هیچ یک از متخصصین حاضر در ستاد ملی مقابله با کرونا موافق برگزاری مراسم محرم نیستند

به گزارش بولتن نیوز، خانم دکتر مینو محرز پزشک، رئیس مرکز تحقیقات ایدز ایران (IRCHA)، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران و استاد بازنشسته گروه عفونی در بخش عفونی بیمارستان امام خمینی و عضو فرهنگستان علوم پزشکی ایران است . وی متخصص بیماری‌های عفونی و زمینه اصلی فعالیتش ایدز می‌باشد همچنین عضو ستاد علمی مبارزه با کرونا میباشد .

ایشان به عنوان کارشناس سازمان جهانی بهداشت درباره بیماری ایدز در ایران و منطقه مدیترانه شرقی پژوهش می‌کند و از سال 1394 که مرکز تحقیقات ایدز ایران (IRCHA) راه اندازی شد ریاست آن را بر عهده دارد. مرکز تحقیقات ایدز، نهاد پیشروی ایران در زمینه پژوهش‌های پایه‌ای و مبتنی بر جامعه درباره HIV/AIDS در ایران است.

مینو محرز دو کتاب تألیف و چهار کتاب در زمینه پزشکی ترجمه کرده‌است و 41 مقاله در نشریات فارسی و 60 مقاله در نشریات بین‌المللی منتشر کرده‌است و عضو گروه تدوین کننده دستورالعمل درمانی (گاید لاین) های کشوری است.

مشروح گفت و گوی خبرنگار حریم امام با مینو محرز را در ادامه می خوانید:

ستاد علمی کرونا امروز درگیر چه مسائلی است؟ در خصوص فعالیت‌ها و دستاوردهای این ستاد توضیح بفرمایید.

مهم‌ترین مسأله‌ای که سازمان‌های بهداشتی جهانی امروز با آن درگیر شده‌اند و ما هم نگران این موضوع هستیم، این است که ویروس کرونا جهش یافته و قدرت و سرعت انتقال آن بسیار افزایش پیدا کرده است. به‌ طوری که چندین برابر گذشته افراد را مبتلا خواهد کرد. یعنی اگر فردی در یک خانواده به این بیماری مبتلا شود به سرعت سایر اعضا نیز دچار می‌شوند. با این اوصاف درحالی‌ که ظرفیت بیمارستان‌ها تکمیل است و امکان پذیرش تعداد بیشتر بیماران وجود ندارد باید به چند نکته مهم توجه کرد. نخستین مسأله رعایت فاصله‌گذاری فیزیکی میان افراد است و نباید تجمعات شکل بگیرد. حتی‌الامکان اگر کسی کار ضروری ندارد از منزل خارج نشود. اما تجمع مسأله بسیار مهمی است؛ چرا که اگر در فضای سرپوشیده و در بسته ازدحام جمعیت وجود داشته باشد، حتی با وجود استفاده از ماسک، خطر ابتلا به ویروس زیاد است.

امروزه به خاطر جهش ویروس خیلی از کشورهای اروپایی و استرالیا که توانسته بودند این بیماری را کنترل کنند، مجدداً با بالا رفتن آمار ابتلا روبرو شده‌اند. بنابراین مهم‌ترین مسأله‌ای که باید به آن توجه کرد عدم تجمعات است. ماسک زدن و شستن دست‌ها هم نکات ضروری دیگری است. چرا که هنوز واکسن یا دارویی برای بیماری کشف نشده است.

تفاوت ویروس جهش یافته با نوع قبلی چیست؟

قدرت سرایت ویروس جهش یافته فوق‌العاده بیشتر از نوع قبلی کرونا است.

یعنی اگر فرد مبتلا در گذشته بدون استفاده از ماسک، طی مواجهه با ده نفر تنها چهار فرد را مبتلا می‌کرد، اما ویروس جدید هر ده نفر را درگیر می‌کند.

امروز در میان دانشمندان و علما دو نظر عمده نسبت به برگزاری آیین سوگواری محرم و صفر وجود دارد. گروهی معتقدند که به هیچ عنوان مراسم عزاداری به شکل سنتی نباید برگزار شود. گروهی هم می‌گویند باید با رعایت پروتکل‌ها، آیین سوگواری محرم و صفر را به پا داشت. نظر جنابعالی در این خصوص چیست؟

با توجه به قدرت سرایت ویروس جهش یافته کرونا، من با هرگونه تجمع مخالفم. سازمان بهداشت جهانی نیز بیانیه‌ای به مناسبت عید قربان که در بسیاری کشورهای اسلامی فراگیر است، صادر کرده و از مردم خواسته تجمع نکنند و حتی‌الامکان با تعداد محدود در منازلشان جشن بگیرند و برنامه‌ها از طریق رسانه‌ها و تلویزیون پی گرفته شود. چون جمع شدن افراد در فضای بسته حتی در صورت استفاده از ماسک هم خطرناک است. خب با توجه به شرایط و اینکه در مراسم عزاداری محرم و صفر جمعیت بسیار زیادی دور هم جمع می‌شوند حتی اگر در خیابان‌ها هم حضور پیدا کنند، چون فاصله میان آن‌ها کم خواهد بود و حفظ فاصله‌گذاری فیزیکی امکان‌پذیر نیست و همچنین به علت گرما ممکن است عده‌ای از ماسک استفاده نکنند، همه این عوامل بر افزایش احتمال شیوع ویروس اثرگذار است. خود من از نظر علمی در این شرایط به هیچ وجه هیچ‌گونه تجمعی را توصیه نمی‌کنم.

پروتکل‌های بهداشتی تا چه حد می‌توانند مانع سرایت ویروس شوند؟

ببینید یکی از مهم‌ترین مواردی که باید به آن توجه کرد رعایت فاصله فیزیکی است. بعد از آن استفاده از ماسک؛ چرا که اگر هر دو نفر ماسک استفاده کنند احتمال سرایت از 95 درصد به یک و نیم درصد کاهش پیدا می‌کند. در نهایت هم شستن دست‌ها توصیه می‌شود. اما اگر افراد نزدیک به هم حتی با ماسک و در میانه جمعیت حاضر در مساجد و هیأت‌ها، حضور پیدا کنند احتمال ابتلای ویروس بسیار بالاست و این‌ها هم که فقط خودشان مبتلا نمی‌شوند، بلکه هر یک عضو خانواده‌ای هستند و سایر اعضا را نیز دچار بیماری می‌کنند.

استفاده از ماسک و دستکش می‌تواند مانع انتقال ویروس شود یا فقط احتمال آن را کاهش می‌دهد؟

اگر مدت طو‌لانی افراد در کنار یکدیگر باشند نمی‌تواند مانع انتقال ویروس شود. یعنی اگر فرد مبتلا بدون ماسک در کنار شخص دیگری قرار بگیرد 95% احتمال انتقال ویروس وجود دارد. اگر هر دو نفر ماسک داشته باشند این احتمال به یک و نیم درصد می‌رسد، اما هرگز به صفر نمی‌رسد.

همان‌طور که مستحضرید مراسم عزاداری محرم و صفر غیرقابل کنترل است. با این اوصاف چه باید کرد؟

دقیقاً همین‌طور است. به هیچ وجه تضمینی برای رعایت پروتکل‌ها وجود ندارد و با توجه به قدرت ویروس جهش یافته از نظر علمی به هیچ عنوان، هیچ‌گونه تجمعی به مصلحت نیست.

پس به فرمایش شما در اماکن سرپوشیده، مساجد و حسینیه‌ها حتی اگر پروتکل‌ها رعایت شوند، احتمال سرایت ویروس وجود دارد.

بله. باید شرایط به‌گونه‌ای باشد که هوا کاملاً جریان داشته باشد. تعداد افراد محدود باشد و حداقل یک و نیم تا دو متر از یکدیگر فاصله داشته باشند. همگی هم باید از ماسک استفاده کنند. چنین شرایطی قطعاً با وجود جمعیتی که در ایام محرم شاهد بوده‌ایم امکان‌پذیر نیست.

آیا ظرفیت بیمارستان‌ها و نهادهای بهداشتی کشور، توانایی مقابله با موج جدید همه‌گیری کرونا را دارد یا خیر؟

ببینید در آینده نزدیک با دو تجمع گسترده روبرو هستیم. یکی بحث کنکور سراسری است و دیگری تجمعات مربوط به عزاداری‌های محرم و صفر. همین حالا که چنین تجمعاتی نداریم، بیمارستان‌های ما پر شده‌اند.

فقط در بیمارستان امام خمینی که من حضور دارم، روزانه 120 بیمار کرونایی مراجعه می‌کنند و شرایط بسیار بدتر از اسفند و فروردین گذشته است.

این بحران در سراسر کشور وجود دارد و مختص تهران هم نیست.

با توجه به اینکه عده‌ای از افراد تحت هیچ شرایطی به عدم برگزاری مراسم عزاداری تن نمی‌دهند و دولت هم بنای برخورد ندارد از نظر حضرت‌عالی الزامات مربوط به دولت و مردم در این شرایط چیست؟

اگر امکان برگزاری مراسم در فضاهای باز وجود داشت، بهتر بود اما به خاطر گرمای هوا شدنی نیست. تأکید می‌کنم که این اتفاق نباید در فضای دربسته انجام شود. همگی افراد باید ماسک بزنند. فاصله فیزیکی حداقل یک و نیم تا دو متر را رعایت کنند و هوا نیز جریان داشته باشد. البته باز هم تضمین صددرصدی عدم انتقال ویروس وجود ندارد اما این ملاحظات تا حدودی کنترل‌کننده است. اما همه ما می‌دانیم که این دستورات اجرا نخواهد شد و به محض اینکه مجوز صادر شود همگی تجمع خواهند کرد و بعد از آن شاهد فاجعه جبران‌ناپذیری خواهیم بود.

به نظر شما مجوز تجمعات و عواقب ناشی از آن چه تأثیری بر دیدگاه کشورهای جهان نسبت به دین اسلام و تشیع خواهد داشت؟

در این شرایط که ویروس کرونا جان افراد زیادی را در جهان گرفته است، خود به خود هر چه میزان مبتلایان افزایش پیدا کند تعداد افراد بدحال و نیازمند به بستری در بیمارستان و استفاده از امکانات بخش‌های مراقبتی ویژه نظیر ICU بیشتر خواهد شد. بسیاری از کسانی که به این مرحله می‌رسند متأسفانه جانشان را از دست می‌دهند. قطعاً در نگاه جهانیان این که یک کشور اسلامی به‌گونه‌ای عمل کند که جان مردمش به خطر بیفتد و اصول علمی را زیر سؤال ببرد بازتاب بسیار بدی خواهد داشت. متأسفانه بسیاری از کادر درمان، پزشکان و پرستاران نیز درگیر این بیماری شده‌اند و برخی بخش‌ها اصلاً پرسنل ندارند.

پرسنلی هم که هنوز فعال هستند به خاطر درگیری طولانی طی ماه‌های گذشته بسیار خسته‌اند و جایگزین کردن افراد در کادر درمان کشور سال‌ها زمان خواهد برد و درنتیجه این تصمیم اشتباه، سرمایه‌های انسانی ارزشمندی را از دست خواهیم داد.

آیا قانون عدم تجمع در کنترل شرایط امروز مؤثرتر است یا حفظ تجمعات به همراه پروتکل‌های بهداشتی؟

آن چیزی که در ابتدا توانست تا حدودی سرعت شیوع ویروس را کاهش دهد، ممنوعیت تجمعات و در ادامه آن اجباری کردن استفاده از ماسک بود که در برخی کشورهای اروپایی هم نتیجه داد. اما تغییر و جهش ویروس، همچنین شروع تعطیلات تابستانی و ازسرگیری سفرها در اروپا باعث شد مجدداً موج سرایت ویروس تقویت شود. در حالی که برخی کشورها در کنترل شیوع ویروس خیلی موفق عمل کرده بودند.

بنابراین همین حالا هم در تمامی دنیا سرعت انتقال ویروس در حال افزایش است، وای به روزی که مجوز تجمعات هم داده شود.

به نظر شما آیا روش‌های جایگزینی برای برگزاری آیین سوگواری محرم صفر وجود دارد؟

بله. می‌توان اجرای مراسم را منحصر به رسانه‌ها و صداوسیما کرد و مردم نیز در منازلشان به بزرگداشت این ایام بپردازند. چرا که جمع شدن افراد و ازدحام بسیار خطرناک است.

با توجه به اینکه ائمه جمعه و جماعات، مراجع بزرگوار و افراد صاحب تریبون زیادی مخاطب شما هستند و با نظر به تخصص سرکار در حوزه پزشکی چه توصیه‌ای به این عزیزان دارید؟

هدف ما کنترل این بیماری است و همه کشورهای جهان موظف‌اند در کنترل این بیماری همکاری کنند. در درجه اول برای حفظ سلامت هموطنان خودشان و در درجه دوم برای حفظ سلامت و آرامش همه مردم در سراسر جهان.

الان سازمان‌های بهداشت جهانی توصیه می‌کنند که مراسم مذهبی که همراه با تجمعات باشد به هیچ وجه انجام نشوند و حتی‌الامکان اجرای مراسم بر عهده رسانه‌ها گذاشته شود. تفاوتی ندارد که این آیین جشن باشد یا عزا.

در مراسم حج امسال تنها هزار نفر حضور داشتند. در حالی که در سال‌های گذشته چندین میلیون نفر در این مناسک شرکت می‌کردند. امسال دولت عربستان برای کنترل شرایط اجازه نداد تعداد بیشتری حضور پیدا کنند. در حالی که فضای زیادی را هم در اختیار داشت.

مردم سراسر دنیا از این بیماری خسته شده‌اند و هیچ کس تمایل ندارد در خانه بماند، اما از آنجا که این ویروس کشنده است و از زمان کشف واکسن و درمان آن هیچ اطلاعی نداریم، تنها راه پیش روی ما همین پرهیز از تجمعات و رعایت پروتکل‌های بهداشتی است.

در خصوص اخبار ضدونقیضی که از داروها و واکسن این ویروس منتشر می‌شود توضیح بفرمایید.

الان مشخص شده که مصونیتی نسبت به این بیماری وجود ندارد و افرادی که قبلاً مبتلا شده‌اند ممکن است مجدداً دچار بیماری شوند. حتی ممکن است بیماری در افراد عود کند. بنابراین به نظر می‌رسد حالا حالاها با این ویروس سروکار خواهیم داشت و هرچه تعداد مبتلایان کمتر باشد امکان کنترل آن هم بیشتر است.

تحقیقاتی بر روی واکسن ویروس انجام می‌شود و ممکن است طی چند ماه آینده به بازار بیاید، اما اینکه تا چه حد می‌تواند مصونیت ایجاد کند مشخص نیست.

هرچه در شناخت این ویروس پیش می‌رویم بیشتر متوجه سختی‌های مقابله با آن می‌شویم. بنابراین تا به امروز تنها راهی که پیش روی ما قرار دارد حفظ فاصله فیزیکی، عدم تجمع، استفاده از ماسک و رعایت سایر مسائل بهداشتی است و هیچ راه دیگری فعلاً وجود ندارد. تا زمانی که به واکسن و یا داروی این بیماری دست پیدا کنیم. البته خوشبختانه در ایران هم روی این مسأله کار می‌شود. اما هیچ واکسن و دارویی تا به امروز کشف نشده که بتواند 100 درصد در برابر این ویروس کشنده بایستد.

ممکن است که امروز دارو یا واکسنی کشف شود که برای نوع جهش یافته ویروس کرونا مناسب نباشد؟

مشخص نیست. ما امیدواریم که شاهد جهش‌های بدتری نباشیم. اما همین جهش هم باعث افزایش آمار مبتلایان و در نتیجه افزایش مرگ‌ومیر حاصل از آن می‌شود. بنابراین ما نمی‌توانیم تصمیمی بگیریم و بگوییم که به کشور خودمان مربوط است. این مسأله جهانی است.

با توجه به آنچه فرمودید پس جناب‎عالی قاطعانه با برگزاری تجمعات این ایام مخالفید.

بله. در ستاد ملی کرونا هم هیچ‌یک از متخصصین رشته‌های مختلف که طی شش ماه گذشته با بیماران کرونایی سروکار داشته‌اند موافق برگزاری این مراسم نیستند.

آیا نظر تخصصی ستاد ملی کرونا به تصمیم گیران دولت منتقل شده است؟

بله.

پس چرا تصمیم‌گیری نهایی مطابق این رأی کارشناسی نیست؟

نمی‌دانم. باید همه دست به دست هم دهیم و در برابر این معضل مقاومت کنیم. اینکه وزارت بهداشت نظری بدهد که دیگران رعایت نکنند درست نیست و نتیجه آن آسیب به مردم این سرزمین و از دست رفتن کادر درمان و فرسوده شدن سیستم بهداشتی کشور خواهد بود. کما اینکه تا امروز نیز شهدای زیادی را از میان این عزیزان از دست داده‌ایم.