دانش‌گران، دارایی‌ هر سازمانی هستند

گروه اقتصادی: در این کنفرانس، دکتر مجید قاسمی مدیرعامل بانک‌پاسارگاد و رئیس هیأت‌مدیره انجمن مدیریت ایران به بیان اهمیت رویکرد رهبری دانش‌گرانه پرداخت و مطالب خود را با اشاره به تاریخچه شروع بحث مدیریت دانشی در جهان آغاز کرد.

به گزارش بولتن نیوز به نقل از بانک پاسارگاد، وی ضمن تشریح مراحل وقوع انقلاب صنعتی گفت: تقریبا از اواخر قرن 19میلادی، سرمایه‌انسانی دانش‌گرا در ادبیات و مقالات مختلف مطرح شد. البته پیش از این نیز سرمایه انسانی دانش‌گرا مهم بود اما از این دوره به بعد به تدریج به‌صورت ویژه‌ در ادبیات مدیریت به آن پرداخته شد.

وی افزود: انتظار مشتری، توسعه محصولات، نوآوری مبتنی بر همکاری متقابل و شکل‏ های جدید سازمانی، از حوزه‏ های سازمانی متأثر از انقلاب صنعتی چهارم (سیستم‌های سایبر فیزیکی، اینترنت اشیاء و شبکه) هستند. امروزه سرعت ارائه خدمات به مشتری بحث بسیار مهمی است. به‌عنوان مثال در بانک‌پاسارگاد بیش از 96.5 درصد از تراکنش‌ها از طریق بانکداری مجازی و ‌الکترونیک در حال انجام است که اتفاق مبارکی است و در حد استانداردهای بین‌المللی، که کار کم‌نظیری محسوب می ­شود. 3.5 درصد باقیمانده از تراکنش‌ها نیز به دلیل لزوم شناخت و احراز هویت مشتری، باید به‌صورت حضوری انجام شود و چاره‌ای جز این نیست.

مدیرعامل بانک‌پاسارگاد با اشاره به بحث دانشگران (سرمایه انسانی دانش‏گرا) اضافه کرد: کار دانشی، یک ویژگی غالب در جوامع صنعتی و پساصنعتی است. دانشگر کسی است که با ایده‌پردازی و تحلیل داده‌ها، کارهای خود را انجام می‌دهد. شخصی که بدون اندیشیدن به راه‌های بهبود امور، به کار متعارف و روزانه‌ی خود مشغول است، دانشگر نیست. دانشگر از تحرک و پویایی شغلی بیشتر لذت می‏ برد و می ‏تواند در مکان ‏ها و زمان‏ های متفاوت فعالیت کند. امروزه این حوزه به خاطر بحث کرونا در حال رشد است. «دورکاری» بخشی از همین دانشگری است؛ یعنی کسی که بتواند در خارج از محیط کاری، وظایف محوله خود را انجام دهد.

وی خاطرنشان کرد: کارفرمایان، دانشگران را به‌عنوان دارایی ‏های‏ سازمان که دارای مهارت و استعدادهای منحصر به فرد و متفاوتی هستند، در نظر می‏ گیرند. ماهیت کار دانشی به دانشگران امکان می‏ دهد مهارت ‏های رهبری را کسب کنند و از آزادی عمل بیشتری بهره ببرند. یعنی سرمایه‌‌های انسانی اگر ویژگی‌های دانشگری را داشته‌ باشند، به حدی می‌رسند که نیاز به رهبری توسط فرد دیگری را ندارند و به تنهایی می‌توانند کار خود و اطرافیانشان را رهبری کنند. ماهیت کار دانشی به دانشگران این امکان را می‏دهد که به‌دلیل توانمندی‌هایشان، وضعیت بهتری به لحاظ انعطاف و عملکردی در جایگاه‌های مختلف داشته باشند.

دکتر قاسمی در ادامه در خصوص ویژگی‌های رهبری دانش‌گرایانه و رهبران دانش‏‌گرا تصریح کرد: رهبران دانش‏گرا با پشتیبانی از توسعه کانال‏ ها و مؤلفه‏ های مدیریت دانشی، از سبک، انگیزش، ارتباطات و به‏ کارگیری ارتقاء سرمایه انسانی برای هدایت عملکرد نوآوری سازمان، استفاده می‏ کنند. رهبری دانش‏گرانه به‌عنوان یک نگرش یا عمل قابل مشاهده یا ضمنی به «ایجاد»، «اشتراک» و «بهره‏ برداری» از دانش جدید سرعت می‏ بخشد؛ به نحوی که منجر به ایجاد تحولی در تفکر و نتایج جمعی ‏شود. در این بحث، رقابت بین همکاران یک مجموعه و دانشگران مطرح نیست، بلکه یکی از ویژگی‌های دانشگران این است که یافته‌های جدید و ایده ­های خود را برای ایجاد تحول در تفکر و نتایج کار جمعی، با هم به اشتراک می‌گذارند.

وی در ادامه با بیان این مطلب که رهبری دانش‌گرانه مقدم بر مدیریت دانشی است، خاطرنشان کرد: اگر در حوزه رهبری، نتوانیم دانش‌گرانه عمل کنیم، نمی‌توانیم انتظار داشته‌باشیم که در حوزه مدیریت، دانش‌گرانه مدیریت شود. در حقیقت رهبری دانش‏گرانه به‌عنوان یک نیروی محرک برای مدیریت دانشی عمل می‌کند و می‏ تواند منجر به تقویت قابلیت‏ های آن ‌شود. هر چه سطح رهبری دانش‌گرانه بالاتر باشد، سطح مدیریت دانشی هم ارتقای بیشتری خواهد یافت.

رییس هیأت‌مدیره انجمن مدیریت ایران، مهم‌ترین اهداف یک رهبر دانش‏گرا به‌عنوان الگوی سازمان را، تقویت و تشویق یادگیری از طریق به چالش کشیدن سرمایه‏ انسانی و تحریک فکری آنان، تشویق یادگیری سازمانی از طریق ایجاد انگیزه و آموزش، اشاعه فرهنگ یادگیری حرفه‏ای و توسعه‌ی «انتقال، ذخیره و استفاده از دانش» بیان کرد.

وی افزود: انگیزش، عنصر مهم دیگری در رهبری دانش‏گرانه است. یکی از مهم‌ترین وظایف رهبران این است که بدانند عوامل انگیزشی متنوعی، بر افراد تأثیرگذار است. بنابراین رهبران باید بسته به نوع سلایق افراد در سازمان، از طیف متنوعی از رویکردهای انگیزشی استفاده کنند.

رهبری دانش‏گرانه شرایط مطلوبی را برای ایجاد تعهد بیشتر در زمینه انجام فعالیت‌های R&D (تحقیق و توسعه)، به‌منظور یادگیری خلاقانه و مبتنی بر تجربه مهیا می‏کند. در شرکت‌های مبتنی بر دانش، «الگومحوری» باعث ایجاد یک حس مشترک در خصوص هدف والاتری می‌شود که نوآوری را به‌عنوان یک آرمان برای رهبران و سرمایه انسانی سازمان، مطرح می ‏سازد.

دکتر قاسمی ادامه داد: رهبران دانش‏گرا، تلاش‏های دانشگران را شناسایی و تشویق می‏‌کنند و از ترویج رفتارهای منفی که انتقال، اشتراک و بکارگیری دانش را به خطر می‌اندازد، اجتناب می ‏ورزند. رهبران دانش‌گرا همواره مثبت فکر می‌کنند و حتی از اخبار منفی نیز نکات مثبتی را استخراج می‌کنند و از آن‌ها در جهت رشد سازمان ایده می‌گیرند. باید توجه داشت که نگاه منفی در محیط کار، روحیه دانش‌گری و انگیزه را کاهش می‌دهد.

مدیرعامل بانک پاسارگاد در ادامه در خصوص مشخصه‌های رهبران دانشی تأکید کرد: این رهبران ضمن برخورداری از چشم‏ انداز راهبردی، انگیزاننده، ارتباط ‌‏دهنده، عامل تغییر، مربی، راهنماو الگو، تسهیل‏ کننده یادگیری در سازمان و همچنین مجری دانش در سازمان نیز هستند. در همین راستا ذکر این نکته خالی از لطف نیست. وقتی بانک‌پاسارگاد تأسیس شد، ما شعاری با عنوان «بانک پاسارگاد، یک سازمان یادگیرنده‌ی تند آموز است» را در نظر گرفتیم.

وی در مورد اثر رهبری دانش‏گرانه بر نوآوری افزود: رهبری دانش‏گرانه با رفتارهای مدیریت دانشی و عملکرد نوآوری، ارتباط مستقیم دارد. مدیریت دانشی، رابطه رهبری دانش‏گرانه و نوآوری را تسهیل می‏ کند. علاوه بر این، «جهت‏ گیری ‏های اهداف سرمایه‌انسانی»، در رابطه‌ی «رهبری دانش‏گرانه» با «رفتارهای مدیریت دانشی»، نقش تعدیل‏ کننده دارند.

دکتر قاسمی در ادامه به بحث رهبری خردمندانه پرداخت و تصریح کرد: رهبران خردورز کسانی هستند که تا وقایع، پیشنهادها و پیش‌بینی‌ها را بامصلحت­ های عمومی یا سازمان تطبیق ندهند اقدام به انجام کاری نمی‌کنند. آنان می‏ توانند به سرعت، ماهیت هر موقعیت یا مشکلی را درک کنند و هم‌چنین مجموعه ‏ای از خصوصیات پایدار را که مورد تحسین دیگران است، در خود پرورش می ‏دهند. این ویژگی‏ها به‌عنوان مؤلفه‏ های خردمندی شناخته می‏ شوند.

وی هفت ستون خردمندی در رهبری (مؤلفه ‏های خردمندی) را تسلط بر خود، درک، تحول، رفتار، قضاوت، عدالت و اقتدار عنوان کرد و تأکید کرد: ما ایرانیان از هزاران سال قبل خردورز و توحیدی بوده‌ایم و هرگز تاریخ غیر توحیدی نداشته‌ایم.

وی خاطرنشان کرد: دانش را نمی‌توان نگهداری کرده و استفاده نکرد. چرا که کاری بی‌فایده است. از این‌رو مدیرانی که قصد موفقیت دارند، باید اطلاعات خود را به‌طور مستمر به‌روز کرده و از این اطلاعات و انباشت دانش در جهت مدیریت خود بهره­ برداری کنند.

وی در پایان سخنرانی خود تأکید کرد: در هیچ مرحله‌ای، از مثبت‌اندیشی عدول نکنید. چرا که در حوزه مدیریت، هرگز کاری وجود ندارد که نتوان آن را انجام داد. با توجه به توانایی­ هایی که خداوند در انسان قرار داده‌است، او می‌تواند دنیایی را متحول کند؛ همانطور که در حال حاضر نیز دنیا بر اساس تفکر و مدیریت انسان‌ها اداره می‌شود و ما هم در کشور عزیزمان ایران از منشأ و منبع بی‌کران سرمایه‌انسانی هوشمند و توانمند برخوردار هستیم.

گفتنی است سومین کنفرانس بین‌المللی مدیریت ‌دانش، با هدف توسعه مهارت­ های رهبری و مدیریت دانشی و توانمندسازی دانشگران در ارزش‌آفرینی و تعالی سازمانی برگزار شد. محورهای اصلی این همایش نیز «رهبری دانشگران در مسیر تحول دیجیتال»، «سبک­ های رهبری و ارزش­های سازمانی دانشگران»، «مدیریت دانشی و قابلیت‌های پویا در کسب مزیت رقابتی پایدار»، «رهبری دانشگران (عشق و تعهد، حمایت و انگیزش، بلوغ سازمانی)» و «یادگیری دوسویه و استخراج دانش، دانشگران سازمانی» بود.