فاجعه کشاورزی بدون دانش‌بنیان‌ها

به گزارش بولتن نیوز ، مصطفی عبدالهی – بخش کشاورزی ما از عرصه دانش‌بنیان عقب مانده و باید این عقب‌ماندگی را جبران کنیم؛ این یکی از مطالبات مهم رهبر معظم انقلاب است که در تبیین شعار سال مطرح و بر آن تاکید کردند.
مزیت های دانش بنیان شدن کشاورزی
دانش‌بنیان شدن کشاورزی مزیت‌های عمده‌ای برای هر کشور خواهد داشت که رهبر انقلاب هم به سه مورد مهم آن اشاره کردند: «امنیت غذایی»، «افزایش درآمد کشاورزان»، «حل مشکل کمبود آب». همه این‌ها دست‌یافتنی است اگر طبق نظر کارشناسان و به فرموده رهبر انقلاب، شرکت‌های دانش‌بنیان ما جدی‌تر به این حوزه ورود کنند و اقداماتی مانند «اصلاح بذر»، «آبیاری نوین»، «شیوه‌های جدید تولید» و «بهره‌وری بهتر از آب و خاک» در دستور کار قرار بگیرد.
وضعیت بغرنج کشاورزی ما
مرور گزارش‌ها و آمارهای وزارت نیرو و رسانه‌های رسمی، به خوبی نشان می‌دهد که چرا دانش‌بنیان شدن کشاورزی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است:
* تازه ترین گزارش سازمان ملل نشان می‌دهد که بعد از هند، آمریکا، چین و پاکستان، ما پنجمین کشور جهان هستیم که طی 70 سال گذشته (از 1950 تا 2020 میلادی) بیشترین میزان برداشت از آب‌های زیرزمینی کشورمان را داریم و بحران‌های شدیدی در انتظارمان خواهد بود.
* در کشور ما بیش از 90 درصد آب، در بخش کشاورزی مصرف می‌شود، در حالی که این سهم در کشورهای توسعه یافته 30 درصد است.
* از هر 100 متر مکعب آب مصرفی در بخش کشاورزی فقط 33 متر مکعب آن به درستی مصرف و 67 متر مکعب آن اسراف می‌شود. به عنوان مثال برنج‌کاری در ایران 1.5 برابر دنیا به آب نیاز دارد و این آمار درمورد محصولات دیگری نظیر چغندر قند، ذرت و غلات نیز به همین شکل است.
* طبق اعلام سازمان تحقیقات و آموزش و ترویج کشاورزی کشور، در سال‌های اخیر سالانه 100 میلیون دلار برای واردات بذر به کشور هزینه شده است.
* در کنار این آمارها، وضعیت نگران‌کننده خشکسالی و کم‌بارشی را هم فراموش نکنیم: متوسط سالانه بارندگی در جهان حدود 860 میلی‌متر است و متوسط درازمدت آن در ایران 250 میلی‌متر.
* نتیجه مدیریت غلط حوزه کشاورزی در کشور به گونه‌ای بوده که گاهی مجبور به واردات سیب‌‌زمینی شده‌ایم و گاهی سیب‌های باغ‌هایمان به دلیل انبوه تولید و نداشتن امکانات نگهداری، پوسیده و دور ریز شده است.
* وابستگی ما به واردات محصولات غذایی و کشاورزی هم بسیار نگران‌کننده است و به عنوان نمونه، طبق آمار گمرک، از کل 38 میلیارد دلار واردات کشور در سال 99، حدود 27 درصد آن (معادل 10 میلیارد دلار) برای واردات بخش کشاورزی و 19 درصد آن (معادل 7.9 میلیارد دلار) برای واردات کالاهای اساسی هزینه شده است؛ کالاهایی مانند گندم، برنج، ذرت، دانه و کنجاله سویا، جو، شکرخام، روغن سویا، روغن آفتابگردان و گوشت گاو.
فقط 4 درصد دانش بنیان ها
آمارها به خوبی نشان می‌دهد که حتما و قطعا ما هم باید مانند دیگر کشورها به سمت دانش‌بنیان‌کردن کشاورزی پیش برویم اما نبود حمایت‌های کافی سبب شده حضور فناوران در این عرصه چندان چشمگیر نباشد و از 6632 شرکت دانش‌بنیان (آمار تا روز گذشته) فقط 279 شرکت در حوزه کشاورزی فعال باشند؛ یعنی 4 درصد!
حمایت مجلس از دانش بنیان ها
اما حالا با تمرکز بر تولید دانش‌بنیان در سال جدید، امیدواری به ایجاد تحول در این حوزه بیشتر شده است و صحبت‌های دیروز رئیس مجلس درباره قانون جهش تولید دانش‌بنیان و بودجه 11 هزار میلیارد تومانی آن هم این امیدواری را بیشتر کرد. «محمدباقر قالیباف» در جلسه علنی دیروز این نکته را گفت که: «مجلس با در نظر گرفتن بودجه 11 هزار میلیارد تومانی، امکان محقق‌ شدن هدف‌گذاری و مطالبات رهبر معظم انقلاب در توسعه تولید دانش‌بنیان توسط دولت، به عنوان متولی اصلی امر را فراهم کرده است».
تشکیل کارگروه ویژه در سازمان بازرسی
رئیس سازمان بازرسی کل کشور هم در نشست دیروز شورای عالی قضایی، از تشکیل کارگروه حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان خبر داد و گفت: هر ماه حداقل یک جلسه با حضور مسئولان شرکت‌های دانش‌بنیان خواهیم داشت و مسائل و دغدغه‌های آن‌ها را رسیدگی می‌کنیم.
برنامه دولت چیست؟
دولت هم برای دانش بنیان شدن کشاورزی برنامه‌هایی ارائه کرده و «سیدجواد ساداتی نژاد» وزیر جهاد کشاورزی به مهم‌ترین برنامه‌های این حوزه اشاره کرده است:
* ایجاد قرارگاه کشاورزی دانش‌بنیان و تدوین بسته سیاستی حمایت از تولید دانش‌بنیان
* امضای تفاهم‌نامه با معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری برای افزایش تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان این حوزه از 4 درصد به 20 درصد کل شرکت‌ها
* انتشار فراخوان دریافت طرح و ایده‌های فناورانه کشاورزی دانش‌بنیان در پایگاه maj.ir/danesh
رئیس پردیس کشاورزی دانشگاه تهران در گفت و گو با خراسان تشریح کرد:
2 اقدام و 2 نیاز برای دانش بنیان شدن کشاورزی
«دکتر سیدحسین گلدانساز»، رئیس پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، به خراسان می‌گوید: آن‌چه رهبر انقلاب درباره ضرورت دانش‌بنیان شدن کشاورزی مطرح کردند، یک واقعیت محض است و باید باور کنیم اگر بخواهیم کشاورزی را به همین شکل سنتی دنبال کنیم، هم در تامین نیازهای اساسی دچار مشکل خواهیم بود و هم فاصله‌مان با سایر کشورها از این که هست، بیشتر می‌شود.
وی می‌افزاید: کشاورزی یک علم است که حوزه‌های مختلفی از جمله خاک‌شناسی، گیاه پزشکی، سموم کشاورزی و آبیاری را دربر می‌گیرد و خوشبختانه ما در کشورمان توان علمی لازم در همه این حوزه‌ها را داریم و می‌توانیم کمیت، کیفیت و بهره‌وری کشاورزی را ارتقا دهیم.
دکتر گلدانساز می‌گوید برای دانش‌بنیان شدن کشاورزی دو اقدام لازم است:
* باید دستاوردهای علمی و فناوری‌های نوین موجود در کشور به دست کشاورزان برسد تا مورد استفاده قرار دهند.
* مسئولان باید خود را موظف بدانند مشکلات کشاورزان را به دانشگاه‌ها و مراکز علمی ارجاع دهند تا برای حل آن‌ها راهکار علمی ارائه شود.
او می‌افزاید: البته در این راه دو نیاز هم وجود دارد، نیاز اول تامین بودجه برای انجام تحقیقات علمی و اجرای طرح‌های دانش‌بنیان است و نیاز دوم هم پرهیز از تعجیل؛ چرا که ما در کشاورزی با موجودات زنده‌ای مانند گیاه، دام و شیلات سر و کار داریم و نباید منتظر نتایج سریع و فوری بود.