سراب هیرمند!

به گزارش بولتن نیوز،مصطفی عبدالهی – جاری‌ شدن دوباره آب هیرمند به سمت ایران، موجی از شادی و امید را در دل مردم سیستان و بلوچستان ایجاد کرد؛ مقامات کشور ما این اقدام را حاصل توافق دو کشور برشمردند؛ اما انتشار توئیت سخنگوی وزارت انرژی و آب دولت طالبان، چنین توافقی را زیرسوال برد و باردیگر ثابت کرد که نباید به پایبندی افغانستان به معاهدات رودخانه‌های مرزی دلخوش باشیم و به جای آن باید طرح‌های پایدار تامین آب سیستان و بلوچستان را با قدرت دنبال کنیم.

باز شدن 2 دریچه بند کمال خان به سمت ایران

دیروز فضای مجازی پر شد از تصاویر و فیلم‌هایی که جاری‌شدن آب از دو دریچه بند کمال‌خان افغانستان به سمت ایران را نشان می‌دهد. همان بندی که حدود یک‌سال قبل در نزدیکی مرز ایران احداث شده تا جلوی حداقل آب‌های رودخانه مرزی هیرمند، که به سمت ایران می‌آید هم گرفته شود. حالا آن‌طور که صدا و سیما گزارش کرده، دو دریچه این بند، طی توافق دو کشور بازشده است و پیام تشکر «حسن کاظمی‌قمی»، نماینده ویژه ایران در امور افغانستان، از این اقدام کشور همسایه نیز صحت اولیه آن را تایید می‌کند.

استاندار: برای ادامه رهاسازی آب توافق شده است

«حسین مدرس‌خیابانی» استاندار سیستان و بلوچستان هم گفته است که این اقدام طالبان نتیجه توافق دوجانبه بوده و حتی برای تداوم این همکاری با طرف افغانستانی توافق شده است. اما برخی خبرهای منتشرشده، صحت این صحبت استاندار را زیرسوال می‌برد.

یک مقام طالبان: آب برای کشاورزان ولایت نیمروز رها شده است

آن‌طور که بی.بی.سی گزارش داده، سخنگوی وزارت انرژی و آب دولت طالبان با انتشار توئیتی اعلام کرده است که: «این آب برای سرازیرشدن به ایران باز نشده، بلکه به درخواست کشاورزان محلی به برخی از مناطق ولایت نیمروز رهاسازی شده است». و این یعنی، پررنگ‌شدن تردیدهای تکراری درباره احتمال پایبندی کشور همسایه به توافق آبی و تامین حقابه ایران.

پژوهشگر دیپلماسی آب: این یک بازگشایی موقت است

حجت میان‌آبادی پژوهشگر دیپلماسی آب و استادیار دانشگاه نیز همین دغدغه را دارد و به خراسان می‌گوید: «این بازگشایی مسیر انتقال آب به سمت ایران کاملا موقت است». میان‌آبادی تصریح می‌کند: «طبق سوابق و بررسی‌ها، عملکرد طالبان در حوزه آب با عملکرد اشرف غنی تفاوت چشمگیری نخواهد داشت و رویکردهای هر دو تقریبا یکسان خواهد بود، بنابراین باید مسئولان کشور با دقت بیشتری مسائل این حوزه را دنبال کنند».

تاکید مرکز پژوهش‌ها بر عدم قطعیت تامین حقابه هیرمند

همین نگرانی‌ها بود که سبب شد نمایندگان مجلس طرح انتقال آب دریای عمان به استان سیستان و بلوچستان را تبدیل به قانون کنند تا منبع آب پایداری برای این استان محروم فراهم شود. در روند بررسی و تصویب این قانون، مرکز پژوهش‌های مجلس هم به نکته مهمی اشاره کرده بود: «سوابق تاریخی نشان می‌دهد که تأمین حقابه هیرمند از طرف افغانستان همواره دچار چالش بوده و علاوه بر این، با حاکم‌شدن دوره‌های خشکسالی در افغانستان، ورود آب از این کشور به رودخانه هیرمند در طولانی‌مدت با عدم قطعیت‌های فراوانی روبه‌رو خواهد بود».

عضو مجمع نمایندگان سیستان و بلوچستان در گفت و گو با خراسان:

کمرنگ کردن «قانون انتقال آب عمان» و «حفر چاه های آب ژرف» خیانت است

دکتر «حبیب‌ا... دهمرده» که نماینده مردم سیستان و بلوچستان است و سابقه‌ای دیرینه در عرصه مدیریتی و اجرایی این استان دارد هم به نکات مهمی اشاره می‌کند:
- طی 50 سال اخیر تقریبا افغانستان هیچ‌وقت به معاهده آبی پایبند نبوده و همواره فقط دو تا سه ماه در سال، که حجم بارندگی‌هایش زیاد بوده و امکان ذخیره‌سازی نداشته، آن را به سمت ایران رها کرده است. در حالی که طبق توافق، ما باید در تمام طول سال سهم حقابه خود را از هیرمند داشته باشیم؛ اما هرگز این‌گونه نبوده است.
- حالا هم به دلیل حجم بالای بارندگی در افغانستان، توافقی بین مسئولان ایران و افغانستان انجام شد تا به جای این‌که آب پشت سد کمال‌خان به سمت نمکزارهای این کشور هدایت شود، دریچه‌ها باز و آب به سمت ایران هدایت شود. توافق دو کشور در این حد بوده و هر چیز دیگری که درباره توافقات مطرح می‌شود، بیشتر صحبت‌ها و برداشت‌های شخصی است.
- به عنوان فردی که سال‌ها در سیستان و بلوچستان زندگی کرده‌ام، استاندار آن‌جا بوده‌ام و همه دوران‌های حقابه هیرمند را تجربه کرده‌ام، تاکید می‌کنم که این رودخانه مرزی نمی‌تواند یک منبع آب پایدار برای استان باشد و نباید با اتفاق اخیر پوپولیستی رفتار کرد.

دهمرده پیشنهادهای خود را هم مطرح می‌کند:

* ما از آمدن آب هیرمند به سمت ایران خوشحالیم و مطالبه جدی‌مان از افغانستان این است که به معاهده بین‌المللی و تامین حقابه ایران پایبند باشد. مسئولان ما هم باید از طریق دیپلماسی، این حق را پیگیری کنند.
* تکلیف دریاچه هامون باید روشن و مشخص شود که برنامه ما برای احیای آن چیست.
* تحت هیچ شرایطی نباید طرح‌های پایدار تامین آب سیستان و بلوچستان، از جمله قانون انتقال آب از دریای عمان و حفر چاه‌های آب ژرف کنار گذاشته شود.

دوباره سرنوشت استان را به هیرمند گره نزنیم

جمع‌بندی صحبت‌های او هم قابل تامل است: «ما در کشورمان طی 50 سال گذشته، سرنوشت تامین آب سیستان و بلوچستان را به رودخانه هیرمند گره زدیم و روزگار مردم این استان را سیاه کردیم، دیگر به هیچ‌وجه نباید این خطا را تکرار کنیم. اگر کسی با اتکا به آب هیرمند، طرح‌های انتقال آب عمان و استحصال آب ژرف را کمرنگ کند، یا واقعا خائن است، یا این‌که هیچ اشرافی به تاریخ این رودخانه و تجربیات گذشته ندارد.