودکفایی لازم دست پیدا کند.»

ایشان دستیابی به این هدف را با توجه به وسعت سرزمینی و فراوانی دشت‌های حاصلخیز در کشور ممکن دانستند و گفتند: «متأسفانه بخش کشاورزی جزو وابسته‌ترین بخش‌های کشور به واردات است که این وضع حتماً باید تعدیل شود.» با توجه به تأکیدات رهبر انقلاب، شرایط تحریم و جنگ اقتصادی و همچنین وضعیت جهان و جنگ روسیه و اوکراین و افزایش شدید قیمت جهانی مواد غذایی کشور چاره‌ای جز دستیابی به این سیاست‌ها ندارد هر چند که طی سال‌های گذشته اهمال کاری‌های گسترده‌ای در این حوزه نیز انجام شده اما باید با شناخت ظرفیت‌ها و توانمندی‌های داخلی و با بهره‌گیری از روش‌های نوین کشت و تولید در این مسیر حرکت کرد.

با اصلاح الگوی مصرف می‌توانیم در تولید روغن هم خودکفا شویم

در همین زمینه علی کیانی راد، رئیس مؤسسه پژوهش‌های برنامه‌ریزی، اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی وزارت جهاد کشاورزی در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به سخنان اخیر رهبر انقلاب درباره لزوم دسترسی به خودکفایی در محصولات استراتژیک از جمله گندم و دانه‌های روغنی گفت: در واقع ایشان به درستی اشاره کردند که اگر بخواهیم تورم را کاهش دهیم دو راه بیشتر نداریم یا باید کنترل تقاضا داشته باشیم یعنی تقاضا را کاهش دهیم. البته به استثنای چند قلم کالا که ایشان طی سال‌های گذشته بر خودکفایی در تولید آنها تاکید داشتند مثل شکر، برنج، روغن و تا حدودی گوشت مرغ و لزوم کاهش مصرف آنها و جایگزینی اقلامی که با تولید داخل می‌توانیم آنها را تأمین کنیم. مثلاً اگر می‌گوئیم در حوزه روغن نمی‌توانیم خودکفایی ۱۰۰ درصدی داشته باشیم اما با اصلاحی الگوی مصرف قطعاً می‌توانیم خودکفایی را حاصل کنیم.

وضعیت بازارهای جهانی بعد از بحران روسیه و اوکراین باعث شد تا متوجه شویم که سیاستگذاری مقام معظم رهبری طی سالیان گذشته و تاکیدشان بر تولید و اتکا به تولید داخل کاملاً درست است

وی تاکید کرد: با توجه به الگوی مصرف، شاید دستیابی به خودکفایی کمی سخت باشد. بنابراین لازم است تا ضمن حمایت جامع از تولیدکنندگان محصولات راهبردی و محصولاتی که نقش مهمی در تأمین امنیت غذایی دارند و با توجه به اینکه یکی از سیاست‌های راهبردی که از سال‌ها پیش نیز توسط رهبری توصیه شده است یعنی اصلاح الگوی مصرف، با حمایت هدفمند از مصرف کنندگان بتوانیم به خودکفایی دستیابی پیدا کنیم.

کیانی راد با اشاره به اینکه ایشان تاکید درستی داشتند که یکی از راه‌های کاهش تورم این است تا بتوانیم عرضه از محل داخل را زیاد کنیم نه عرضه از محل واردات، گفت: وضعیت بازارهای جهانی بعد از بحران روسیه و اوکراین باعث شد تا متوجه شویم که سیاستگذاری مقام معظم رهبری طی سالیان گذشته و تاکیدشان بر تولید و اتکا به تولید داخل کاملاً درست است و ما طی سال‌های اخیر باید به این سمت حرکت می‌کردیم که البته حرکت‌های خوبی هم انجام شده اما باید ادامه دار باشد.

رئیس مؤسسه پژوهش‌های برنامه‌ریزی، اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی وزارت جهاد کشاورزی اضافه کرد: ایشان در سخنان نوروزی خود به مواردی اشاره کردند که برای افزایش تولید چه کار باید انجام داد به خصوص محصولات کشاورزی و غذایی که سفره مردم وابسته به آن است و باید توجه نمود که تأمین امنیت غذایی با اتکا به تولید داخل هم رده تأمین امنیت ملی است. افزایش تولید از دو طریق اتفاق می‌افتد، روش اول این است که مقیاس فعالیت را افزایش دهیم یعنی سطح زیر کشت را افزایش دهیم و راه دیگر نیز افزایش بهره‌وری تولید است که به دلیل محدودیت منابع آب و خاک برای ما گزینه مناسب‌تری است.

افزایش بهره‌وری در تولید فقط با نفوذ فناوری به بخش محقق می‌شود

کیانی راد افزود: تاکید ایشان بر ارتقای بهره‌وری از آب و خاک بود و این اتفاق نمی‌افتد مگر اینکه بتوانیم راه نفوذ دانش و فناوری را به بخش کشاورزی و تولید محصولات کشاورزی و غذایی باز کنیم.

وی توضیح داد: وقتی افزایش کارایی و ورود دانش به بخش اتفاق افتاد و در واقع بهره روی بالا رفت، قطعاً کمک می‌کند که درآمد بخش کشاورزی افزایش پیدا کند. همچنین وقتی درآمد کشاورزان افزایش پیدا کند، قطعاً زنجیره تولید افزایش می‌یابد و اشتغال در کل زنجیره ارزش ایجاد می‌شود. مقام معظم رهبری بسیار هوشمندانه این نکته را مطرح کردند که هدفمان باید افزایش تولید از طریق افزایش بهره‌وری باشد. افزایش تولید با راهبرد ارتقای بهره‌وری یعنی کاهش هزینه تولید، افزایش کیفیت محصول، افزایش درآمد کشاورزان و همچنین به دنبال آن، اشتغال هم ایجاد می‌شود و معیشت مردم و کشاورزان گسترش پیدا می‌کند.

مقام معظم رهبری بسیار هوشمندانه این نکته را مطرح کردند که هدفمان باید افزایش تولید از طریق افزایش بهره‌وری باشد

وی ادامه داد: با افزایش عرضه و از سوی دیگر اصلاح الگوی مصرف و تغذیه، عملاً می‌توان گفت که تورم کنترل می‌شود و قیمت‌ها کاهش پیدا می‌کند. در چنین شرایطی هم تولیدکننده و هم مصرف‌کننده می‌توانند منتفع شوند.

رئیس مؤسسه پژوهش‌های برنامه‌ریزی، اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی وزارت جهاد کشاورزی تصریح کرد: نکته بعدی، بحث حمایت‌ها بود که مقام معظم رهبری در سخنرانی نوروزی خود بر این مسئله تأکید کردند. اینکه ما در سیاست‌های حمایتی خود اعم از سیاست‌های حمایتی قیمتی و غیرقیمتی، هدفمان حمایت از تولیدکنندگان محصولات کشاورزی و غذایی باشد تا پایداری تولید اتفاق بیفتد.

بحث آب مجازی چقدر می‌تواند در تحقق خودکفایی محصولات استراتژیک مؤثر باشد؟

کیانی راد در بخش دیگری از سخنان خود درباره مطرح شدن بحث آب مجازی و اینکه چقدر این موضوع می‌تواند جدی باشد و ما چقدر می‌توانیم از آن برای تحقق خوداتکایی در محصولات اساسی استفاده کنیم، ادامه داد: ابتدا باید آب مجازی را تعریف کنیم و بگوییم وقتی از آب مجازی صحبت می‌کنیم منظورمان چیست؟

رئیس مؤسسه پژوهش‌های برنامه‌ریزی، اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی وزارت جهاد کشاورزی گفت: آب و یا رد پای آب، فقط برای دادن این هشدار است که ما سعی کنیم حداکثر امکانات، حداکثر دانش و تخصص خودمان را برای افزایش تولید کالاهای اساسی (کالاهایی که نقش مهمی در امنیت غذایی را دارند) ا همزمان با پایداری محیط زیست یعنی حفظ منابع آب و خاک صرف کنیم.

وی با بیان اینکه بسیاری از محصولاتی که از آنان تحت عنوان آب بر نام برده می‌شود مثل هندوانه و گوجه فرنگی، نسبت به دانه‌های روغنی، چغندر قند و برنج آب کمتری مصرف می‌کنند، درباره اینکه بنابراین بحثی که در مورد هندوانه و آب بر بودن آن وجود دارد، اشتباه است؟، افزود: در این زمینه دو بحث مطرح است یک بحث این است که محصولات مذکور آب زیادی مصرف می‌کنند و بحث دیگر آن است که برخی از آنها با محصولات راهبردی در رقابت هستند، به عنوان مثال هندوانه در رقابت با محصول راهبردی مانند گندم است علی رغم اینکه شاید آب زیادی برای تولید این محصول لازم نباشد.

سیاست وزارت جهاد انتقال محصولات صیفی از فضای باز به گلخانه است

کیانی راد ادامه داد: در این راستا دو سیاست داریم اول اینکه تا جایی که امکان دارد محصولاتی را که در فضای باز و در رقابت با محصولات اساسی مثل گندم، جو و حبوبات هستند را به گلخانه‌ها منتقل کنیم و صیفی‌جات کمتری در فضای باز کشت کنیم. با این کار زمین و اراضی و آب برای کشت محصولات راهبردی آزاد و از طرف دیگر بهره‌وری آب برای محصولات تولیدشده در فضاهای کنترل شده همانند گلخانه فراهم می‌شود.

وی با بیان اینکه در کنار این مساله باید از بذور اصلاح شده برای گندم و سایر محصولات راهبردی استفاده کنیم، گفت: ما از ظرفیت دیمی که در مناطق غرب و شمال غرب کشور داریم، غافل شدیم، بر اساس پروژه‌ای که از چند سال پیش وزارت جهاد کشاورزی در این مناطق اجرا کرده موفق شده با استفاده از بذر اصلاح شده و خدمات ترویجی، علوفه و حبوبات دیم را در غرب کشور تولید کند و ما می‌توانیم از این ظرفیت برای تولید گندم بیشتر هم استفاده کنیم.

ظرفیت دیم کشور مغفول مانده است

کیانی راد درباره اینکه در سالیان اخیر خشکسالی های گسترده‌ای درکشور داشتیم که شرایط تولید دیم را دشوار می‌کرد، گفت: امسال ما در مناطق غرب و شمال غرب کشورمان واقعاً خشکسالی به آن معنا نداشتیم اما این ظرفیت کاملاً مغفول مانده است.

وی ادامه داد: در این زمینه وزارت جهاد کشاورزی تفاهم نامه‌ای با ستاد اجرایی فرمان حضرت امام (ره) دارد و جهش تولید در دیمزارها را که براساس فعالیت‌های دانش بینان است دنبال می‌کند که این طرح باید گسترش یابد. اجرای این طرح در کنار انتقال محصولات قابل تولید در فضاهای بسته به گلخانه‌ها که منجر به کاهش مصرف آب به یک سوم می‌شود می‌تواند نقش مهمی در تحقق سیاست‌های خودکفایی ایفا کند..

کشت فراسرزمینی چقدر به تحقق خودکفایی کمک می‌کند؟

کیانی راد درباره کشت فراسرزمینی و اینکه چقدر اجرای این طرح می‌تواند به تحقق سیاست‌های خودکفایی کمک کند، نیز گفت: عموماً کشورهایی که در حوزه کشت فراسرزمینی ورود کرده‌اند برای مدیریت ذخایر راهبردی شأن این کار را انجام دادند. مثل کاری که چین انجام داد و از اواسط سال ۲۰۲۱ حدود ۵۰ درصد غله دنیا را از طرق مختلف از جمله کشت فراسرزمینی در کشورهای دیگر، جمع آوری و ذخیره کرد چرا که پیش بینی می‌کرد بحرانی اتفاق می‌افتد بنابراین ما باید بدانیم که کشت فراسرزمینی عموماً می‌تواند در مدیریت ذخایر راهبردی ما و یا ذخایر احتیاطی کشور بسیار مؤثر باشد.