پنهان‌کاری خبری؛ خطر از دست رفتن مرجعیت رسانه‌ای و بی‌اعتمادی مخاطبان
گروه سیاسی: دکتر مریم سلیمی - پژوهشگر ارتباطی و مدرس سواد رسانه‌ای، خبری و بصری – در یادداشت پیش رو معتقد است انتظار مردم این است که حقیقت را از رسانه‌های رسمی داخلی دریافت کنند و پنهان‌کاری رسانه‌ای و عدم دریافت این حقیقت به شکل واقعی آن، می‌تواند مردم را نسبت به رسانه‌ها، بی‌اعتماد کند که قطعاً از بین رفتن این سرمایه به‌راحتی قابل جبران نیست.
به گزارش بولتن نیوز، متن این یادداشت به شرح زیر است:
عموماً رسانه‌ها در پوشش خبری حوادث مختلف، مبتنی بر عوامل درون‌سازمانی (سیاست‌ها، خط‌مشی‌ها، منبع تأمین مالی، گرایش سیاسی، ارزش‌ها، ایدئولوژی‌ها و...) و یا عوامل برون‌سازمانی، متناسب با رویکردهای خود، از تاکتیک‌ها و تکنیک‌های متفاوتی بهره می‌گیرند.
هر شیوه و تاکتیکی از سوی رسانه‌ها به کار گرفته می‌شود، انتظار مخاطبان/کاربران، دستیابی به حقیقت است، ولی در عمل و ناشی از عوامل مذکور، نتیجه همواره چنان نیست که باید باشد.
توسعه اینترنت و شکل‌گیری رسانه‌هایی چون رسانه‌های اجتماعی و...، گرچه موجبات سهولت دسترسی سریع و آسان به اخبار و اطلاعات را فراهم کرده‌اند؛ بااین‌حال، پنهان‌کاری رسانه‌ای (متأثر از عوامل مذکور)، گاه سبب عدم بیان کامل حقیقت شده و حتی بعضاً منجر به هدایت مخاطبان/کاربران به دامان اخبار جعلی و گمراه‌کننده شده‌اند.
پنهان‌کاری در خبر، سطوح مختلفی دارد. این پنهان‌کاری ممکن است با انکار حقیقت از اساس همراه باشد یا بیان ابعادی از حقیقت آن‌طور که خود می‌خواهند و یا با تکنیک‌هایی همچون حذف، کلی‌بافی، زمان‌بندی، قطره‌چکانی، پاره حقیقت‌گویی و... عرضه شوند.
به‌هرتقدیر، انتظار مردم این است که حقیقت را از رسانه‌های رسمی داخلی دریافت کنند و پنهان‌کاری رسانه‌ای و عدم دریافت این حقیقت به شکل واقعی آن، می‌تواند مردم را نسبت به رسانه‌ها، بی‌اعتماد کند که قطعاً از بین رفتن این سرمایه به‌راحتی قابل جبران نیست. از سوی دیگر، پنهان‌کاری رسانه‌ای می‌تواند به جریان آزاد اطلاعات و اخبار صدمه زده و زمینه‌ساز ظهور و بروز شایعه و اخبار، تصاویر و ویدئوهای جعلی شود که گاه خود هزینه‌های گران‌تری دارند. در شرایط عدم‌تشخیص اخبار واقعی از جعلی، پراکنده شدن حس ناامیدی در جامعه، سردرگمی افکار عمومی و عدم امکان اخذ تصمیمات صحیح (در هر حوزه و سطحی) در فضای ابهام، از دیگر خطرات این مسئله می‌تواند باشد.
با همه ملاحظات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و...، انتظار می‌رود مردم واقعیت را از رسانه‌های رسمی و مرجع داخلی بشنوند تا رسانه‌های غیررسمی یا منتشرکننده اخبار جعلی و... .
باید به یاد داشت، شرایط تکنولوژیکی عصر حاضر و انتظار در خصوص دسترسی به اخبار و اطلاعات واقعی و جریان آزاد اطلاعات ایجاب می‌کند تا از پنهان‌کاری رسانه‌ای پرهیز شود چراکه با بروز بی‌اعتمادی به‌خصوص نسبت به رسانه‌های مرجع، در عمل، موجبات از دست رفتن مرجعیت رسانه‌ای رسانه‌های داخلی و عواقب ناشی از آن (نقش‌آفرینی رسانه‌های غیررسمی و...) فراهم شود.
*** چند نکته و پیشنهاد
ضمن توجه دهی اضلاع مؤثر بر جریان خبر و رسانه‌ها به وظایف و رسالت‌هایشان (در حوزه خبررسانی صحیح، اطلاع‌رسانی دقیق، آگاهی بخشی، مسئولیت‌های اجتماعی و اخلاقی آن‌ها)، بر ضرورت ارتقای سوادهای خبری، اطلاعاتی، بصری و داده‌ای فعالان حوزه رسانه تأکید می‌شود. بهره‌گیری از ژانرها و انواعی از روزنامه‌نگاری همچون روزنامه‌نگاری تحقیقی و دیتا ژورنالیسم و نیز تحلیل کلان داده‌ها از دیگر این پیشنهادها به فعالان حوزه رسانه است.
همچنین در این میان، افزایش سواد رسانه‌ای، خبری و بصری مخاطبان و کاربران نیز ضروری می‌نماید تا با هوشمندی بیشتری در جریان اخبار و اطلاعات قرار گیرند؛ و نیز، بر لزوم هوشیاری آن‌ها در انتخاب رسانه خود و نیز در مواجهه با اخبار، تصاویر و ویدئوهای جعلی به‌ویژه در جریان وقوع رویدادها و حوادث تأکید می‌شود.
در جریان انتشار اخبار از سوی رسانه‌ها و پیگیری آن‌ها از سوی مخاطبان/کاربران، به‌ویژه در خصوص اخبار ناگوار، باید مراقب کودکان بود و ملاحظات سنی آن‌ها را مدنظر قرارداد.
در چنین شرایط و فضاهایی که بعضاً سلبریتی‌های حوزه مختلف قدم در عرصه اظهارنظر، نشر و بازنشر اخبار می‌گذارند (به‌خصوص در فضای مجازی)، هوشمندی آن‌ها و نیز ارتقای سوادهای رسانه‌ای، خبری و بصری‌شان مورد تأکید است تا مبادا به جریان اخبار جعلی، توسعه داده و به آن دامن زنند و تشخیص و دستیابی به واقعیت را سخت‌تر نمایند.
انتهای پیام/#
شما می توانید مطالب و تصاویر خود را به آدرس زیر ارسال فرمایید.
bultannews@gmail.com
