دوران جنگ سرد تاریخ منحصر بفرد برای شناخت آمریکا

گروه بین الملل-  سعید غفاری: دوران جنگ سرد تاریخ منحصر بفرد و پرحادثه ای برای شناخت آمریکای امروز از منظر فعالیتهاو تجربه های رسانه ای می تواند باشد. چه درباره کارهایی که غرب و آمریکا در منطقه ما انجام دادند و چه برنامه هایی که در سطح بین الملل اعمال می شد.

به گزارش بولتن نیوز، دوران جنگ سرد تاریخ منحصر بفرد و پرحادثه ای برای شناخت آمریکای امروز از منظر فعالیتهاو تجربه های رسانه ای می تواند باشد. چه درباره کارهایی که غرب و آمریکا در منطقه ما انجام دادند و چه برنامه هایی که در سطح بین الملل اعمال می شد.کتاب خبرچین‌ها: سیا چگونه نویسندگان مشهور را فریب می‌داد یکی از کتاب های خوبی است که همراه با آن می شود تاریخ طولانی و پرپیچ‌وخمِ پروپاگاندا در جهان هنر را بررسی کرد.

جوئل ویتنی در مقدمه‌اش بر این کتاب توضیح می‌دهد که «کنگره آزادی فرهنگی» تحت حمایت مالی سیا، در کنار حمایت نشریاتی در بریتانیا، هند، آلمان، فرانسه و...، به پاریس ریویو کمک کردند تا نقشی کوچک در رهبری فرهنگی جنگ سرد علیه شوروی‌ها بازی کند... ما به شکلی مبهم می‌دانیم که امروز رسانه‌ها همچنان با دولت‌ها و سیاست خارجی اعلامی دولت‌ها رابطه دارند؛ این درک با پرده‌برداری از نقش کوچک پاریس ریویو و تمرکز بر نقشی که از این منظر داشت برجسته شده است.

او توزیع نوشته‌ها و کتاب‌های نویسندگان از آمریکای‌جنوبی گرفته تا شوروی و آسیا را نقل می‌کند و از ماجرای فریب‌خوردن یا همکاری خودخواسته نویسندگانی چون جیمز بالدوین، ارنست همینگوی، گابریل گارسیا مارکز، بوریس پاسترناک و برخی دیگر پرده برمی‌دارد.

یکی از موارد جالب همکاری نویسنده‌ها با سیا، مورد بوریس پاسترناک در قضیه همین رمان مشهور «دکترژیواگو» است. اواخر دهه ۱۹۵۰ وقتی سروصدای توقیف رمان نویسنده برجسته روسیه آن‌هم در هیاهوی بعد از اتمام جنگ جهانی دوم و آغاز جنگ سرد از شوروی بلند شد، سیا فرصت را برای به‌چنگ‌آوردن این رمان غنیمت شمرد.
"این سازمان با تمهیداتی توانست در زمانی کوتاه و به‌طورمحرمانه کتاب را به زبان روسی چاپ کند تا پاییز همان سال در نمایشگاه جهانی 1958 در بلژیک به‌دست روس‌ها برسد». کتاب از کمونیستی ایتالیایی به‌نام دانجلو نام می‌برد که مقیم مسکو و مأمور پاره‌وقت ناشر چپ‌گرای ایتالیایی، جیانجاکومو فلترینلی است. دانجلو با پاسترناک ارتباط می‌گیرد و بعد از دیدار، در عین ناباوری نسخه‌ای تایپ‌شده همراه با اصلاحات را از او دریافت می‌کند؛ درحالی‌که پاسترناک به او یادآور می‌شود: «همین‌جا از شما دعوت می‌کنم برای مشاهده من درمقابل جوخه اعدام حضور به‌هم رسانید». اوایل ژانویه‌1958، نسخه روسی کتاب درحالی‌که منبع انتقالش از اطلاعات بریتانیا ناشناس مانده، در دفتر موقت سازمان سیا در واشنگتن فراهم می‌شود و جان موری، رئیس بخش شوروی سیا، آن را «دگراندیشانه‌ترین اثر ادبی نویسنده‌ای روس از زمان مرگ استالین» می‌نامد.

نکته جالب اینکه با فیلم دکتر ژیواگو ساخته دیوید لین بود که نام بوریس پاسترناک در غرب سر زبان‌ها افتاد. فیلم سال ۱۹۶۵ اکران شد اما رمان پاسترناک چند سال قبل از آن، یعنی سال ۱۹۵۸ در آمریکا منتشر شده بود.
مقامات شوروی و رسانه‌های رسمی بلوک شرق، هم ساخت و اکران فیلم و هم انتشار رمان دکتر ژیواگو را بخشی از جنگ روانی و تبلیغاتی آمریکایی‌ها در جنگ سرد خواندند و حتی انتخاب پاسترناک به عنوان برنده نوبل ادبی سال ۱۹۵۸ را قطعه‌ای از همین پازل دیدند.

کتاب «خبرچین‌ها» البته فقط به دوران جنگ سرد محدود نشده ؛ تا اواخر قرن بیستم و جنگ نیابتی آمریکا و شوروی در افغانستان و شکل گیری القاعده ، داعش و موضوع بن لادن هم پیش آمده است.

ویتنی می‌نویسد: «ایالات متحده تا حدی پذیرفته است که بابت ظهور اسلام‌گراهای تندرو در خدمت ضدکمونیسم در افغانستان سزاوار سرزنش است؛ اما مدارک ثبت‌شده عنوان می‌کنند این پشتیبانی از اسلام‌گراهای تندرو به‌عنوان بخشی از برنامه وسیع‌تر مداخله بعد از حمله شوروی اتفاق افتاد».

ویتنی تقویت جریان اسلام‌گرایان افراطی را این‌طور توضیح می‌دهد: "سازمان سیا به پشتوانه این نفوذ فرهنگی و سیاسی پیش‌دستانه، دامنه تسلط پنهانی خود را از کمک‌هزینه‌های دانشگاهی فراتر برد. گروهی مخفی به‌نام «اساتید» در دانشگاه کابل سر برآورد که می‌کوشید اندیشه‌های ضدکمونیستی را به اسلام ستیزه‌جو مربوط کند. تا اوایل دهه 1970، نفوذ سیا در دانشگاه‌ها ازطریق بنیاد آسیا( بنیادی شبیه کنگره آزادی فرهنگی) به پیدایش گروه‌های تروریستی اسلامی‌ای کمک کرد که چپ‌گراهای هر فرقه‌ای را به‌قتل می‌رساندند."

شاید عجیب‌ترین و قانع‌کننده‌ترین افشاگری ویتنی این است که چگونه جان ترین، مدیر تحریریه و بنیان‌گذار پاریس ریویو، در دهۀ ۱۹۸۰ با مجاهدینِ تحت حمایت سیا در افغانستان همکاری کرد تا فیلمی دربارۀ جنگ و علیه حضور شوروی بسازد. نویسنده به‌درستی می‌گوید که ترین، در حد کم، در حمایت از نیروهایی ایفای نقش کرد که نهایتاً القاعده را بنیان گذاشتند.

ویتنی نتیجه می‌گیرد که از گواتمالا تا افغانستان، کارنامۀ آمریکا در حمله و مداخله در دوران جنگ سرد رشته‌ای بلند از شکست‌هایی است که باید توسط پروپاگاندیست‌ها بازنویسی می‌شد.