هیچ مذاکره‌ای با باکو برای تغییرمرزها نکردیم و نخواهیم کرد
به گزارش بولتن نیوز، موضوع قفقاز جنوبی و تحولات در این منطقه پس از جنگ 44روزه قره‌باغ و توافقنامه صلحی که بین جمهوری آذربایجان، ارمنستان و روسیه در مسکو منعقد شد و همچنین اتفاقاتی که طی چند هفته گذشته در این منطقه در جریان است، در فضای سیاسی و رسانه‌ای ایران بازتاب فراوانی یافته است.
دیدگاه‌های مختلفی در این خصوص شکل گرفته است و تحلیلهای زیادی از آینده تحولات و ژئوپولیتیک منطقه قفقاز جنوبی وجود دارد. برای بررسی این تحولات گفتگویی داشتیم با آرمن گریگوریان دبیر شورای امنیت ملی ارمنستان تا ابهاماتی را که در این خصوص شکل گرفته است از زبان بالاترین مقام امنیتی این کشور جویا شویم.
حاصل این گفتگو از نظر خوانندگان می‌گذرد.
تشکر میکنم از وقتی که در اختیار ما قرار دادید تا اینکه بتوانیم اتفاقاتی را که در منطقه قفقاز در حال رخ‌دادن است بررسی کنیم و برای ابهاماتی که در اینجا وجود دارد پاسخی بیابیم، همچنین درباره روابط دو کشور نیز چشم‌اندازی کسب کنیم. از زمانی که آقای نیکول پاشینیان از سال 2018 به قدرت رسیده‌اند، ما شاهد توسعه روابط اقتصادی، سیاسی و فرهنگی بین دو کشور در این سالها بوده‌ایم که این خلاف شایعاتی است که درباره نگاه نخست وزیر ارمنستان وجود داشت، نگاه شما به روابط تهران ـ ایروان چیست؟
گریگوریان: برای فرصتی که ایجاد کردید، تشکر میکنم. درباره ابهاماتی که وجود دارد باید بگویم که علیه حکومت پاشینیان تهمت‌های زیادی در حوزه‌های مختلف بوده است، اما ما همواره اعلام کرده‌ایم که حکومت ما، ارمنستانگرا است و ما برای تأمین منافع ارمنستان گام برمی‌داریم و در راستای این منافع کار می‌کنیم، در همین راستا، می‌توانم اشاره کنم که به‌نفع ارمنستان است که رابطه بین ایران و ارمنستان توسعه پیدا کند.
از سال 2018 به این سو حکومت ارمنستان تلاش کرده است که روابط امنیتی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی خود را با ایران توسعه دهد. پاشینیان پس از تشکیل حکومت جدید خود در سال 2021 اعلام کرد که ایروان آماده است با ایران روابط راهبردی داشته باشد و در راستای این سیاست تلاش می‌کند. این تحولات مثبتی که در روابط ارمنستان و ایران رخ می‌دهد شاهدی بر این بیانیه و سیاست است.
مفاد این موضع در جریان دیدار آقایان رئیسی، رئیس جمهور ایران و پاشینیان، نخست وزیر ارمنستان مطرح شد و مورد بحث و گفت‌وگو قرار گرفت و درباره این سیاست مذاکره شد. در این مدت رهبران دو کشور دوبار با یکدیگر دیدار داشته‌اند؛ آنها اول در تهران و بعداً در دوشنبه (تاجیکستان) ملاقات کردند.
علاوه بر این، مقامات مختلف ایران و ارمنستان به‌طور مرتب با یکدیگر دیدار می‌کنند که این بیانگر تحولات مثبت روابط بین دو کشور است. توسعه روابط دو کشور نشان‌دهنده این امر است که آن اتهاماتی که درباره روابط دو کشور مطرح بوده است، صحت ندارد.
آیا در حوزه سیاسی و اقتصادی هدف‌گذاری شده است؟
گریگوریان: بله، اول حوزه انرژی برای ارمنستان موضوع بسیار مهمی است و ما به آن اهمیت زیادی می‌دهیم، مخصوصاً درباره ساخت نیروگاه آبی ـ برقی ارمنستان ـ ایران واقع در مرز، مذاکراتی انجام شده است.
به‌غیر از این نیروگاه، درباره برخی زیرساخت‌ها در حوزه انرژی مذاکره می‌کنیم. پس از آن، حوزه اقتصادی برای ارمنستان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، مخصوصاً در دیدارهای آقایان رئیسی و پاشینیان درباره توسعه روابط اقتصادی مذاکره شده است.
به‌خصوص توافق شد که در این راستا گروه مشترک کاری تأسیس شود که این گروه مشترک وظیفه پیگیری اموری را به‌عهده خواهد داشت که بین دو کشور توافق شد. هدف ما این است که کمک کنیم روابط اقتصادی دو کشور تعمیق یابد و دو کشور به یکدیگر نزدیکتر شوند.
در مذاکرات ما هیچ اشاره‌ای به کریدور (زنگزور) نشده است
بخش دوم سؤالات ما درباره تحولات قفقاز است، حدود 2 هفته از سالگرد جنگ دوم قره‌باغ می‌گذرد که موجب تغییرات گسترده‌ای در منطقه شده است و منطقه از آن ایام به این طرف دچار تنش و بحران‌هایی شده است، یکی از مواردی که باعث ایجاد تنش شده، توافقنامه آتش‌بسی است که بین دو طرف با حضور روسیه امضا شد و ابهاماتی داشت؛ یکی از موارد ابهام، بحث گذرگاه‌هایی است که قرار شده است بین دو کشور و نقاط خودمختار شکل بگیرد؛ یعنی بین نخجوان ـ جمهوری آذربایجان (گذرگاه زنگزور) و قره‌باغ ـ ارمنستان (گذرگاه لاچین). با توجه به اینکه این موضوع یکی از نگرانی‌های اصلی جمهوری اسلامی ایران در حوزه قفقاز است؛ چه اتفاقی در آنجا در حال وقوع است؟
گریگوریان: بله شما درست اشاره کردید؛ پس از امضای بیانیه 3جانبه درباره آتش‌بس، ابهامات مختلفی درباره موضوعات مختلف مطرح شده است، نه‌فقط این بیانیه بلکه خود این جنگ در منطقه تأثیر بزرگی داشته است. این جنگ راهی را برای حضور تروریست‌ها در منطقه باز کرد و فرصتی برای تروریست‌ها و نیروهای مسلح برخی کشور ایجاد نمود.
حضور این‌ها باعث ناامنی در منطقه ما شده است. ما همیشه درباره این نکات به دیگران هشدار داده‌ایم اما این هشدارهایی که از طرف ارمنستان اعلام شده است باعث نشد که آنها کمکی در راستای جلوگیری از ورود تروریست‌ها و افراد مسلح به منطقه کنند.
اما در مورد رفع انسداد راه‌ها و مسیرهای اقتصادی در منطقه باید بگویم که این مورد، هم در بیانیه نوامبر و همچنین در ملاقات سه‌جانبه رهبران ارمنستان، روسیه و جمهوری آذربایجان که در 11 ژانویه در روسیه برگزار شد، مطرح و درباره آن تأکید شده است. می‌خواهم با اطمینان تأکید کنم که در هر دو بیانیه و یا در ملاقات‌ها، هیچ اشاره‌ای به کریدور نشده است.
به‌خلاف این امر، طرف آذربایجانی چندین بار اعلام کرده است که موضوعی درباره این کریدور مطرح شده است. می‌خواهم تأکید کنم که ارمنستان هیچ وقت درباره کریدور چیزی مطرح نکرده، نمیکند و نخواهد کرد و نسبت به کریدور هیچ وقت مذاکره‌ای نکرده و نخواهد کرد.
ما در دیدار با همکاران و همتایان خود نیز درباره این موضع ارمنستان، سخن گفته و این امر را در رسانه‌ها اعلام کرده‌ایم.
تمام جاده‌های ارتباط بین ترکیه و جمهوری آذربایجان در کنترل ارمنستان خواهد بود
همچنین در زمان قبل از انتخابات و در جریان تبلیغاتی که در شهر قاپان انجام شد، آقای پاشینیان اعلام کردند که مسئله احداث کریدور مطرح نیست و نخواهد شد.
می‌دانید که در آخرین انتخابات، ما از حمایت اکثریت آرای مردم برخوردار بودیم، این امر نشان می‌دهد که موضع ما در جامعه ارمنستان مورد پذیرش و درک قرار گرفته است که ما چه سیاستی داریم و از موضع ما حمایت می‌کنند. آنها هم متوجه این امر شده‌اند که موضوع کریدور مطرح نیست و این امر برای جامعه ما نیز قابل درک بوده است.
ارمنستان آمادگی این را دارد که جاده‌های موجود در کشور را برای حمل‌ونقل بین جمهوری آذربایجان و ترکیه باز کند، اما تمام این جاده‌ها تحت حاکمیت جمهوری ارمنستان است. ما درباره این امر هم در رسانه‌ها و هم در دیدارها با همکاران به‌طور آشکار صحبت کرده‌ایم.
ارمنستان و روسیه دیدگاه مشترکی درباره مسیرهای مواصلاتی دارند
معاون نخست وزیر روسیه نیز اعلام کرد که در جریان مذاکرات 9ماهه بین معاونان نخست وزیر 3 کشور (روسیه، آذربایجان و ارمنستان) درباره احداث کریدور در جنوب ارمنستان صحبتی نشده است و فقط درباره جاده‌ها و مسیرهای مواصلاتی و اقتصادی گفتگو شده است، با وجود این، طی چندماه اخیر آقای الهام علی‌اف رئیس جمهور آذربایجان گفته‌اند که "ما این گذرگاه را حتی اگر شده با جنگ و زور می‌گیریم."، آیا این یک پیام تهدید است یا صرفاً یک بلوف سیاسی؟
گریگوریان: شما به موضوع خیلی خوبی از زبان معاون نخست وزیر روسیه مبنی بر اینکه موضوع احداث کریدور مطرح نیست، اشاره کردید. طی مذاکرات این گروه مشترک و نشست‌های سه‌جانبه، موضوع کریدور مطرح نشده است، بار دیگر تأکید میکنم که این امر نشان می‌دهد که طرف ارمنستان و روسیه دیدگاه مشترکی دارند.
اظهارات علی‌اف کمکی به مذاکرات نمیکند
درباره اظهارات علی‌اف باید گفت که او سعی می‌کند حرف‌هایی بزند که خارج از چارچوب موضوع مذاکرات است، این امر هیچ وقت به توسعه مذاکرات کمکی نمیکند و تأثیر مثبتی نخواهد داشت.
درباره اظهارات علی‌اف هم باید بگویم که نیروهای مسلح ارمنستان آماده دفاع از تمامیت ارضی کشور و امنیت کشور هستند. ارمنستان اجازه نخواهد داد که در منطقه تغییرات مرزی انجام شود، در این مورد می‌توانیم به‌طور واضح بگویم که در این باره اجماع بین‌المللی وجود دارد.
جمهوری اسلامی ایران خط قرمز خودش را تغییرات مرزی و ژئوپولیتیکی در منطقه قفقاز اعلام کرده است، اما از طرف دیگر شایعات و اظهارات زیادی درباره امکان و احتمال توافق بر سر تبادل خاک بین ارمنستان و جمهوری آذربایجان و یا ایجاد کریدور در شمال و یا جنوب ارمنستان برای آذربایجان مطرح است، این اظهارات و شایعات به‌قدری قوی و شدید است که بین دولت و ملت ایران این نگرانی را ایجاد کرده است که شاید پشت‌پرده توافقاتی صورت گرفته است، ما در این باره می‌خواهیم از طرف شما پیام واضح و آشکاری در جهت رفع این نگرانی‌ها داشته باشیم.
گریگوریان: شما درست اشاره کردید که این موارد شایعه‌ای بیش نیستند و شایعات ساختگی و جعلی هستند. اکنون فرصتی فراهم شده است تا ازطریق رسانه با مردم ایران صحبت و موضع‌مان را به حکومت ایران منتقل کنیم.
می‌خواهم یک بار دیگر به‌طور واضح تأکید کنم که حکومت جمهوری ارمنستان هیچ وقت درباره خاک و حق حاکمیت ارمنستان مذاکراتی انجام نداده است. ما درباره حق حاکمیت و خاک متعلق به ارمنستان هیچ مذاکراتی نداشته‌ایم و نخواهیم داشت.
شما خودتان نیز اشاره کردید که معاون نخست وزیر روسیه هم گفته است که هیچ مذاکره‌ای درباره موضوع کریدور مطرح نیست.
ما خود نیز اعلام کردیم که هیچ مذاکراتی در این خصوص نداشته، نداریم و نخواهیم داشت، در ضمن، درباره موضوع کریدور می‌خواهم ارتباط بدهم به کریدور لاچین که بین آذربایجان و ارمنستان است. همه می‌دانند که درباره کریدور لاچین در حاشیه نشست مینسک مذاکراتی بوده است. وقتی که آذربایجان درباره داشتن کریدوری شبیه به این کریدور لاچین در خاک ارمنستان (زنگزور) صحبت می‌کند و چنین آرزویی دارد، این خلاف توافقاتی است که درباره کریدور لاچین انجام شده است.
نخجوان بخشی از خاک جمهوری آذربایجان است. اگر آذربایجان قصد دارد که این کریدور را مشابه هم قلمداد کند در واقع مثل این است که قره‌باغ را بخشی از خاک ارمنستان به‌رسمیت می‌شناسد، به این معنی که وقتی طرف آذربایجانی این دو کریدور را در یک سطح نگاه می‌کند به این معنی است که همان‌طور که ارمنستان نخجوان را به‌عنوان خاک آذربایجان به‌رسمیت می‌شناسد، آذربایجان نیز قره‌باغ را جزو خاک ارمنستان می‌داند.
یک بار دیگر درباره شایعاتی که درباره تبادل خاک و سرزمینی که در سؤال به آن اشاره کردید، می‌خواهم تأکید کنم که هیچ مذاکراتی در این زمینه وجود ندارد و انجام نخواهد گرفت.
همان‌طور که پیشتر در این مصاحبه مطرح کردم، بار دیگر مطرح میکنم که درباره «گشودن راه‌ها و مسیرها» مذاکراتی در جریان است. موضوع باز کردن مسیرها هم در بیانیه 9 نوامبر درباره آتش‌بس وجود دارد و هم در سند مذاکرات سه‌جانبه مسکو در تاریخ ژانویه 2021 گنجانده شده است.
بر اساس این دو سند، ارمنستان هم می‌تواند از خاک آذربایجان جهت دسترسی به آسیای مرکزی و روسیه استفاده کند، یعنی ما می‌توانیم از امکانات و زیرساخت‌های جاده‌ای و ریلی آذربایجان جهت دسترسی و اتصال به آسیای مرکزی و روسیه استفاده کنیم. آذربایجان نیز می‌تواند از طریق خاک ارمنستان با نخجوان ارتباط داشته باشد.
به‌غیر از موضوع رفع انسداد مسیرها، موضوع دیگری که خارج از این وجود دارد، اتصال ارمنستان به جلفای ایران از طریق نخجوان است، بعد از جلفا هم دسترسی به خلیج فارس و بندر چابهار برای ما مطرح است. ایران نیز می‌تواند به تفلیس و کشورهای اروپایی وصل شود، دیدگاه ما درباره مسیر این‌گونه است.
به‌دنبال اتصال به چابهار هستیم
موضوع دیگری که وجود دارد اختلالاتی است که در مسیر ارتباطی ایران به ارمنستان طی هفته‌های اخیر رخ داده است که البته ارمنستان در این زمینه اقداماتی انجام داده است و قرار است که جاده تاتو با مشارکت ایران تکمیل شود، در این زمینه هم توضیح می‌دهید؟
گریگوریان: درست اشاره کردید، برخی مشکلاتی در مسیر تزانزیتی بین ایران و ارمنستان به‌وجود آمده است و حکومت ارمنستان به‌سرعت کار و تلاش می‌کند که تا آخر سال میلادی این جاده تکمیل شود و به‌نظر من این مشکل کوتاه‌مدت است.
اما یک موضوع مهم دیگر این است که در ماه سپتامبر دولت ارمنستان مصوبه‌ای داشت که سیسیان ارمنستان را به ایران وصل می‌کند. این پروژه بیش از یک میلیارد دلار هزینه دارد که کل زیرساخت‌های منطقه را تغییر خواهد داد.
برنامه ما این است که پس از اجرای این پروژه، به بندر چابهار وصل شویم و جنوب ارمنستان به هاب ترانزیتی تبدیل شود. بعد از این پروژه، فرصت توسعه روابط تجاری و اقتصادی ایران فراهم خواهد شد. در زمان حاضر حجم تبادلات تجاری در حد چندصد میلیون دلار است، اما ما انتظار داریم که این حجم از مرز یک میلیارد دلار عبور کند. دو کشور ظرفیت این را دارند که مبادلات تجاری خود را به چندین میلیارد دلار برسانند.
از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید و به سؤالات ما پاسخ دادید تشکر می‌کنیم.
گریگوریان: من هم، تشکر میکنم.
شما می توانید مطالب و تصاویر خود را به آدرس زیر ارسال فرمایید.
bultannews@gmail.com
به الهام علی‌اف می‌گویم مواظب باش رژیم جعلی و کودک‌کش تو را به سرنوشت صدام گرفتار نکند از تاریخ عبرت بگیر! 
