ظرفیت ۱۲۰۰ میلیارد دلاری بازار ایران و ۱۵ کشور همسایه

به گزارش بولتن نیوز، پژوهشکده تحقیقات راهبردی با همکاری اندیشکده دیپلماسی اقتصادی، دومین نشست خبری خود را برگزار کرد. در این نشست « یحیی آل‌ اسحاق»، وزیر سابق بازرگانی و رئیس فعلی اتاق مشترک بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران و عراق، به تغییر روییکرد و نوع نگاه به تجارت دیپلماسی کشور، توجه به تحت الشعاع قرار گرفتن تجارت دیپلماسی در وضعیت فعلی و تدارک پشتیبانی‌های لازم دولت فعلی و آینده و تولید هدف‌مند در بازارهای داخلی و بین‌المللی اشاره کرد.

وزیر اسبق بازرگانی در پاسخ به این سوال که منابع و ظرفیت‌های اقتصادی و تجاری کشور که شامل ذخایر و منابع غنی و متنوع، زیرساخت‌ها و منابع انسانی کارآمد می‌شود، تا چه اندازه آماده هست که کشور را در زمینه‌ی دیپلماسی اقتصادی و گرایش به شرق کمک کند، تاکید کرد:

«نگاه به شرق، غرب و یا مجتمعاً غرب و شرق مسائلی است که در جای خود باید بحث شوند. به نظر مسئله‌ای مقدم بر این سخنان است و آن این است که اساسا نگاه و جایگاه تجارت و روابط اقتصادی جهانی، منطقه ای و داخلی نسبت به امر تجارت و دیپلماسی اقتصادی چیست؟ تا زمانی که این رویکرد حل نشود این موارد در جای خود می‌ماند. اگر ما، تجربیات قبل از انقلاب و بعد از آن را تا به حال با یکدیگر جمع کنیم، بعد از انقلاب متأسفانه یک رویکردی بر علیه تجارت و بر علیه روابط اقتصادی شکل گرفته است که حالت تابو پیدا کرده است؛ یعنی خیلی سلب و سخت شده است. بعضاً به صراحت می‌گویند که مقوله ی تجارت غیر مُوَلِد است و تجارت مانع رشد و توسعه ی داخلی ما است یا این که تجارت عنوان ثانویه ی مسائل سیاسی ما است و هر کس از دید خود نگاه می‌کند. ولی بحث این است که موضوع تجارت حاشیه است، یعنی هر تصمیم‌گیری که بخواهد تصمیم گیری کند اولین فدایی‌اَش تجارت، روش‌ها، مصادیق، مقررات و اصلا حضور و عدم حضور آن است. نمونه‌ی مصداقی حاشیه بودن تجارت این است که نگاه سفارت‌خانه‌های ما چه قدر اقتصادی است، چه قدر از سفرای ما اقتصادی بودند و هستند، چه قدر شاخص‌های اقتصادی ملاک تصمیم‌گیری آنها هستند در جای خود، اما اصلا مبنا این چنین نیست.»

«یکی از مشکلات اساسی ما این است که رویکرد ما به روابط اقتصادی و مسئله ی تجارت از ابتدا در محدوده دیگری است. و از این بابت خسارت های فراوانی دیدیم و داریم می‌بینیم. اگر رویکرد اقتصادی این باشد که ما خیلی روابط داشته باشیم، تمام سعی ما باید این باشد که صادرات محور شویم و تولیدات را صادر کنیم. اما دنیا بصورت یکطرفه نیست که ما بگوییم باید از ما جنس خریده شود اما ما از جنسی خریداری نخواهیم کرد و تعاملی نداشته باشیم. تجارت به تعامل است. همین الان یکی از افتخارات ما که در آن تلاش ها به نتیجه رسید، بحث شانگهای است. فاز اول شانگهای با نگاه به شرق و غرب آمدند و توافق کردند که ما عضو رسمی شویم. اگر بخواهیم این رَوَند ادامه پیدا کند، باید با تک تک این کشورها روابط تجاری و اقتصادی را به نتیجه برسانیم و بعد از آن بگوییم که شانگهای مثبت بوده است یا خیر. وقتی می‌گوییم باید تعامل وجود داشته باشد، یعنی بگوییم تعرفه‌های طرف مقابل چه قدر است و سمت ما چه قدر است. چه می‌دهیم و چه میگیریم، ما در تعامل با آنها چه به دست می آوریم و چه چیزی به دست نمی آوریم.»

«هنگامی که میخواهید با منطقه تعامل کنید و از فرصت های منطقه ای استفاده کنید، مثلا میخواهید با ترکیه که یکی از نزدیک‌ترین همسایه‌ها است تعامل کنید؛ بعد از طی کردن مراحل طولانی و بحث های مختلف توافق شکل می‌گیرد. اولین قدم این است که این رویکرد باید اصلاح شود، اینکه تجارت یک موجود بد و غیر مولد است باید اصلاح شود. شما به رشد و توسعه ی جهانی نگاه کنید، به شاخص های جهانی یعنی شاخص هایی که تمام دنیا قبول دارند و به آن رسیدند، ببینید جایگاه این امر منفی برای ما در نظام روابط اقتصادی کجاست؟! کشور های توسعه یافته امروزه شاخص هایشان در حوزه‌ی تجارت و خدمات 70 یا 80 درصد از درآمد ملی‌شان است. اگر این حرف درست است، چطور این را منفی می‌دانیم؟»

آل اسحاق اضافه کرد: با توجه به موقعیت منطقه‌ای ژئوپلتیک ما، همسایه بودن با 15 کشور و یک ظرفیت 1200 میلیارد دلاری تجارت سالانه و امکاناتی که کشور از آن برخوردار است، طبق مطالعات انجام شده، ما از این ظرفیت صادرات و واردات تعامل 1200 میلیارد دلاری بر اساس همین استانداردهایی که تولید می‌کنیم چیزی در حدود 200 تا 300 میلیون دلار می‌توانیم سهم داشته باشیم اما در زمان حال چیزی حدود 20 تا 30 میلیارد دلار است. یک شجاعتی در این میان لازم است که هزینه دارد تا این تابوها شکسته شود و باید قبول کرد که به واسطه شرایط اقتصادی، سیاسی و امنیتی امروز ما، دیپلماسی تجاری علاوه‌ بر توسعه اقتصادی بر امنیت ملی نیز نقش دارد.

رئیس مشترک ایران و عراق فزود: «جایگاه این مسائل اقتصادی در امنیت ملی بحث دیگری است و کاملا بهم مرتبط است و دلیل آن این است که کشور عربستان با همه‌ی برنامه‌ریزی‌هایی که قبلا در مسائل تهدیدهای منطقه مانند داعش و تمام هزینه‌هایی که در این راه انجام می‌داد، در زمان حال رویکرد خود را به تجارت تغییر داده است و هزینه‌ای به تُجّار خود می‌پردازد، جالب است که در شهر نجف‌الاشرف که یکی از شهرهای اعتقادی ما هست، در آنجا نمایندگی قرار داده است. با توجه به آن که بازار کشور عراق تا 10 یا 15 سال آینده مورد توجه قرار خواهد گرفت، آمریکا، چین و دیگر کشورها خواهان تصاحب آن هستند و ما به عنوان همسایه این کشور کمترین توجه را به این مسائل داریم و به نظر من باید رایزن‌های خود را در آن اقلیم افزایش دهیم.»

آل اسحاق در ادامه صحبت‌های خود تاکید بر تغییر رویکرد فعلی دیپلماسی اقتصادی و تجاری داشت و در غیر این صورت، افزایش خسارت‌ها را نتیجه آن دانست. ایشان برای تغییرات رویکردها الزاماتی را از جمله حمایت‌ها و پشتیبانی‌های تجارت در حوزه داخل و خارج عنوان کردند. همچنین طبق نظر ایشان فعالین بخش اقتصادی جریانات را کامل زیر نظر گرفته و اگر احساس ناامنی کنند به هیچ عنوان گارد خود را باز نکرده و در این صورت تمامی این مسائل بیان شده در حد تئوری باقی خواهد ماند.

وی افزود: «ما الان دست به دست هم دادیم با شعار بسیار قشنگ تولید، ما باید بدانیم اگر بخواهیم رشد و توسعه داشته باشیم و به اهداف سیاسی و اقتصادی برسیم باید تولید داشته باشیم. اما موضوعی که اینجا مطرح می‌شود این است که تولید بی‌تقاضا قابل مصرف نیست.»

به گفته این کارشناس اقتصادی در انتها در پاسخ به پرسش اینکه چطور می‌توان بازارهای ایران را به بازار های جهانی اتصال داد گفتند: «برای اینکه ما تجارت‌مان را توسعه دهیم و جا بیاندازیم یکسری کارها مربوط به حاکمیت و دولت است که رویکردش باید تغییر کند و پشتیبانی‌های لازم انجام شود. و از طرفی فعالین اقتصادی باید بپذیرند برای بقای خود باید تولیدشان قابل رقابت در صحنه‌های جهانی باشد و نکته بعدی آنکه با صاحبان بازارها تعامل کنند.»