ابعاد راهبردی «انتقام سخت» ایران

گروه بین الملل: دکتر ابوذر گوهری مقدم در گفتگو با سایت شورای راهبردی روابط خارجی پاسخ مستقیم نظامی ایران به آمریکا را به لحاظ تاریخی بی‌سابقه ارزیابی کرد و گفت: این عملیات از سوی ایران نشان داد محاسبات آمریکا غلط است و منافع آمریکایی‌ها در ترور سردار سپهبد شهید قاسم سلیمانی تأمین نشده است.

به گزارش بولتن نیوز به نقل از شورای راهبردی روابط خارجی، این استاد دانشگاه با بیان اینکه آنچه آمریکا را به این تصمیم رساند که سردار سلیمانی را ترور کند، نوعی اشتباه محاسباتی بود، خاطرنشان کرد: آن‌ها تصور می‌کردند ایران به دلایل متعدد در موضع ضعف قرار دارد و به دلیل فشارهای حداکثری که اعمال کرده‌اند، سرمایه اجتماعی‌اش را از دست داده و برخی از آشوب‌هایی را که در آبان ماه رخ داد، در این راستا ارزیابی کردند.

وی افزود: به تعبیر مقام معظم رهبری آن‌ها تصور می‌کردند کار ایران تمام است و مجدد می‌توانند آشوب‌هایی را در محیط داخلی طراحی کنند. از طرف دیگر هم برخی حزم اندیشی‌ها و خویشتن‌داری‌های ایران را در پاسخ به دشمن در حوزه منطقه‌ای، ازجمله تحرکاتی که راجع به رژیم صهیونیستی در سوریه و برخی مناطق دیگر علیه مواضع ایران و متحدانش بود، به ضعف تفسیر کردند.

این تحلیلگر مسائل راهبردی با بیان اینکه در فضای منطقه‌ای عراق و لبنان شاهد شورش‌هایی بودیم که سعی کردند آن را ضد ایرانی جلوه دهند و نشان دهند قدرت نرم و نفوذ ایران در این کشورها کاهش یافته، ادامه داد: درعین‌حال آمریکا پرستیژ خود را درخطر افتاده می‌دید و تصور می‌کرد به دلیل عدم واکنش به سقوط پهپادش توسط ایران تحقیر شدند.

گوهری مقدم گفت: در ماجرای حمله به نفت‌کش‌ها و آرامکو نیز احساس کردند آمریکا قدرت بازدارندگی‌اش را ازدست‌داده و قدرت نظامی‌اش از اعتبار افتاده است. همچنین آن‌ها نگران بودند ماجرای تسخیر سفارت در عراق تکرار شود و وجهه‌شان در عراق کلاً از بین برود. مجموعه این تصورات و اشتباهات باعث شد که آن‌ها به ترور سردار سلیمانی اقدام کنند. انتظار آن‌ها این بود با این اقدام یک تغییر راهبردی از سوی ایران اتفاق بیفتد و مقدمه‌ای برای برداشتن گام‌های بلندتر با هدف کاهش نفوذ منطقه‌ای ایران و کشاندن ایران به‌پای میز مذاکره و مهار ایران شود.

وی تأکید کرد: عملیات نظامی ایران در حمله به پایگاه‌های نظامی آمریکا در بغداد صرفاً ضربه ای برای فروریختن هیمنه آمریکا بود و پاسخی که جمهوری اسلامی مدنظرش است پاسخی زمان‌دار و در جغرافیای محور مقاومت است. به تعبیر مقام معظم رهبری ایران صرفاً یک سیلی به این‌ها زده و اگر آن‌ها دست از پا خطا کنند و بخواهند واکنشی نشان دهند، با ضربه دومی مواجه خواهند شد که به‌طورقطع منافع جدی آمریکایی‌ها را به خطر خواهند انداخت.

تشییع میلیونی شهید سلیمانی؛ شروع واکنش ایران

گوهری مقدم این انتقام سخت ایران را پرده‌ای از این ماجرا عنوان کرد و افزود: شروع واکنش ایران از تشییع میلیونی شهید سلیمانی در سراسر کشور بود که نمایشی از وحدت ملی و تقویت سرمایه اجتماعی بود. در گام نخست آمریکایی‌ها در حوزه داخلی با این انتقام سخت مواجهه شدند و همه زیر پیکر شهید سلیمانی متحد شدند و این اولین ضربه سختی بود که به آمریکایی‌ها وارد شد.

اعتبار نظامی و توان بازدارندگی ایران

وی افزود: در گام دوم حمله مستقیم ایران به پایگاه آمریکایی نشان داد که اعتبار نظامی و توان بازدارندگی ایران همچنان سر جای خود است. ایران می‌تواند مقتدرانه علیه آمریکا اقدام کند و اگر آن‌ها تصور می‌کنند که با تغییر سطح بازی و تنش‌زایی می‌توانند ایران را به گوشه رینگ ببرند و وادار به عقب‌نشینی کنند، این اقدام پاسخی قاطع و تخریب بازی راهبردی بود که آن‌ها آغاز کردند.

خروج آمریکایی‌ها از منطقه و عراق

این استاد روابط بین‌الملل مهم‌ترین دستاورد این اقدامات را خروج آمریکایی‌ها از منطقه و عراق دانست و افزود: پاسخ فوری، قاطع و متناسب بازدارندگی لازم را ایجاد خواهد کرد و نشان خواهد داد که ایران به لحاظ اقتدار همپایگی راهبردی را با آمریکایی‌ها دارد و با این پیامی که به واشنگتن منتقل‌شده به نظر می‌رسد محاسبه و مشورت‌های اشتباهی که به ترامپ داده‌شده، اصلاح خواهد شد و نتیجه نهایی آن تأمین منافع ایران و تثبیت اقدامات ایران در محور مقاومت خواهد شد.

ارزش راهبردی پایگاه‌های اربیل و عین الاسد

وی در خصوص ارزش راهبردی پایگاه اربیل که هدف انتقام سخت ایران واقع شده، گفت: این پایگاه یکی از پایگاه‌های سازمان سیا است و ارزش بالایی برای سازمان سیا و موساد داشت. به لحاظ فعالیت‌های جمع‌آوری و کنترل عملیات و شنود پایگاه اطلاعاتی و حوزه گردآوری بود. ازاین‌جهت ارزش بالایی دارد. ارزش این پایگاه‌ها به تعداد افرادی که در آن‌ها مورد اصابت قرار گرفتند، نیست. ارزش راهبردی آن به لحاظ تجهیزات و نوع اقدامی است که آن‌ها علیه ایران به‌واسطه این پایگاه انجام می‌دهند و پیامی به آمریکایی‌ها بود که ما اشراف اطلاعاتی نسبت به تحولات داریم.

گوهری مقدم در خصوص پایگاه عین الاسد نیز گفت: عین الاسد یکی از پایگاه‌های مهم آمریکا در عراق با تمرکز نیروی بالا است. قبلاً هم آن‌ها از همین پایگاه‌ها کمک‌هایی به داعش داشتند و ازآنجا عملیات مربوط به شهادت سردار سلیمانی را مدیریت کردند. شاید پاسخ قاطع ایران نشان‌دهنده این بود که از همان نقطه‌ای که آن‌ها علیه ما اقدام کنند، ضربه خواهند خورد. هم رژیم صهیونیستی به شکل غیرمستقیم در این عملیات و هم آمریکایی‌ها متوجه نوع نگاه کلان و راهبردی ایران در پاسخی که به آن‌ها داده شد، شدند و قطعاً این پیام را دریافت کرده‌اند.

ارزش راهبردی عملیات

این استاد دانشگاه با بیان اینکه این عملیات مستقیماً از سوی ایران انجام شد و نه از جانب متحدانش، افزود: این اقدام نشان می‌دهد ایران باکی از مقابله‌به‌مثل ندارد. آمریکایی‌ها مستقیماً با ما روبرو شدند و عالی‌ترین سطح فرماندهی ما را به شهادت رساندند. پاسخ اولیه ایران هم مستقیم طراحی شد و صورت گرفت. ارزش راهبردی این اقدام این بود که ما این اقدام را انجام دهیم. هرکدام از متحدان منطقه‌ای ما اگر این اقدام را انجام می‌دادند، این اثر بازدارندگی را نداشت.

وی تأکید کرد: اگر ما در پاسخ و در آن انتقام سختمان هرگونه کوتاهی می‌کردیم، خطر درگیری و تصاعد بحران خیلی بیشتر از وضعیتی بود که الان اتفاق افتاده و احتمالاً عقلانیت و مدیریت بحرانی که وجود دارد باعث خواهد شد که بحران تصاعد پیدا نکند. ضمن اینکه ما هم پاسخ مقتضی را به آن‌ها دادیم. اگر آن‌ها مجدداً دست از پا خطا کنند قطعاً متحدان منطقه‌ای ایران نیز وارد عمل خواهند شد.

متحدان آمریکا دور از دسترس ایران نیستند

گوهری مقدم با تأکید بر اینکه قطعاً متحدان آمریکا مانند رژیم صهیونیستی، دور از دسترس ایران نیستند و آن‌ها هم اگر بخواهند تحرکات جدیدی داشته باشند، باید مجازات شوند، تصریح کرد: این مسئله درباره متحدان عرب منطقه خلیج‌فارس هم به همین ترتیب صادق است. در فازهای بعدی اگر بخواهند دست از پا خطا کنند متحدان منطقه‌ای ما وارد می‌شوند. اینکه در این مرحله ایران مستقیم پاسخ داد بر اساس تدبیر و عقلانیتی است که در مجموعه نظام سراغ داریم.

وی در رابطه با واکنش مقامات آمریکا و بازتاب‌ها در این کشور نیز گفت: قطعاً باید ارزیابی‌های اولیه از سطح خسارت ارائه شود، شاید اساساً آن ها بخواهند بر اساس این ارزیابی‌ها اقدامی را انجام دهند، ولی واکنش ترامپ نشان دادکه او به خوبی پیام را گرفته و سعی می کند با خودداری از اقدام جدید فضا را آرام کند.

این تحلیلگر مسائل راهبردی با اشاره به توئیت ترامپ پس‌ازاین عملیات، تأکید کرد: عملکرد ترامپ نشان داده شخصیت او ثبات لازم را ندارد و به نوع واکنش او انتقاداتی در داخل آمریکا صورت گرفت؛ بنابراین ارزیابی‌های او ملاک درستی برای سنجش سیاست ایالات‌متحده نیست.

وی خاطرنشان کرد: آن‌ها باید نوع پاسخشان را با محاسبات جدید بسنجند و نه در محاسبات قبلی که ایران با خویشتن‌داری عمل می‌کرد. آن‌ها در شرایط فعلی نوع واکنش ایران و احتمال تسری بحران به متحدانی مانند حزب‌الله، انصار الله و دیگران را بیش از گذشته لحاظ می‌کنند.

اثرگذاری بر انتخابات آمریکا

گوهری مقدم تأکید کرد: بخش زیادی از جامعه آمریکایی به ترامپ به خاطر شعارهای ضد جنگی که داشته رأی دادند. قرار بود او وارد جنگ‌های تمام‌عیار و بی‌پایان نشود و آمریکا را از جنگ‌های بی‌پایان بیرون بکشد. در شرایط کنونی، ترامپ به دلیل اشتباه محاسباتی که داشته دقیقاً در وسط معرکه‌ای قرارگرفته که حتی ممکن است نتیجه انتخابات ریاست جمهوری را برای او به خطر بیندازد. نوع واکنش جمهوری اسلامی و تصاعد بحران این خطر را برای ترامپ دارد و او شاید بیش از هر چیزی نگران این مسئله است.

این تحلیل‌گر مسائل راهبردی گفت: در شرایط فعلی فشارهایی از سوی دموکرات‌ها و حتی جمهوری‌خواهان به شخص او وارد می‌شود. شاهد هستیم بعد از واکنش ایران لحن جمهوری خواهان هم معتدل‌تر شده است. آن‌ها حتی شاید تصور چنین واکنشی را نداشتند. به هر میزان زمان بگذرد و متوجه سطح و عمق ضربه‌ای که خوردند بشوند آن‌ها هم مجبور می‌شوند ادبیات جنگ طلبانه خود را اصلاح کنند و به شکل واقعی به صحنه خاورمیانه، قدرت ایران و توان پاسخ‌گویی آن نگاه کنند و درنهایت بتوانند برای حفظ آبرو و پرستیژ آمریکا تلاش کنند.