ایران در ظهور نظم جهانی چندقطبی نقش کلیدی دارد/ قدرت در حال گذار تدریجی از غرب به شرق است

گروه بین الملل: پس از گذشت سال‌ها و رایزنی‌های فراوان ایران با سران کشور‌های عضو پیمان شانگهای، کشورمان بالاخره روز جمعه هفته گذشته با نظر مثبت هشت عضو ثابت، به صورت رسمی به یکی از طرف‌های ثابت این سازمان مهم اقتصادی امنیتی درآمد. ظرفیت بالای اقتصادی و تجاری شانگ‌های با توجه به کشور‌های عضو، فرصت تازه‌ای را پیش روی کشورمان قرار داده تا اثر تحریم‌ها به شکل قابل ملاحظه‌ای کاهش یابد، البته به شرطی که از این ظرفیت تازه بدست آمده، به نحو احسنت استفاده شود.

به گزارش بولتن نیوز به نقل از باشگاه خبرنگاران جوان، همچنین باید به خاطر بسپاریم که کشور‌های عضو سازمان همکاری شانگ‌های حدود ۴۰ درصد جمعیت جهان و نیز ۲۵ درصد مساحت دنیا را به خود اختصاص داده اند و ایران می‌تواند از این فرصت طلایی استفاده کرده و محور ترانزیتی به این کشور‌ها و نیز کشور‌های دوست و همکار آن‌ها باشد.

اما برای بررسی ابعاد و پیامد‌های این مسیر جدید، گروه بین‌الملل باشگاه خبرنگاران جوان به سراغ «آندریو کوریبکو» تحلیل‌گر ارشد مسائل سیاسی از روسیه رفته است. وی که متخصص جنگ‌های ترکیبی است، به ما می‌گوید که ایران چگونه می‌تواند در زمینه‌های امنیتی و اقتصادی از این فضای جدید بهره‌مند شود. مشروح گقت‌وگو با عضو رسمی شورای تخصصی موسسه مطالعات و پیش بینی‌های استراتژیک در دانشگاه «رودن» روسیه و نگارنده کتاب «جنگ هیبریدی:رویکردی برای تغییر نظام» را در ادامه می‌خوانید.

۱) اهمیت عضویت ایران در پیمان شانگهای را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

این یک تحول مهم است که اهمیت روزافزون ایران در ظهور نظم جهانی چندقطبی را نشان می‌دهد. نمی‌توان ایران را نادیده گرفت و یا آنطور که مخالفانش می‌خواهند، منزوی کرد؛ بلکه باید جدی گرفت و پذیرفت. ایران اکنون می‌تواند روابط خود با اعضای اتحادیه، به ویژه روسیه، چین و پاکستان را بیش از پیش تقویت کند.

کشور‌های عضو این سازمان همچنین اکنون می‌توانند برای مقابله با تهدید‌های مشترک از سوی افغانستان، که امروزه پس از تصرف طالبان بر این کشور اهمیت ویژ‌ه‌ای پیدا کرده، همکاری نزدیک‌تری داشته باشند. نکته دیگری که باید به آن توجه کرد این است که چگونه این رخداد می‌تواند چشم انداز ارتباط ایران با اوراسیا را بهبود بخشد. جمهوری اسلامی دارای موقعیت ژئواستراتژیک در ابر قاره است و می‌تواند از چنین موقعیتی برای تسهیل دسترسی زمینی شرکای خود به بقیه مناطق غرب آسیا استفاده کند؛ بنابراین انتظار می‌رود که عضویت کامل ایران در سازمان همکاری شانگ‌های به مرور زمان به نفع امنیت و اقتصاد آن باشد.

۲) رئیس جمهور ایران در جلسه سران بر این امر که سیاست خارجی ایران همواره مبتنی بر مخالفت با یکجانبه گرایی غرب بوده است، تاکید کرد. به نظر شما، عضویت در این سازمان تا چه اندازه می‌تواند «بازی» را تغییر دهد؟

ورود رسمی ایران به سازمان همکاری شانگ‌های شرکای قابل اعتمادی را برای این کشور فراهم می‌کند که آن را تحریم نمی‌کنند. با گسترش ارتباط با اعضای اتحادیه، ایران قادر خواهد بود از خود در برابر تحریم‌های یک جانبه‌ای که در سال‌های اخیر بیشتر اقتصادی بوده، محافظت کند. در زمینه امنیتی، همه کشور‌های عضو سازمان می‌توانند تجربیات مربوط به مبارزه با تروریسم خود را به اشتراک بگذارند و بدین صورت توان دفاعی یکدیگر را بالا ببرند.

۳) به نظر شما این عضویت تا چه حد می‌تواند توازن قدرت را در منطقه و همچنین در جهان تغییر دهد؟

جهان در حال حاضر در میانه‌ی راه گذار تدریجی قدرت از غرب به شرق قرار دارد و ایران درست در مرکز این روند است. عضویت ایران در پیمان شانگ‌های این سازمان شرقی را قادر می‌سازد تا نفوذ خود را در غرب آسیا گسترش دهد. ایران به عنوان تنها عضو سازمان که در غرب آسیا واقع شده، می‌تواند نقش مهمی در کمک به سایر کشور‌ها برای پیوستن به این بلوک ایفا کند. هنوز زود است که بگوییم کدام یک از کشور‌های غرب آسیا عضو بدی این سازمان خواهند بود، اما مشخصا برای مشارکت به عنوان اعضای رسمی باید از با ایران روابط خوبی داشته باشند. این ممکن است برخی از اعضای آینده مانند عربستان را که تازه شریک گفتگو شده اند، تشویق کند تا سیاست‌های خود را در قبال جمهوری اسلامی تعدیل کنند؛ هر چند این مسأله بر موازنه قدرت منطقه‌ای تأثیر مثبت خواهد گذاشت.

۴) پس از عضویت رسمی ایران، چه فرصت‌های اقتصادی را برای این کشور در آینده نزدیک می‌بینید؟

مهمترین فرصت‌های اقتصادی مربوط به زمانی می‌شود که یک کشور با کشور‌های دیگر در ارتباط باشد؛ به ویژه ایران که به عنوان یک کشور ترانزیتی غیرقابل جایگزین برای کریدور‌های شمال-جنوب و شرق-غرب عمل می‌کند. منظور از کریدور شمال-جنوب همان کریدور حمل و نقل NSTC از روسیه به هند است که از طریق آذربایجان و ایران انجام می‌پذیرد و مورد دوم، کریدور اقتصادی چین-آسیای میانه-غرب آسیا است. همچنین ارتباطات بیشتری نیز بین چین و ایران می‌تواند وجود داشته باشد؛ مثلا پروژه بزرگ «ابتکار کمربند و جاده»، یا کریدور اقتصادی چین-پاکستان، یا کریدور «فارس» که در تاجیکستان و افغانستان وجود دارد.

امروزه، ارتباط امر بسیار مهمی است؛ زیرا فرصت‌های اقتصادی بیشتری فراهم می‌کند و می‌تواند با گذشت زمان، زندگی افراد را به طور مستقیم بهبود بخشد.

۵) آیا عضویت ایران در توافقنامه شانگ‌های می‌تواند تاثیر تحریم‌های اقتصادی غرب را کاهش دهد؟

کاهش تاثیر تحریم‌ها زمان می‌برد، اما این یکی از دلایل پیوستن ایران به پیمان شانگ‌های این بود که بتواند با ایجاد یک شبکه قابل اعتماد از شرکا برای حمایت از خود، از تأثیر تحریم‌ها مصون بماند.

در واقع اولین قدم به سوی این هدف این است که ایران ارتباطات خود را افزایش دهد.

البته، نمی‌توان انکار کرد که در میان کشور‌های عضو، هند با فاصله گرفتن از جمهوری اسلامی در سال‌های اخیر از تحریم‌های یکجانبه آمریکا علیه ایران پیروی کرده تا از به اصطلاح «تحریم‌های ثانویه» غرب علیه خودش اجتناب کند.

در هر صورت، حتی اگر کشوری مثل هند بخواهد این سیاست را تکرار کند، ایران همچنان می‌تواند تا حد زیادی به ارتباط خود با چین و روسیه ادامه داده و از آن منفعت ببرد.

سازمان همکاری‌های شانگ‌های هنوز نهاد‌های مالی مخصوص به خود را ندارد؛ اما چنانچه در آینده‌ای نزدیک چنین اتفاقی بیفتد، بهترین حالت ممکن برای ایران خواهد بود چرا که می‌تواند خود را در چنین ساختاری ادغام کند و در نتیجه در صورت مواجهه با تحریم‌های احتمالی غرب، از حمایت‌های مالی قابل اطمینانی برخوردار باشد.