هشدار طالبان به آنکارا

گروه بین‌الملل: افغانستان طی 3 ماه گذشته شاهد تحولات گسترده و سریعی در عرصه نظامی است و شهرستان‌های مختلف آن در این مدت بارها بین ارتش و نیروهای دفاع مردمی از یک سو و طالبان از سوی دیگر دست به دست شده است. این تحولات در شرایطی رقم خورده که آمریکا و متحدان آن در ناتو پس از 2 دهه اشغال نظامی افغانستان، آخرین گروه‌های نیروهای‌شان را از افغانستان خارج می‌کنند. در این بین انتشار اخبار مربوط به برنامه ترکیه برای تداوم حضور در افغانستان در قالب نیروهای حافظ فرودگاه کابل مساله‌ای است که با واکنش‌های متفاوت بازیگران سیاسی در افغانستان و برخی قدرت‌های فرامنطقه‌ای مواجه شده است. اگرچه تئوریسین‌های حامی ترکیه معتقدند حضور نظامیان این کشور در افغانستان در وهله اول از جنبه‌های اخلاقی و تامین امنیت فرودگاه قابل تحلیل است و در مراحل بعدی ترکیه از کنار حضور نظامی در افغانستان به دنبال نایل آمدن به اهدافی از جمله افزایش نفوذ امنیتی و اطلاعاتی در هند و پاکستان و تسهیل صادرات کالاهای چین از کریدور مدنظر خود است اما با توجه به محیط محدود مدنظر برای عملیات ترکیه در افغانستان که معطوف به کابل در نظر گرفته شده است، به نظر می‌رسد تحلیل‌ها پیرامون اینکه ترکیه به دنبال جلب رضایت آمریکا و متحدان اروپایی آن برای کاهش تحریم‌هاست، قرابت بیشتری به واقعیت فعلی وضعیت موجود در افغانستان دارد. با این حال اینکه طالبان در شرایط فعلی وضعیت مسلطی بر افغانستان دارد و مخالف حضور ترکیه در این کشور است، یک چالش جدی برای اردوغان خواهد بود.

* تأکید طالبان بر لزوم خروج ترکیه از افغانستان

به گزارش بولتن نیوز به نقل از طلوع‌نیوز، سخنگوی طالبان دیروز درباره اخبار مربوط به حضور ترکیه در افغانستان و توافق آن با آمریکا برای حفاظت از فرودگاه کابل گفت: به عنوان عضوی در ائتلاف پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو)، ترکیه هم باید نیروهایش را به موجب توافق امضا شده با آمریکا در ۲۹ فوریه ۲۰۲۰ از افغانستان خارج کند. سهیل شاهین اضافه کرد: ترکیه کشور مسلمان بزرگی است و افغانستان روابط تاریخی با آن دارد و امیدواریم بعد از تشکیل حکومت اسلامی جدید در کشورمان در آینده همچنان با آن روابط مستحکم و مثبتی داشته باشیم. بر این اساس طالبان با این موضع‌گیری در واقع پیشنهاد اخیر ترکیه را برای تامین امنیت فرودگاه کابل توسط نیروهایش رد کرد. طبق گزارش رویترز، آنکارا به واشنگتن در نشست وزیران دفاع ناتو در ماه مه امسال پیشنهاد داد تامین امنیت فرودگاه کابل را نیروهای ترکیه بر عهده بگیرند و در افغانستان بمانند. این در حالی است که آمریکا و همپیماناش طرح خروج نیروهای خود از این کشور را بررسی کرده‌اند. قرار است رایزنی‌ها درباره پیشنهاد ترکیه در نشست سران ناتو ظرف روزهای آینده مجددا انجام شود. «ینس استولتنبرگ» دبیرکل ناتو در بروکسل از نقش جدید ترکیه در افغانستان استقبال کرده و بر اهمیت ترکیه و «نقشی اساسی»‌ای که این کشور می‌تواند در افغانستان داشته باشد، تأکید کرده است. استولتنبرگ گفت مذاکرات بین آنکارا و واشنگتن ادامه دارد و هنوز تصمیم رسمی در این باره گرفته نشده است. در حال حاضر تقریبا تمام سربازان ناتو از افغانستان خارج شده‌اند اما نیروهای ترکیه در کابل مانده‌اند و قصد دارند به کنترل فرودگاه این شهر ادامه دهند.

* ترکیه در افغانستان به دنبال چیست؟

با توجه به موقعیت ژئواستراتژیک افغانستان که به زعم کارشناسان ژئوپلیتیک در چهارراه جهانی واقع شده است، حضور حداکثری ترکیه در این کشور به شرط همکاری نهادهای اجرایی و امنیتی افغانستان با آن، می‌تواند از منظر امنیتی و اقتصادی برای آن قابل توجیه باشد. به این ترتیب که روابط استراتژیک ترکیه با پاکستان در صورت حضور این کشور در افغانستان می‌تواند موقعیت بهتری را برای ترکیه به منظور نفوذ در هندوستان از جنبه‌های اقتصاد گرفته تا سیاست و امنیت پدید آورد. علاوه بر این مرز مشترک افغانستان و چین در «بدخشان» برای تجار ترک بسیار حائز اهمیت است. از سوی دیگر مرزهای شمالی افغانستان نیز به دلیل وجود کشورهای تاجیکستان، ازبکستان و ترکمنستان که ترکیه در این سال‌ها سعی در نفوذ سیاسی و فرهنگی در آنها داشته، برای این کشور اهمیت دارد. با این حال همه این موارد و دیگر محورهای مهم برای نفوذ اثربخش ترکیه در افغانستان منوط به این است که این حضور گسترده باشد. این در شرایطی است که در حال حاضر ترکیه تنها 500 نیروی نظامی در افغانستان دارد که بر اساس توافق شکل گرفته با آمریکا دایره حضور آنها نیز محدود به کابل و فرودگاه حامد کرزی است. بر این اساس می‌توان گفت در مقطع زمانی کنونی حضور ترکیه در افغانستان در جهت رضایت‌مندی آمریکا و جلب نظر متحدان آن برای کاهش تحریم‌های این کشور است. به عبارت دیگر ترکیه قصد دارد در قبال تامین امنیت تردد دیپلمات‌های آمریکایی و اروپایی در کابل، نظر بایدن را برای تعامل با ترکیه جلب کند.

* خطرات عملیات ارتش ترکیه در کابل

با توجه به مخالفت طالبان با حضور نظامی ترکیه در افغانستان به نظر می‌رسد ترک‌ها با چالش‌هایی جدی در این عرصه مواجه باشند. روشن‌ترین دلیل این مدعا نیز این است که طی 2 دهه حضور نظامی آمریکا در افغانستان، طالبان به حیات خود ادامه داده و به اذعان اکثر رؤسای‌جمهور و مقامات کشورهای منطقه و فرامنطقه، این گروه حتی به شکل محدود حتما در فرآیند آتی قدرت حضور خواهد داشت و حذف‌نشدنی است بر این اساس ترکیه باید بیش از جلب نظر آمریکا به فکر جلب نظر دولت افغانستان و طالبان باشد.
بر اساس عرف و حقوق بین‌الملل، حضور نظامی یک کشور در کشور دیگر نیازمند حداقل 3 پارامتر مقبولیت عام، مجوز شورای امنیت سازمان ملل و اجازه رسمی کشور پذیرنده است که سومین مورد آن الزامی و حیاتی است. به عبارت دیگر بدون اجازه رسمی دولت حاکم بر افغانستان این حضور جنبه تجاوز و اشغالگری خواهد داشت. بر این اساس به نظر می‌رسد در صورتی که ترکیه قصد نهایی برای حضور نظامی در افغانستان داشته باشد، با توجه به شرایط موجود باید منتظر چالش‌های جدی امنیتی و نظامی علیه نیروهای خود باشد.
***

‌آخرین تحولات میدانی افغانستان

نبرد بین نیروهای دولتی افغانستان و گروه طالبان در مناطق مختلف این کشور همچنان ادامه دارد. دولت افغانستان مدعی شده است ۴ شهرستان را از طالبان پس گرفته و طالبان نیز گفته‌ ۳ شهرستان در استان غور را تصرف کرده است. در ادامه نبرد بین نیروهای دولتی افغانستان و گروه طالبان، سخنگوی وزارت دفاع افغانستان اعلام کرد شهرستان علی‌آباد در قندوز، یفتل پایین در بدخشان، ادرسکن در هرات و ارغنداب در قندهار از طالبان پس گرفته شده است. اجمل عمر شینواری همچنین مدعی شده است در حملات هوایی و زمینی ارتش یکهزار و ۱۷۷ تن از افراد طالبان کشته و ۶۵۱ تن دیگر زخمی شدند. در جناح مقابل، گروه طالبان از تصرف ۳ شهرستان استان غور خبر داده است. جنگ همچنین در استان‌های غزنی، قندهار، تخار، بدخشان، هرات، فاریاب، بغلان، قندوز، بادغیس، جوزجان، میدان وردک و هلمند ادامه دارد. در استان فراه گروه طالبان به مرکز استان حمله کرد اما دولت افغانستان گفته است این حمله را دفع و ۵ عضو گروه طالبان را کشته و ۹ تن دیگر را هم زخمی کرده‌اند. اما این وضعیت کشورهای آسیای میانه را بیش از پیش نگران کرده است. پس از استقرار ۲۰ هزار نیروی نظامی تاجیکستان در مرز با افغانستان، این بار ترکمنستان پس از تصرف مرز تورغندی به دست طالبان، آمادگی نظامی خود را در مرز با افغانستان تشدید کرد. رسانه‌های افغانستان اعلام کردند ترکمنستان روند جابه‌جا کردن سلاح‌های سنگین و هواپیماهای جنگی و بالگردهای نظامی خود را در نزدیکی مرز با افغانستان آغاز کرده است. یک مقام امنیتی ترکمنستان گفته است نیروهای بیشتری را از یک پایگاه ارتش در نزدیکی شهر ماری به مرز‌ با افغانستان انتقال می‌دهد.