عبرت سگ‌های‌آمریکا

گروه سیاسی: تحولات جاری افغانستان در پی خروج ایالات متحده آمریکا و فتح ولایت‌های این کشور توسط طالبان بدون کوچک‌ترین مقاومتی از سوی ارتش آموزش‌دیده افغان در کنار نحوه خروج توهین‌آمیز آمریکایی‌ها از کابل، افغانستان را به یک مورد مطالعاتی جدید درباره رفتارشناسی آمریکا با متحدان خود تبدیل کرده است.

به گزارش بولتن نیوز، برای کسانی که دلبسته آمریکا هستند و ایالات متحده را منجی دولت/ ملت‌ها دانسته و همیشه در این رویاپردازی هستند که پیش پای آمریکا فرش قرمز پهن کنند تا دنباله ورود یانکی‌ها جریان توقف‌ناپذیر توسعه، دموکراسی و رفاه باشد، صحنه‌هایی که امروز از افغانستان مخابره می‌شود، حتما معنای خاصی دارد. انتشار صحنه‌های تکان‌دهنده از فرودگاه کابل و افرادی که روی بال و موتور هواپیمای در حال پرواز آمریکایی‌ها نشسته و آویزان شدند، نقطه پایان و توصیفی از حضور ۲ دهه‌ای ارتش آمریکا در افغانستان و اشغال این کشور است. از روزی که دولت جورج بوش پسر پس از حادثه 11 سپتامبر طبق راهبرد «جنگ پیش‌دستانه» به اشغال افغانستان با وعده‌های رنگارنگ توسعه و دموکراسی برای مردم افغان دست زد، تا روزی که نظامیان آمریکایی در فرودگاه کابل به طرف همکاران افغان خود و ‏مردمی که در اطراف فرودگاه تجمع کرده بودند باقیمانده غذای خود را از گوشت خوک پرتاب می‌کردند، 20 سال زمان صرف شد. طی این مدت تنها نتیجه آمریکایی که نصیب ملت افغان شد، کشتار و جنگ و آوارگی بود تا جایی که چند هفته قبل وقتی خبرنگاری از رئیس‌جمهور آمریکا درباره افغانستان سوال کرد، جو بایدن با بی‌شرمی تمام در پاسخ گفت دیگر از افغانستان نپرسید، می‌خواهم درباره چیزهای شاد صحبت کنم! جوی خواب‌آلود امروز هم می‌گوید راهی وجود نداشت بتوان از افغانستان خارج شد و شاهد صحنه‌هایی که الان هستیم نباشیم! نباید فراموش کرد او رئیس‌جمهور کشوری است که بدبختی و مرگ مردم یک کشور را دستمایه تمسخر قرار داده و فروش یک تیشرت با تصویر هواپیمای نظامی که ۲ نفر از شهروندان افغان از آن سقوط کردند و عبارت «باشگاه پرش با چتر نجات در کابل» روی آن نوشته شده، در برخی سایت‌های آمریکایی در حال فروش است. رئیس‌جمهور آمریکا در آخرین شاهکار خود با خالی کردن پشت متحدان خود می‌گوید عملیات خروج همکاران افغانستانی آمریکا عملیاتی خطرناک است و او نمی‌تواند درباره اینکه پیامد نهایی این عملیات چه خواهد بود، قولی بدهد. عبدالباری عطوان، روزنامه‌نگار مشهور در واکنش به سخنان بایدن نوشت وقتی رئیس‌جمهور آمریکا گفت مأموریت نیروهای آمریکایی در افغانستان ایجاد دولت نیست، این اوج دروغ و گمراه‌کنندگی است. بازگشت سریع به اظهارات جورج دبلیو بوش، رئیس‌جمهوری اسبق که نخستین گلوله جنگی را برای حمله به افغانستان اکتبر ۲۰۰۱ شلیک کرد، پوشش این پیروزی بزرگ از سوی هزاران خبرنگار و تلویزیون، نشان دادن زنان افغان در آن زمان بدون حجاب و مردان بدون ریش و وعده‌های حتمی برای ایجاد لیبرال- دموکراسی و امثال این موارد برای کسانی که آن لحظات را دنبال کردند، موجب می‌شود بایدن را یک دروغگو تلقی کنند. اگرچه رفتار آمریکایی‌ها در رها کردن متحدان خود امری دیرینه به حساب می‌آید و سرنوشت کسانی مانند محمدرضا پهلوی، شاه مخلوع ایران، حسنی مبارک رئیس‌جمهور مصر و دیگر پادشاهان و سران متحد آمریکا در منطقه و جهان گواهی بر فرصت‌طلبی و منفعت‌گرایی حکومت آمریکاست اما مورد متاخر در افغانستان تاکیدهای محکم‌تری به دنبال دارد؛ جایی که آمریکا به مدد تقلب در انتخابات، متحد خود اشرف غنی را بر سر کار آورد و این پروفسور انسان‌شناسی در دانشگاه جان هاپکینز و کارمند سابق بانک جهانی تنها کاری که کرد بنا بر برخی نقل‌ها با 169 میلیون دلار از افغانستان فرار کرد. چه قبل از سال 1975، یعنی زمانی که ارتش آمریکا از باتلاق ویتنام در حال فرار بود و چه بعد از این زمان تا خروج از افغانستان، یعنی از سایگون تا کابل، هر جا آمریکا وارد شد، چیزی جز تباهی و ویرانی برای کشور تحت اشغال و چندین هزار کهنه‌سرباز معلول جسمی و ذهنی و روان‌پریش برای جامعه آمریکا باقی نگذاشت. و نکته قابل تامل در این میان عبرت نگرفتن دلبستگان به آمریکاست. به همین خاطر است که نشریه فارین افرز وابسته به شورای روابط خارجی آمریکا برای سرپوش گذاشتن روی پشت کردن آمریکا به متحدان خود می‌نویسد متحدان آمریکا نباید به ماجرای افغانستان توجه کنند، ایالات متحده بیشتر از همیشه حواسش به متحدانش است! عراق، اوکراین، تایوان و حتی اسرائیل دیگر متحدان آمریکا هستند که امروز با هراس سرنوشت افغانستان را به نظاره نشسته‌اند. روزنامه گلوبال‌تایمز چین درباره رفتار آمریکایی‌ها با دوستان و متحدان‌شان می‌نویسد ویتنام 1975، سوریه 2019 و افغانستان2021؛ جای بعدی کجاست که آمریکا متحدان و دوستانش را رها کند؟مقامات روسیه هم این روزها در حال هشدار همراه با طعن به اوکراینی‌ها هستند که روی دیوار آمریکا یادگاری ننویسند. در چنین فضایی سیدحسن نصرالله با یادآوری این موارد روز تاسوعا گفت: کسانی که به آمریکا تکیه کرده‌اید عبرت بگیرید؛ حفظ سگ‌های‌شان از حفظ شما برای‌شان مهم‌تر است. نصرالله تاکید کرد عراقی‌ها تجربه استفاده افغانستان از مستشاران آمریکایی و 20 سال آموزش نیروهای افغانستانی را پیش چشم خود بگذارند. 

 

******

شاید خوش‌بین‌ترین فرماندهان طالبان هم گمان نمی‌کردند این گروه در کمتر از 4 ماه از آغاز «جنگ‌های بهاره» بتواند در ارگ ریاست جمهوری افغانستان عکس بگیرد. سرعت تحولات میدانی افغانستان بویژه در یک ماه گذشته به حدی افزایش یافت که طالبان در کمتر از یک هفته 18 مرکز ولایت از جمله هرات و مزارشریف را به کنترل خود درآورد. در این بین نیروهای دفاع مردمی درباره این روند دچار شوک و حیرت هستند؛ اینکه چطور یک گروه شبه‌نظامی، بدون بهره‌مندی از تسلیحات زرهی سنگین و با استعداد نیروی کمتر از 80 هزار نفر توانسته بیش از 90 درصد خاک این کشور را تحت کنترل خود درآورد. حال سوالات متعددی درباره اینکه چرا ارتش و نیروهای امنیتی نه‌تنها از ولایات مرزی و پیرامون کابل که حتی از خود کابل نیز دفاع نکردند یا اینکه پشت‌پرده انفعال نیروی هوایی افغانستان چیست، وجود دارد. پیش از این حدود 2 ماه قبل، زمانی که ولسوالی‌ها یک به یک تسلیم طالبان می‌شدند، استدلال مقامات دولتی و امنیتی این بود که ارتش تمرکز امنیتی و دفاعی خود را بر مراکز ولایات قرار داده و توجه ویژه‌ای به ایجاد یک کمربند دفاعی پیرامون ولایات هم‌مرز با کابل دارد اما از هفته قبل و پس از سقوط هرات و بلخ، گزاره توطئه عملا عینی شد و با سقوط کابل این سناریو به سرانجام رسید. طی هفته گذشته تحلیل‌ها و اظهارات متعددی درباره چرایی شکل‌بندی این تحولات و آینده افغانستان منتشر شده است. از اظهارات بایدن درباره اینکه رئیس‌جمهور فراری افغانستان قول مقاومت برابر طالبان داده بود تا تشکیل هسته‌های دفاع مردمی در برخی ولایات نظیر پنجشیر و برخی راهپیمایی‌های مردمی در کابل و ولایات همجوار که با خشونت و مقابله به مثل طالبان مواجه شد. بر این اساس افغانستان کماکان در وضعیت عدم قطعیت به سر می‌برد و احتمال وقوع جنگ داخلی در این کشور زیاد است. با این حال آنچه در رسانه‌ها و همین‌طور اظهارات کارشناسان و چهره‌های مشهور افغان و همین‌طور مواضع مقامات کشورهای دیگر به عنوان واقعیتی غیرقابل انکار مورد توجه قرار گرفته، این است که ایالات متحده آمریکا اولویتی جز منافع خود ندارد. به عبارت دیگر در هر لحظه که منافع این کشور ایجاب کند، دولت آمریکا بدون هیچ توضیح و توجیهی متحدان و همپیمانان خود را رها خواهد کرد. 

خبرگزاری رویترز به نقل از یک مقام طالبان گزارش داد قرار است در چند هفته آینده چارچوب حکومت جدید از سوی آنان اعلام شود. «وحیدالله هاشمی» از رهبران ارشد طالبان گفت: کارشناسان حقوقی، مذهبی و سیاست خارجی طالبان قصد دارند چارچوب حکومت جدید را در چند هفته آینده ارائه دهند. به گفته وی، شیوه حکومت بر افغانستان بر اساس قوانین اسلامی و شرعی خواهد بود. وی تصریح کرد هیچ سیستم حکومتی دموکراتیک در افغانستان وجود نخواهد داشت. رهبری طالبان در افغانستان و قطر برای تشکیل دولت تلاش می‌کند. به گفته هاشمی، احتمالا فرماندهی دولت افغانستان در دست هبت‌الله آخوندزاده، رهبر جنبش باقی خواهد ماند. بر اساس گزارش رویترز، آنچه هاشمی درباره ساختار سیاسی عنوان کرده شبیه حکومت سابق طالبان در افغانستان است. وی گفت: اکنون زمان تأمین نیازهای مردم و بهبود زندگی آنها فرا رسیده است. این در حالی است که طالبان گفته بود به دنبال تشکیل حکومت فراگیر در این کشور خواهد بود. 

همزمان با این اخبار یک رسانه افغانستانی از ورود معاون سیاسی طالبان به کابل خبر داد. به گزارش کابل نیوز، «ملا عبدالغنی برادر» به همراه هیاتی بلندپایه از طالبان از قندهار به کابل سفر کرد. بر اساس اطلاعات منتشر شده هدف از این سفر یافتن راه‌حلی برای بحران سیاسی جاری است. «احمدالله وثیق» از سخنگویان طالبان در کابل نیز گفته است ملا عبدالغنی برادر ۳ روز پس از وارد شدن نیروهای طالبان به کابل وارد قندهار در جنوب این کشور شده بود. معاون سیاسی گروه طالبان پس از تصرف کابل و ارگ ریاست‌جمهوری افغانستان گفته بود این گروه به دنبال حل مشکلات مردم این کشور و برآوردن انتظارات آنهاست. وی گفت: اکنون زمان تأمین نیازهای مردم و بهبود زندگی آنها فرا رسیده است. ملا برادر افزود: ما پیروزی بزرگ را به تمام ملت افغانستان بویژه مردم کابل و مجاهدان تبریک می‌گوییم. راهی که طی کرده‌ایم غیرمنتظره بود، زیرا به موقعیتی رسیده بودیم که هرگز انتظارش را نداشتیم اما به یاری خداوند، که او به ما عطا کرد، پیروزی به دست آمد و چنین چیزی در تاریخ جهان وجود ندارد، بنابراین ما باید خدا را شکر کنیم. ما نباید غرور داشته باشیم. 

جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا با اعلام اینکه عملیات تخلیه شهروندان آمریکایی و متحدان افغانستانی «عملیاتی خطرناک» است، گفت نمی‌تواند درباره اینکه نتیجه نهایی آن چه خواهد بود، قولی بدهد. این در حالی است که او پیش از این در سخنانی گفته بود دولتش با طالبان در تماس است و آنها به وی قول داده‌اند به آمریکایی‌ها اجازه دهند برای خروج از افغانستان به فرودگاه کابل بروند. رئیس‌جمهور آمریکا همچنین گفته دولت او نمی‌داند چند آمریکایی هنوز در افغانستان حضور دارند. بایدن مدعی شد آمریکا تاکنون ۱۳۰۰۰ نفر را از افغانستان خارج کرده است. رئیس‌جمهور آمریکا در پاسخ به انتقاداتی درباره اینکه آمریکا نباید اکنون از افغانستان خارج می‌شد، گفت هر تصمیمی غیر از خروج مستلزم افزایش حضور نظامیان آمریکا در افغانستان بود. او همچنین تصریح کرد متحدان آمریکا در ائتلاف ناتو از طرح واشنگتن برای خروج از افغانستان اطلاع داشتند. وی همچنین ادعا کرد متحدان آمریکا انتقادی از طرح آمریکا برای خروج نداشته‌اند. رئیس‌جمهور آمریکا چهارشنبه گذشته هم در یک مصاحبه ضمن بیان اینکه تصور نمی‌کند طالبان تغییر کرده باشد، از تصمیم خود برای خروج نظامیان آمریکایی از افغانستان به ‌رغم آشفتگی ایجاد شده و موج انتقادات دفاع کرد. بایدن در مصاحبه با شبکه «ای‌بی‌سی نیوز» در پاسخ به این سوال که آیا فکر می‌کند طالبان تغییر کرده، گفت: نه! فکر نمی‌کنم. بگذارید اینطور بگویم؛ فکر می‌کنم آنها دچار نوعی بحران موجودیتی در این باره می‌شوند که آیا می‌خواهند از سوی جامعه بین‌المللی به عنوان دولت قانونی شناخته شوند یا خیر. مطمئن نیستم بخواهند. با این حال او در بخش دیگری از مصاحبه گفت طالبانی که برای حاکمیت بر افغانستان قبل از بیستمین سالگرد حادثه ۱۱ سپتامبر بازگشته‌اند، همان‌هایی نیستند که آمریکا و متحدانش سال ۲۰۰۱ برای سرنگونی آنها مبارزه کردند. وی در ادامه به ‌رغم انتقادها از چگونگی خروج آمریکا از افغانستان و وضعیت آشفته این کشور به دلیل نحوه خروج آمریکا، بار دیگر تأکید کرد خروج نظامیان آمریکایی را کار درستی می‌داند و گفت حتی اگر دولت ترامپ در فوریه ۲۰۲۰ در دوحه به توافق صلح با طالبان نرسیده بود، خودش نیروهای آمریکایی را خارج می‌کرد. رئیس‌جمهور آمریکا در این باره گفت: من سعی می‌کردم بفهمم چگونه می‌توان نیروهای خود را بیرون کشید؛ زمان مناسب برای خروج از افغانستان وجود ندارد. 

وی سپس باز هم ادعاهای گذشته را درباره به نتیجه رسیدن ماموریت آمریکا در افغانستان تکرار کرد و گفت ایالات متحده توانست اسامه بن لادن را بیابد و القاعده را در افغانستان از بین ببرد. بایدن افزود: اشتباه آمریکا این بود که اجازه داد ماموریت در افغانستان بتدریج به سمت این مفهوم برود که به جای داشتن توانایی ضدتروریسم برای داشتن نیروهای کوچک در آنجا یا در منطقه تا بتوانیم با القاعده در صورت بازسازی مقابله کنیم، تصمیم گرفتیم در زمینه ملت‌سازی فعالیت کنیم. این هیچ وقت برای من معنایی نداشت.

بایدن در واکنش به اظهارنظر درباره شکست عظیم اطلاعاتی آمریکا در پیش‌بینی اینکه دولت افغانستان به این سرعت سقوط می‌کند، مدعی شد گزارش‌های اطلاعاتی که خوانده بود پیش‌بینی می‌کرد احتمال قوی‌تر این است که سقوط زمانی تا پیش از پایان سال (میلادی) باشد. وی سپس در توجیه اظهارات پیشین خود که احتمال تسلط طالبان بر کابل را رد کرده بود، بار دیگر همه تقصیر را متوجه نیروهای امنیتی افغانستان که به ادعای او بخوبی آموزش دیده و تجهیز شده بودند و تسلیم شدن آنها و همچنین فرار «اشرف غنی» رئیس‌جمهور افغانستان دانست. 

اظهارات بایدن در حالی است که وال‌استریت‌ ژورنال با انتشار سندی محرمانه اعلام کرد مقام‌های سفارت آمریکا در کابل به وزیر خارجه کشورشان اطلاع داده بودند کابل ممکن است اندکی پس از خروج نظامیان آمریکا سقوط کند. بر اساس این سند بیش از ۲۰ مقام سفارت آمریکا در کابل ماه گذشته میلادی با ارسال یک یادداشت محرمانه به «آنتونی بلینکن»، به وزیر خارجه آمریکا هشدار داده‌ بودند کابل ممکن است اندکی بعد از خروج نظامیان آمریکا سقوط کند. روزنامه وال‌استریت ‌‌ژورنال این خبر را بامداد جمعه به نقل از یک مقام آمریکایی و فرد دیگری که از این مکاتبه مطلع بود منتشر کرد. روزنامه وال‌استریت‌ ژورنال نوشته این نامه محرمانه جدیدترین شاهدی است که نشان می‌دهد به دولت بایدن درباره پیشروی‌های سریع طالبان اطلاع‌رسانی شده است.

***

ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه: دنیا باید از فروپاشی افغانستان جلوگیری کند. مخالف تحمیل «ارزش‌های بیرونی» به کشور افغانستان هستیم. 

 آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان: قضاوت نادرستی درباره مقاومت ارتش افغانستان در برابر شبه‌نظامیان طالبان شده بود. ما انتظار داشتیم پایداری و مقاومت آنها بیشتر باشد. 

  بوریس جانسون، نخست‌وزیر انگلیس: اگر برای یافتن راهکاری با هدف حل‌و‌فصل اوضاع افغانستان نیاز به همکاری با طالبان باشد، این اتفاق خواهد افتاد (جانسون روز یکشنبه پس از تصرف کابل توسط نیروهای طالبان گفته بود طالبان نباید به عنوان دولت افغانستان به رسمیت شناخته شود). 

  فرانک والتر اشتاین مایر، رئیس‌جمهور آلمان: تصاویر منتشر شده از مردم افغانستان که در حال تلاش برای فرار از کابل هستند، مایه شرم کشورهای غربی است. 

  سهیل شاهین، سخنگوی طالبان: انتظار ما این است برادران ترک ما بلافاصله پس از ایجاد توازن داخلی به طور کامل در این مسائل نقش فعال داشته باشند. 

  هوآچونینگ، سخنگوی وزارت خارجه چین: شکست پروژه دموکراسی آمریکایی در افغانستان نشان داد دموکراسی تحمیلی از خارج نمی‌تواند دوام داشته باشد. 

  عضو ارشد طالبان: دوران مخفی‌کاری و پنهان شدن رهبران و مقامات طالبان پایان یافته است. جهان بتدریج تصویر تمام رهبران و فرماندهان طالبان را خواهد دید. 

  حشمت غنی، برادر «اشرف غنی» رئیس‌جمهور فراری افغانستان: برادرم به کشورش باز خواهد گشت (حشمت غنی احمدزی، برادر اشرف غنی دیروز در حضور خلیل‌الرحمن حقانی به طالبان پیوست).

  نیس استولتنبرگ، دبیرکل ناتو: ائتلاف نیازمند «ارتباطات عملیاتی تاکتیکی» با طالبان در افغانستان خواهد بود. «پرسش‌های سختی» وجود دارد که بعد از 20 سال درگیری نیازمند پاسخ هستند. کشورهای همپیمان در ناتو از ابرازهای دیپلماتیک و احتمالا از تحریم‌ها برای تضمین اینکه طالبان «به تعهداتش پایبند می‌ماند» استفاده خواهند کرد.