هارمونی تاکید و تکرار دو مفهوم عدالت و خدمت رسانی در اندیشه رهبری

گروه اجتماعی- حجت‌الاسلام محسن قنبریان طی یادداشتی نوشت: ایشان عدالت را "یقینا محور انقلاب"(۱) "محور اصلی شعارهای نظام اسلامی"(۲) "معیار حق و باطل حکومتها"(۳) "یک ارزش مطلق(یعنی جایی نداریم که عدالت بد باشد)"(۴) "اولویت درجه اول"(۵) می دانند.
در دولت نهم و دهم: در قریب به۵۹سخنرانی به عدالت پرداخته اند(نهم:۳۵/دهم:۲۴).
در دولت یازدهم و دوازدهم به قریب ۲۸ سخنرانی کاهش یافته است(یازدهم:۱۲/دوازدهم:۱۶).

نکات حائز اهمیت:
به گزارش بولتن نیوز، باوجودی که در اندیشه ایشان به کرات بیان شده رونق و پیشرفت اقتصادی را بدون عدالت قبول ندارند(۶)؛اما در دولت روحانی معمولا هیات دولت رابا بیان صریح مورد این خطاب قرار داده اند.(۷)
تصریح به عقب ماندگی در عدالت، در دولت روحانی ۶بار تکرار می شود(۸). در حالیکه پیش از آن از رونق گرفتن گفتمان عدالت، سیاستهای عدالت طلبانه و...می گفتند(۹).

خدمت رسانی مردمی
ایشان دانشجویان و حتی دانش آموزان را بدان فرا خوانده اند و آنرا موجب "خود سازی"، "آشنایی با فضای جامعه"(۱۰) "شکسته شدن حصارهای طبقاتی"(۱۱) "خدمت به محرومان"(۱۲) و... می دانند.
تکرار و تاکید بر آن در دو دولت احمدی نژاد و روحانی تفاوت کمّی و کیفی قابل ملاحظه ای دارد:
تکرار و تاکیدها تقریبا به دو برابرافزایش یافته است(در ایام کرونا هم بخاطر وضعیت خاص بیشتر تکرار شد که لحاظ نکردیم).
در دولت قبل بیشتر دولت مورد خطاب بود (۱۳)و برای جوانان بیش از حل مشکل محرومان، ساخته شدن خودشان و آشنایی با واقعیات جامعه را منظور داشتند(۱۴)؛ اما در این دولت، این خدمت رسانی را برای برای گره گشایی از مشکلات و رفع نیاز محرومان طلب می کنند و از صدها هزار خدمت اینجور می گویند(۱۵). "راهنمایی خدمات اجتماعی" را یکی "از وظایف روحانیت" می شمارند و آنرا "حضور میدانی در امور خدمت رسانی به مردم؛ مدرسه سازی، بیمارستان سازی، رسیدگی به مصیبت دیدگان حوادث(زلزله وسیل و...) کمک به توسعه سواد، کمک به توسعه اشتغال" معنا کرده، "جلوداری روحانیت" در آن را طلب می کنند.(۱۶).

نتیجه:
در تنفیذ از آقای روحانی خواستند:"همت خود را متوجه استقرار عدالت و جانبداری محرومان" کند و آنرا "اولویت اول" نامیدند(۱۷). اما وقتی اولویت اول نمیشود، تکرار ابعاد عدالت و... در سخنان کاهش یافته و جایش مردم، دانشجویان و روحانیون مخاطب "خدمت رسانی" می شوند؛ تا آنچه زمین مانده است تا حد مقدور جبران شود.
خدمت رسانی مردمی را هم در راستای تحقق عدالت تعریف کرده به گروههای جهادی دستور می دهند:"شعار خدمت رسانی برای تحقق عدالت و پیشرفت را همگانی کنید"(۱۸)
چگونگی طی فرآیند خدمت رسانی به تحقق عدالت را چنین درس می دهند:"من به نکته ای توجه کردم که این برای همه ما درس آموز است. هم برای شما، هم برای من.این جوان محترمی که آمدندراجع به مساله ی نگاه اقتصادی عدالت محور مطالبی را گفتند ؛ معرفی ای که کردند، ایشان جزو مجموعه های اردوهای جهادی هستند. خب قضیه روشن شد وقتی کسی جزو اردوهای جهادی است، به مناطق محروم سرکشی می کند، واقعیتها را به چشم می بیند، طبعا #تفکر_پیگیری_اقتصاد_عدالت_محور در او اینجور زنده می شود. این برای همه ما درس است."(۱۹)
از نخبگان در نشست راهبردی هم خواستند:"گفتمان عدالت یک گفتمان زنده و همواره حاضر در صحنه باشد"، "باید بدانیم شیوه های کاربردی عدالت چه چیزهایی است؟" و هم "درس میان رشته ای عدالت در دانشگاه" و "درسهای عمیق فقهی در قاعده عدالت" و "کتاب العدالة" و...(۲۰)
این درکها وقتی تبدیل به مطالبه اجتماعی شود؛ زمینه تشکیل دولت عدالت محور و نزدیکی به تحقق عدالت میشود:
"با اعتدال، با روش منطقی و صحیح مسائل را دنبال کنید و بدانید که خواست و پیگیری شما اثر دارد.این تصور غلط نبادا به ذهن بیاید که چه فایده دارد؛ نخیر کاملا فایده دارد. اگر مثلا شعار عدالتخواهی -که حالا یک مسئولی این را بر زبان آورده- گفته می شد بعد هم تمام می شد ؛ کسی در جامعه پرچم عدالتخواهی را به دست نمی گرفت، مطمئن باشید یک #دولت_عدالتخواه و یک گفتمان عدالتخواهی مثل امروز[سال۸۶]به وجود نمی آمد. شماها کردید. کار شما جوانها بود[...]وقتی تکرار شد، به شکل یک گفتمان عمومی در می آید و نتیجه اش را در گزینشهای مردم، در جهت گیری مردم، در شعار مردم، در انتخابات مردم نشان می دهد"(۲۱).

همه مراقب ضربه خوردن گفتمان عدالت خواهی در جامعه (با طرح مفاهیم رقیب یا دوگانه های غلط یا تخریب ها و تضعیف ها) باشیم بدون آن، دولت بعد هم عدالت طلب نخواهد نبود و اولویت اول و محور انقلاب باز زمین می ماند. خدمت رسانی مردمی هم ابتر می ماند.

پی نوشت :
1.با هیات دولت 84/6/8
2.با مردم سمنان 85/8/17
3.نخستین نشست اندیشه راهبردی 89/9/10
4.دومین نشست اندیشه راهبردی90/2/27
5.مراسم تنفیذ 96/5/12
6.برای مثال 85/1/1 و 91/7/22
7.با دولت 92/6/6 و 94/6/4 و 92/19/20
8.توجه به تاریخ 93/10/17 و 96/3/14 و 96/3/31 و 96/11/19 و 96/11/29 و 97/3/7
9.نمونه:84/10/19 و 89/6/1
10.با دانشجویان 95/4/12
11.با جهادی ها98/6/31
12.دانشجویی 95/4/12
13.خدمت رسانی عمدتا وظیفه مسئولان دولتی84/6/17استشمام شعار خدمتگزاری و عدالت در کشور84/10/19
14.به جوانها 84/5/28 وبه دانش آموزان 86/2/19
15. در۹۷/۷/۱۲ و در بیانیه گام دوم:
 همچنین غفلت از قشرهای نیازمند حمایت، به‌هیچ‌رو مورد قبول نیست. این سخنان در قالب سیاستها و قوانین، بارها تکرار شده است ولی برای اجرای شایسته‌ی آن، چشم امید به شما جوانها است؛ و اگر زمام اداره‌ی بخشهای گوناگون کشور به جوانان مؤمن و انقلابی و دانا و کاردان -که بحمدالله کم نیستند- سپرده شود، این امید برآورده خواهد شد؛ ان‌شاءالله."
16.با مدیران و مدرسان و طلاب تهران 95/2/25
17.تنفیذ96/5/12
18.پیام به گروههای جهادی98/5/11
19.دیدار دانشجویی91/5/16
20.دومین نشست 90/2/27
21دانشجویی86/7/17