در شب قدر چگونه دعا کنیم؟ /اثر دعای والدین در شب‌های قدر

به گزارش بولتن نیوز، شب قدر براساس آیه «لَیْلَةُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ» در قرآن کریم برتر از هزار ماه است پس عبادت و هر خیر دیگری در آن ارزشی والاتر از هزار ماه دارد. علت این ارزشمندی نیز نزول قرآن کریم در آن و قرار دادن شب تقدیر و سرنوشت انسان براساس آیات «إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ» و «فِیها یُفرَق‌ُ کُل‌ُّ أَمرٍ حَکِیم‌ٍ» است.

امسال نیز، چون سال گذشته شب‌های قدر در ماه مبارک رمضان با شیوع ویروس کرونا در سراسر دنیا همراه شده و حال که در ایران نیز موج پنجم کرونا را می‌گذرانیم بیشتر مردم در منازلشان شب‌های قدر را برگزار می‌کنند.

حجت الاسلام محمد عالم زاده نوری مدرس و کارشناس حوزه و معاون مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه سراسر کشور در ارتباط با اهمیت شب‌های قدر، تعیین سرنوشت انسان توسط خدا و همینطور اینکه چطور می‌توانیم خیری کثیر برای خود و خانواده هایمان در این شب‌ها به دست بیاوریم، در گفتگو با خبرنگار ما مباحثی را مطرح کردند که در ادامه می‌خوانید:

* در آستانه شب‌های قدر هستیم مقدمتا در ارتباط با برکات این ماه و این شب‌ها برایمان بفرمایید چه عظمتی شب قدر دارد و چرا ما گاه فراموش می‌کنیم که در چه ایامی قرار داریم و این فراموشی ممکن است موجب غفلت شود؟

خداوند متعال در قرآن کریم می‌فرماید که «لَیْلَةُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ»، ما هم در دوره کودکی آنقدر این آیه را خواندیم و شنیدیم که در برابر آن بی حس شدیم یعنی آن اثری که این جمله باید بگذارد، شاید برای ما نمی‌گذارد، بهرحال اینکه درک کنیم یک شب از هزار ماه با فضیلت‌تر است خیلی با اهمیت است.

اما اینکه احساس می‌کنیم گاه این روز‌ها و شب‌های عزیز برایمان عادی است و نسبت به آن بی حس هستیم باید با یک تکنیک به نام «آشنایی زدایی» آشنا شویم منظور مفاهیمی که از فرط آشنایی برایمان دیده یا شنیده نمی‌شود و دوباره باید خلق شود یعنی به زبانی دوباره آن‌ها را باید مطرح کرد وگرنه همین شب‌های قدر هم هر سال و هر روز و همه جا گفته می‌شود که چقدر ارزشمند هستند باید آنقدر مطرح کنیم که دیگر از ذهن و دل ما نرود، خیلی هم مهم است که آن‌ها را به نسل‌های جوان منتقل کنیم که درک کنند چرا یک شب از هزار ماه ارزشمندتر است.

حال فرض کنید یک پدری به طور ماهیانه مبلغی را به فرزند خود می‌پردازد، اما یک سال تصمیم می‌گیرد که هزار برابر پول قبل را به فرزندش بپردازد، آن روز بچه چه حالی دارد؟ حال شما ببینید که هزار ماه، هزار سی برابر است یعنی معادل هشتاد سال خدای متعال در یک شب قدر برای بندگانش ثواب می‌رساند، ببینید اگر این را درک کنیم چقدر برایمان ثواب این شب ارزنده می‌شود.

خدای متعال عظمت ماه رمضان را در نزول قران و شب قدر قرار داده و در صحیفه سجادیه و سایر روایات و فرمایشات ائمه هم هست که شهر رمضان چه حرمتی دارد. امام رضا (ع) می‌فرمایند که حرمت این ماه مثل حرمت بقیه ماه‌ها نیست، خداوند متعال در این ماه شب قدر را قرار داده است. قران این شب را از هزار ماه برتر می‌داند، اما روایت امام رضا می‌فرماید که عمل کردن یک کار خیر در این شب از کار خیر در هزار ماه برتر است.

امام رضا (ع) در ادامه می‌فرمایند که مراقب باشید چشمانتان را فرو بگیرید از آنچه خداوند نهی کرده و در این شب قرآن را تلاوت کنید چرا که ثواب یک آیه معادل یک ختم قرآن دانسته شده است. یاد خدا و صلوات بر محمد و آل محمد در شب و روز قدر زیاد داشته باشید و آن را به فرزندانتان هم آموزش دهید یعنی اینطور باشد که هر سال این مباحث را به فرزندانتان بگویید تا به خورد جانشان برود.

*پس اگر قدر و اندازه این شب برای همه مردم از سوی خدا مشخص شده چه نیازی و چه دلیلی برای شب زنده داری و لابه به درگاه خداوند است. چطور میتوانیم این مفاهیم را در قالب مبانی تربیتی به بچه‌ها آموزش دهیم؟

ببینید شب و روز قدر یک ویژگی مهم دارد به خاطر همین ویژگی هم هست که یک سال اولیای الهی مراقبه می‌کردند تا عظمت این شب را درک کنند و از برکاتش بهره بگیرند چرا که خیلی ویژه است و عبادت در آن انسان را یک سال جلو می‌اندازد، البته کسانی مثل ما مردم عادی که مراتب پایین تری دارند از ماه رجب و شعبان باید شروع کنند تا به مراقبه ماه رمضان و شب‌های قدر برسند.

قدر به معنای اندازه است، خداوند متعال «مقدِر» است یعنی برای همه امور یک قدر و اندازه قرار داده است مثل وجود من و شما که با هم تفاوت دارد و شامل اندازه زمانی، مکانی، معرفتی و نعمتی می‌شود. مثال زندگی خانوادگی ما قدر نعمتی ما است که شامل نعمت‌های مادی هم می‌شود این‌ها را خداوند مقدر کرده و ما در آن دخلی نداریم مثل اینکه از چه پدری و مادری، کی و کجا و با چه استعدادی به دنیا بیاییم این‌ها جبر‌های وجود ما است و کاری هم برای آن نمی‌توانیم بکنیم.

منتها لابه لای این جبر‌ها خدا اختیاراتی هم به ما داده که از بین آن‌ها حرکت کنیم این‌ها همان تدبیر الهی است منتها برنامه خداوند این است که همان اختیارات را هم خودش امضا کند و به تدبیرش باشد.

اما نکته مهم اینجا این است که اراده‌های ما در مقدرات الهی نقش دارد، چرا که خدا نه با کسی دشمنی و نه خویشاوندی دارد. اینکه یک نفر در شب قدر نعمتی ویژه از سوی خدا دریافت می‌کند و یک نفر هم دست خالی این راه را طی می‌کند، به خودمان باز می‌گردد. حال باید فکر کنیم که چه کنیم در پیشگاه خدا آنقدر ارزش پیدا کنیم که دریافتی خاصی داشته باشیم و خود را از برکات و فیوضات شب‌های قدر محروم نکنیم.

*اینکه همه رخداد‌های زندگی انسان و جهان تحت تدبیر الهی است چه چیز را به انسان نشان می‌دهد و چه خط و ربطی را به زندگی می‌دهد؟

ببینید ما گاهی وقت‌ها در زندگی با موقعیت‌های ویژه‌ای مواجه می‌شویم مثلا خیلی غیر منتظره خیری به ما می‌رسد یا در یک معامله شیرین برنده می‌شویم یا اینکه یک دوستی با کسی پیدا میکنیم که رفاقتش برایمان اتفاق خیلی خوبی می‌شود و منشأ برکات است یا کتاب خوبی به دستمان می‌رسد و سرنوشتمان را مطالعه آن تغییر می‌دهد و یا اینکه یک پیشنهاد خوب کاری به ما داده می‌شود.

نقطه مقابلش هم وجود دارد، گاهی انسان احساس می‌کند زندگی اش گره خورده و همه چیز علیه او است یا به قول معروف دست به طلا می‌زند، سنگ می‌شود یا اینکه پولش مدام به هدر می‌رود و خاصیتی در زندگی اش ندارد، خلاصه زندگی اش بی برکت می‌شود، آنقدر این ناکامی‌ها زیاد می‌شود که بنده نزد خدا شکایت می‌کند که این چه زندگی است که من دارم؟ حتی تا جایی که آرزوی مرگ می‌کند.

معمولا این موقعیت‌ها از سوی عده‌ای به شانس و اقبال تعریف می‌شود مثلا فرد می‌گوید که من شانس ندارم یا بداقبال هستم، یا برعکسش خوش شانس هستم، اما واقعیت این است که هیچ کدام از این کار‌ها اتفاقی و بی حساب نیست، تمام رخداد‌های عالم از ریز و درشت تحت تدبیر پروردگار است.

بزرگان عالم هم مطرح کرده اند که تصادفی در کار عالم نیست، همه چیز حساب و کتاب دارد. شما فکر می‌کنید یک عصر که خسته و با زبان روزه به منزل امده اید تا نیم ساعت استراحت کنید، اما یک مگس در اطرافتان وز وز می‌کند و اجازه خواب چند دقیقه‌ای را هم به شما نمی‌دهد، یک اتفاق است؟ شاید فکر کنید تصادفی است، اما یک برگ هم از درخت بی اذن الهی نمی‌افتد، چرا که خدای متعال بر همه عالم اشراف دارد و هیچکس نمی‌تواند از حکومت او خارج شود و همه چیز به فرموده خودش حساب و کتاب و مقدار دارد.

پس اینکه من که هستم، چه جنسیتی و شکلی و استعدادی دارم، همه مشخص است. علاوه بر این اتفاقات درون ما هم حساب و کتاب دارد گاهی می‌بینید حس یک کاری را ندارد یعنی نشاط و طراوت لازم را برای یک عبادت یا مطالعه ندارید، این‌ها تصادفی نیست گاهی هم اراده ما جزم نمی‌شود هرچقدر هم مقدمات کاری را فراهم کرده باشیم، امیرالمومنین (ع) اینجا می‌فرمایند که همینجاست که من خدا را می‌شناسم.

اما یک چیز‌هایی است که در این مقدرات نقش دارد مثل دعای پدر و مادر یا دعای دیگران که اثرگذار است و محاسبات پیچیده را متفاوت می‌کند یا مثلا اعمال و رفتار نسل‌های گذشته ما در مقدراتمان اثرگذار است و در سوره کهف هم، چون داستان حضرت موسی (ع) و خذر آمده است؛ بنابراین خود خداوند فرمودند که اگر می‌خواهیم مقدراتی بر ما رقم بخورد و راهمان باز و بن بست‌ها از بین برود، فرمولش مشخص است باید به سوی خدا حرکت کنیم یعنی مطابق رضای خدا گام برداریم، آنوقت خدا هم مقدراتی بر ما رقم می‌زند. از جمله کار‌هایی که می‌توانیم به طور مثال در همین شب‌های قدر انجام دهیم که خیلی هم خانوادگی اثرگذار است، دعا کردن است به طور مثال خدا را قسم بدهیم به جان همه کسانی که دوست دارد.

دوم اینکه در این شب‌ها زیاد استغفار کنیم که این استغفار باعث می‌شود مقدرات بد ما نیز که پرونده مان را سیاه کرده که شامل نیت‌ها و گفتار و کردار نادرست است، پرونده اش شسته شود و هر کار خیری که می‌کنیم بخاطر آن استحقاق یک لطفی از سوی خدا در نظر گرفته شود.

نکته سوم احسان در حق مردم به ویژه والدین و خواهر و برادر و اقوام است؛ بنابراین شب قدر اگر پدر و مادرمان نزد ما هستند که احسان ویژه به آن‌ها اثرگذار است، اگر نیستند با آن‌ها تماس بگیریم و اگر هم از دنیا رفته اند، حتما برایشان دعای خیر کنیم البته همه این‌ها باید به قصد قرب الهی باشد تا کارساز افتد وگرنه اگر نباشد، از بین خواهد رفت و در مرحله آخر هم برای همه خلق الله دعا کنیم.

شما برای یک بیمه ماشین یک سال بیش از یک میلیون تومان پول می‌دهید برای بیمه خودمان ما سالیانه در برابر حوادث دینی، ایمانی و خانوادگی چقدر هزینه می‌کنیم؟ طبعا در شب قدر باید در نظر داشته باشیم که محاسبات اعمالمان در مسیر انفاق می‌تواند اثرگذار باشد لذا اگر توفیق داشته باشیم و اینطور رفتار کنیم خدا هم به ما کمک می‌کند و در کرمش از ما کم نمی‌گذارد.

*پس در این شب‌های قدر که خانواده‌ها در کنار هم هستند و به واسطه شیوع ویروس کرونا کمتر می‌توانن در مکان‌های عمومی حضور پیدا کنند دعا و نیایش دسته جمعی هم می‌تواند جواب دهد و تقدیر الهی را به سمت راه و مسیر مثبت بیاورد؟

بله قطعا همینطور است ببینید یکی از طرح‌های الهی بداءـ است یعنی خدا یک امری را که مقدر شده تغییر می‌دهد. در روایت داریم که به واسطه هیچ چیز مثل بداء خدا را نمی‌توان عبادت کرد. در چند روایت هم داریم که خدا وقتی می‌خواهد یک پیغمبری را برگزیند، اول از او اقرار به بداء می‌گیرد؛ بنابراین بداء در معارف اسلامی خیلی مهم است و حتی صحبت کردن درباره آن ثواب دارد.

در این شب‌های عزیز قدر می‌توان به درگاه الهی دسته جمعی اعضای خانواده دعا و نیایش برای بداء داشته باشند و این هم به معنای پیدایش علم جدید یا پشیمانی خداوند نیست، بلکه ناشی از کمال کبرایی خداوند است و علتش هم تغییر نسبت خود بندگان با خداوند است که باعث تغییر سرنوشت می‌شود.