آقای مداح! حواستان به فرامتن نبود

گروه فرهنگی - معصومه نصیری  مدرس و پژوهشگر سوادرسانه‌ای در یادداشتی نوشت: محمود کریمی چند شب پیش در شبکه دو سیما در میانه‌ی خواندن دعا، حکایتی را مطرح می‌کند که موافقان و مخالفان جدی در فضای مجازی پیدا کرده است. برخی از مدافعان بر این باورند که او یک حکایت را مطرح کرده و همه می‌دانند که امام حسین(ع) چه بسیار عرق‌خورها و خلاف‌کارهایی را که نجات نداده است و... بله قطعا طیف تاثیرگیرندگان از حضرت اباعبداالله (ع) وسیع هستند و در کشتی نجات بودن ایشان شکی نیست. اما مساله مهم بی‌دقت مجدد درباره #فرامتن است. بی‌دقتی که باعث می‌شود یک پیام به ضد خود تبدیل شود.

به گزارش بولتن نیوز، باید بدانیم بر اساس نظریات مختلف در حوزه رسانه، پیام آن چیزی نیست که ما ارسال می‌کنیم. آن چیزی است که مخاطب دریافت می‌کند. پس پیامی که در هر بستر رسانه‌ای که شبکه دو سیما چه امام‌زاده علی اکبر چیذر منتشر می‌کنیم، باید بتواند دقیق‌ترین و نزدیک‌ترین محتوایی باشد که در ذهن داریم که در غیر این صورت در رمزگشایی از سوی مخاطب با مشکل مواجه شده و مساله‌ساز می شود. ما و تفکر ما و توضیحات بعد از آن، به پیام سنجاق نشده‌ایم که مخاطب با استناد به آن بتواند متوجه منظور اصلی ما شود کسانی هم که مترصد یک فرصت برای زیر سوال بردن تفکرات شیعه هستند که اصلا با توضیحات بعدی شما کاری ندارند چون پیام منتشر و روایت‌ها غالب شده است.

در رمزگشایی پیام‌های رسانه ای، تجربه زیسته‌های افراد، فضای ذهنی آنها و حتی نقدهایشان و ....تاثیرگذار هستند پس اگر بناست پیامی تولید کنیم، حتما باید بتواند در کمترین سطح از تحریک‌کنندگی این بخش‌ها از سوی مخاطب مورد پذیرش قرار گیرد. اینجا باز باید تاکید کرد پیام لزوما آنچه شما می‌گویید نیست، آنچه برداشت و دریافت می‌شود، است.

در توضیحات بعدی ایشان از گلایه‌ها هم گلایه می‌کنند و می‌گویند ملامتی هستم و حتی ما قرآن را هم بخوانیم برخی ایراد می‌گیرند. باید تاکید کنم یک جمله معروف در حوزه رسانه می‌گوید «تا حقیقت بخواهد کفش‌هایش را بپوشد، دروغ همه دنیا را فراگرفته است». از سوی دیگر نباید فراموش کنیم درصد کمی از مخاطبان، تکذیبیه‌ها و اصلاحیه‌ها را می خوانند یا باور می‌کنند. پس اگر به این امید هستیم که اصلاحات و توضیحات بعدی، تاثیر سخن اول را داشته باشد یا از بین ببرد سخت در اشتباهیم. بالاترین سطح تاثیر پیام بر مخاطب مربوط به نخستین محتوا است.

در عصر رسانه از مدیر تا مداح، از مردم تا رسانه و ... باید دارای سواد رسانه‌ای و اساسا دارای شناخت رسانه‌ای باشند و به سه حوزه #متن، #زیرمتن و #فرامتن دقت کنند. به شوخی گفتن اینکه فکر نمی‌کردیم بی‌بی‌سی هم پای مداحی ایشان نشسته باشد بیشتر شبیه یک شوخی غیرمسوولانه است. در زمانه زندگی در اتاق‌های شیشه‌ای فرض دیده و شنیده نشدن فرضی باطل است.

کوتاه درباره متن، زیرمتن، فرامتن

همه اطلاعات، تصاویر، جلوه‌های صوتی و... که ظاهر محصول رسانه‌ای را نشان می‌دهد، «متن» هستند. پیام‌های پنهان و غیرمستقیمی که تولیدکننده پیام با بهره‌گیریِ هدفمند از فنون اثرگذاری بر مخاطب استفاده می‌کند، «زیر متن» هستند و به بخش بالاتر از این دو که خارج از متن است و شامل اوضاع محیطی، فرهنگی و عوامل بیرونی حاکم بر درک و اثرگذاری پیام است و حتی گاهی مفهوم یا هدف هر پیام را به ضد آن چیزی که سازنده می‌خواهد تبدیل می‌کند، «فرامتن» می‌گویند.

فرامتن واقعی امروز که متاثر از جنگ رسانه‌ای تمام عیار علیه کشور و البته برخی عملکردهای خودمان است، غیرمعقول بودن شیعه و افراطی‌گری و تلاش برای رویگردان کردن مردم از دین است. هر محتوایی که بدون دقت و غیرعمدی در خدمت مروجان این نگاه قرار گیرد نشان از بی‌توجهی تولیدکننده آن به فرامتن دارد. مهم است بدانیم آیا همان‌چیزی که می‌گوییم، شنیده می‌شود؟!