قانون جدید چک

به گزارش بولتن نیوز، از ابتـدای سال ۱۴۰۰ دستـه‌چک‌های بـا طــرح جــدیــد منتشــر و جایگزین دسته‌چک‌های صیادی موجود می‌شوند. این چک‌ها با رنگ بنفش و شناسه یکتای ۱۶ رقمی بر روی آن از سایر چک‌های قدیمی‌تر متمایز و تماما شامل قانون جدید چک می‌شوند. به این معنا که لازمه نقد شدن این چک‌ها، ثبت مشخصات چک (شامل: تاریخ سررسید، مبلغ، اطلاعات هویتی ذینفع) در زمان صدور توسط صادرکننده و تایید آن توسط ذینفع در سامانه برخط صیاد است. همچنین صدور این چک‌ها در وجه حامل امکان‌پذیر نیست و انتقال آن نیز باید در سامانه صیاد ثبت شود. با اجرای این قانون، اعتبار چک صرفا متکی بر لاشه کاغذی نخواهد بود و با پشتیبان‌گیری و ثبت اطلاعات چک در سیستم متمـرکز بانک مـرکزی، اعتبار چـک افزایش می‌یابد. با عملیاتی شدن این قانون وقوع جرائمی همچون جعل و سرقت چک به میزان قابل‌توجهی کاهش خواهد یافت. از طرف دیگر با توجه به الزام ثبت اطلاعات چک در سامانه صیاد بانک مرکزی، امکان نظارت دائمی و برخط بر افراد پرخطر برای بــانک مــرکــزی فــراهم می‌شود و افراد بدحساب و کلاه‌بردار امکان اخذ دسته‌چک را نخواهند داشت، چراکه استعلام سوابق، احراز ممنوعیت‌ها و صدور دسته‌چک به‌صورت متمرکز توسط سامانه بانک مرکزی و بر مبنای اعتبارسنجی انجام می‌گیرد.

مشخصات و الزامات دسته چک‌های صیاد
مشخصات ظاهری چک‌های جدید
خلاصه الزامات قانونی چک‌های جدید
مشخصات چک های جدید
ابزارهای دسترسی به سامانه صیاد برای ثبت، تایید و انتقال چک
فرایندهای مرتبط با چک در سامانه صیاد
استعلام وضعیت اعتباری صادرکننده چک
ویژگی‌ چک‌های جدید
محدودیت‌های دارندگان چک برگشتی
نحوه رفع سوء اثر چک
پیگیری و وصول چک برگشتی
تکلیف چک‌های موجود چیست؟

مشخصات ظاهری چک‌های جدید

رنگ این چک‌ها بنفش است.
در چــک‌های جـــدیــد شنــاسه یکتـــای ۱۶ رقمــی در سمـت چـپ بالای هر برگ چک دیده می‌شود. همچنین QRکد نیز بر روی هر برگ چک چاپ می‌شود.
عبارت «کارسازی این چک منوط به ثبت صدور، دریافت و انتقال آن در سامانه صیاد است» بر روی چک درج شده است.

خلاصه الزامات قانونی چک‌های جدی

لزوم ثبت تمام چک‌های جدید در سامانه صیاد، هنگام ثبت، تایید و انتقال
ممنوعیت دارندگان چک برگشتی رفع سوء اثر نشده، از صدور چک جدید و ثبت آن در سامانه صیاد
لزوم صدور چک‌ در وجه ذینفع مشخص و ممنوعیت صدور آن در وجه حامل
جایگزینی پشت‌نویسی چک‌های طرح جدید از طریق ثبت انتقال در سامانه صیاد

مشخصات چک های جدید

صدور برگه چک‌های جدید در وجه حامل ممنوع بوده و لازم است تمام صادرکنندگان چک، چک‌های جدید را صرفا در وجه گیرنده مشخص (شخص حقیقی/حقوقی) ‌صادر کنند و گیرندگان چک نیز از پذیرش چک‌های مذکور در وجه حامل خودداری کنند. چک‌های جدید که بر اساس مـــاده ۶ قـــانـــون اصلاح قانون صدور چک صـــادر می‌شـــوند، قـــابلیت ثبـــت در ســامــانه صیــاد را خواهنـد داشت و صادرکنندگان چک می‌توانند از طریق درگاه‌های بانکی و یا برنامک‌های موبایلی فعال در حوزه پرداخت کشور اطلاعات ذینفع به همراه مبلغ و تاریخ چک را در سامانه صیاد ثبت کنند. همچنین گیرندگان چک‌های جدید نیز می‌توانند از طریق درگاه‌های بانکی و یا برنامک‌های موبایلی فعال در حوزه پرداخت، وضعیت چک صادرشده برای خود را استعلام و تایید کنند. انتقال چک‌های جدید نیز در سامانه صیاد میسر بوده و چنانچه گیرنده چک پس از تایید اطلاعات آن متمایل به انتقال چک به شخص دیگری (شخص ثالث) باشد، این امکان در سامانه یاد شده با ثبت مشخصات ذینفع جدید (ثبت شناسه‏/کد ملی وی) ‌برای وی فراهم است.
ابزارهای دسترسی به سامانه صیاد برای ثبت، تایید و انتقال چک

اینترنت‌بانک

«اینترنت بانک» خاورمیانه امکان دسترسی آنلاین به خدمات بانکداری را برای مشتریان محترم فراهم کرده است. از جمله این خدمات ثبت، تایید و انتقال چک‌ در سامانه صیاد است. برای استفاده از اینترنت‌بانک خاورمیانه می‌توانید پس از مراجعه به شعبه، نام کاربری و رمز ورود خود را دریافت نمایید و از طریق وب‌سایت بانک خاورمیانه به نشانی www.middleeastbank.ir و انتخاب گزینه اینترنت‌بانک وارد سامانه شوید.

موبایل بانک

«موبایل‌بانک» یکی از خدمات بانکداری الکترونیکی بانک خاورمیانه است. به کمک این محصول، شما می‌توانید بدون محدودیت زمانی و با استفاده از گوشی تلفن همراه بسیاری از عملیات بانکی از جمله ثبت، تایید و انتقال چک‌ در سامانه صیاد را به صورت الکترونیکی انجام دهید.
اپلیکیشن های موبایلی حوزه پرداخت
مراجعه به شعب بانک های عامل

به منظور ثبت چک، شخص صادرکننده صرفا می‌تواند به بانک صادرکننده دسته‌چک خود مراجعه کرده و در زمان تایید دریافت چک نیز شخص تایید‌کننده (ذینفع) می‌تواند به بانک خود مراجعه کند و فرآیند تایید از سوی شخص و توسط بانک صورت گیرد.

فرایندهای مرتبط با چک در سامانه صیاد

صادرکننده چک باید پس از صدور چک فیزیکی نسبت به ثبت اطلاعات چک شامل تاریخ سررسید، مبلغ، اطلاعات هویتی ذینفع در برگ چک از طریق ابزارهای دسترسی در سامانه صیاد اقدام کند.

ذینفع یا دریافت‌کننده چک پس از دریافت فیزیک چک باید اطلاعات آن را از طریق ابزارهای دسترسی به سامانه صیاد استعلام و تایید کند. در صورت تایید چک، چک در وضعیت ثبت نهایی تلقی می‌شود و قابلیت نقد شدن در سررسید را خواهد داشت. در صورت رد چک، ذینفع ضمن انتخاب حداقل یکی از دلایل مندرج در سامانه، می‌بایست فیزیک چک را به صادرکننده یا انتقال‌دهنده عودت دهد.

انتــقــال چــک بـــه شخــص ثــالث نیــز مــانــند فــرآینـــدهای قبـــل نیـــازمنـــد ثبـــت اطلاعــات انتقال‌دهنده و دریافت‌کننده در سامانه صیاد است.

ثبت چک

استعلام و تایید دریافت چک (توسط ذینفع)
انتقال چک (در صورت نیاز)

استعلام وضعیت اعتباری صادرکننده چک

امکان استعلام وضعیت اعتباری صادرکننده چک از طریق ورود شناسه ۱۶ رقمی صیادی برگ چک در سامانه صیاد وجود دارد. علاوه بر ابزارهای دسترسی به سامانه صیاد، خدمت مذکور از طریق سایت بانک مرکزی و سامانه پیامکی ۷۰۱۷۰۱ قابل دریافت است.

ویژگی‌ چک‌های جدید

ملاک اعتبار و محوریت با اطلاعات ثبت‌شده در سامانه صیاد است و در صورت مغایرت مندرجات روی چک با اطلاعات سامانه صیاد، بانک از پرداخت وجه‌ چک خودداری می‌کند. در ادامه، در صورت درخواست دارنده چک، بانک نسبت به صدور گواهی عدم‌پرداخت اقدام می‌کند.
با اجرای قانون جدید صدور چک، آن دسته از چک‌های طرح جدید ‌ثبت‌نشده‌ در سامانه صیاد مشمول الزامات و ســـازوکارهای مقــرر در قــانون صــدور چک نخواهند بود و صرفا یک سند مدنی موید طلب به شمار می‌آیند.
صدور چک برای ضمانت بلامانع است، ولی چک بدون تاریخ اساسا قابل وصول نیست.

محدودیت‌های دارندگان چک برگشتی

در قانون جدید چک، پس از ۲۴ ساعت از ثبت غیرقابل پرداخت بودن یا کسری مبلغ چک در سامانه یکپارچه بانک مرکزی، تمام بانک‌ها و موسسات اعتباری تا زمانی که از چک بـــرگشتی رفع ســـوء اثـــر نشده است، محـــدودیت‌های زیـــر را نسبــت به صــاحب حســاب و امضاکننده چک برگشتی اعمال می‌کنند:

عدم امکان افتتاح هرگونه حساب و صدور کارت بانکی جدید؛ حتی صدور المثنی/ تمدید تاریخ اعتبار کارت/ کارت اعتباری و تسهیلات خرد
مسدود شدن وجوه تمام حساب‌ها و کارت‌های بانکی و هر مبلغ متعلق به صادرکننده که تحت هر عنوان نزد بانک‌ها یا موسسات اعتباری موجود است به میزان کسری مبلغ چک و به ترتیب اعلامی از سوی بانک مرکزی
عدم پرداخت هرگونه تسهیلات بانکی یا صدور ضمانت‌نامه‌های ارزی یا ریالی
عدم گشایش اعتبار اسنادی ارزی یا ریالی

نحوه رفع سوء اثر چک

واریز کسری مبلغ چک به حساب از طرف صادرکننده چک به حساب جاری خود و ارائه درخواست مسدودی که در این صورت بانک مکلف است ضمن مسدود کردن مبلغ مذکور تا زمان مراجعه دارنده چک و حداکثر به مدت یک سال، ظرف مدت سه روز واریز مبلغ را به شیوه‌ای اطمینان‌بخش و قابل استناد به اطلاع دارنده چک برساند.
ارائه لاشه چک به بانک
ارائه رضایت‌نامه رسمی (تنظیم‌شده در دفاتر اسناد رسمی) از دارنده چک یا نامه رسمی از شخص حقوقی دولتی یا عمومی غیردولتی دارنده چک به بانک
ارائه نامه رسمی از مرجع قضائی یا ثبتی ذی‌صلاح مبنی بر اتمام عملیات اجرائی در خصوص چک به بانک
ارائه حکم قضائی مبنی بر نداشتن بدهی صاحب حساب در خصوص چک به بانک
سپری شدن مدت سه سال از تاریخ صدور گواهینامه عدم پرداخت مشروط به اینکه در خصوص چک مورد نظر دعوای حقوقی یا کیفری در دادگاه‌ها و مراجع قضایی طرح نشده باشد.

پیگیری و وصول چک برگشتی

روند پیگیری و وصول چک برگشتی به این صورت است که دارنده چک‌ برگشتی می‌تواند از بانک تقاضای صدور گواهی‌نامه عدم‌پرداخت و ثبت آنی اطلاعات چک برگشتی در سامانه یکپارچه بانک مرکزی ‌کند. سپس با مراجعه به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، درخواست دادرسی را ثبت کند. بعد از ثبت‌ شکایت، قاضی پرونده در مدت ‌کوتاهی شکوائیه و مستندات شاکی را بررسی می‌کند و در صورت عدم مغایرت مستندات با مفاد قانون جدید صدور چک؛ اجرائیه را صادر می‌کند. از لحظه صدور اجرائیه ۱۰ روز به صادرکننده چک برگشتی مهلت داده‌ می‌شود که نسبت به تکمیل موجودی حساب اقدام کند، در غیر این صورت از طریق قانون «نحوه اجرای محکومیت‌های‌ مالی» با صادرکننده چک برگشتی، برخورد می‌شود.

تکلیف چک‌های موجود چیست؟

چک های موجود می‌توانند به صورت اختیاری در سامانه صیاد ثبت شوند. البته بانک مرکزی در آینده، چک های موجود را جمع‌آوری و با چک‌های جدید جایگزین می‌کند و در این خصوص، فرجه زمانی مناسب را در اختیار مشتریان قرار می دهد تا مشکلی به وجود نیاید.
نقل‌وانتقال چک‌های متعلق به دسته‌چک‌های قدیمی مانند قبل بلامانع است.
چک‌های قدیمی به شکل سابق می‌توانند کارسازی شوند و بنابراین در وجه حامل نیز می‌توانند صادر شوند.

سامانه صیاد چیست؟ نحوه نقد کردن چک در قانون جدید چگونه است؟