علت تمدید معافیت همکاری هسته‌ای کشورها با ایران

گروه بین الملل: دکتر ابوذر گوهری تحلیل گر سیاست خارجی در یادداشتی نوشت: بولتون مشاور امنیت ملی آمریکا اعلام کرد: معافیت‌های پنج‌گانه همکاری هسته‌ای غیرنظامی ایران ذیل برجام که به روسیه، چین و اتحادیه اروپا اجازه ادامه همکاری با ایران در این زمینه را می‌دهد برای دوره نود روزه دیگر تمدید خواهد شد.

به گزارش بولتن نیوز، این معافیت‌ها شامل برنامه‌های ذیل می‌شود: اول؛ برنامه مربوط به اصلاح و تغییر کاربری راکتور آب‌سنگین اراک. دوم؛ تغییر کاربری مرکز غنی‌سازی فوردو به مرکز تحقیقاتی. سوم؛ کمک به تولید ایزوتوپ‌های پایدار در فوردو جهت مصارف پزشکی. چهارم؛ تأمین سوخت و انتقال سوخت مصرف‌شده نیروگاه اتمی بوشهر به خارج. پنجم؛ تأمین سوخت راکتور تحقیقاتی تهران و ساخت ایزوتوپ‌های پایدار در این مرکز.

آنچه به‌عنوان سیاست اعلامی آمریکا در زمینه دلیل تمدید این معافیت‌ها ذکرشده، اعلام نظر وزیر خزانه‌داری این کشور مبنی بر عدم آمادگی این وزارتخانه جهت تحریم شرکت‌های اروپایی، روسی و چینی همکار ایران در مقطع فعلی بوده است. اما در تحلیل دلایل اصلی این اقدام باید به نکات زیر توجه نمود.

اولاً درون تیم امنیت ملی کاخ سفید در مورد تمدید معافیت‌ها، اختلاف‌نظر جدی وجود داشته است. مخالفان تمدید معافیت‌ها – به‌طور مشخص بولتون و پمپئو- معتقدند در راستای فشار حداکثری و وادار کردن تهران به مذاکره باید مانع همکاری سایر کشورها با ایران در حوزه هسته‌ای شد. از سوی دیگر آن‌ها معتقدند تمدید معافیت‌ها به معنای پذیرش تلویحی حق غنی‌سازی در داخل ایران است مسئله‌ای که به شدت مورد مخالفت این گروه است همچنین این تیم معتقد است اجازه فعالیت و همکاری هسته‌ای به #ایران درنهایت باعث انحراف به سمت سلاح خواهد شد.

در مقابل موافقان تمدید معافیت‌ها معتقدند ممانعت از همکاری سایر کشورها با تهران در حوزه هسته‌ای باعث تداوم رفتار تهاجمی ایران و اقدامات ثبات زدای این کشور خواهد شد و مهم‌تر از آن سبب تحریک و تشویق ایران به سمت خروج کامل از برجام و افزایش غنی‌سازی در جهت تأمین نیازهای خود در یک سطح و درنهایت حرکت به سمت سلاح می‌شود. موافقین تمدید معتقدند صدور مجوز همکاری کشورهای دیگر باعث می‌شود اشراف اطلاعاتی لازم نیز به برنامه ایران وجود داشته باشد و نظارت لازم در کنار فعالیت آژانس صورت پذیرد. آن‌ها معتقدند مسئله معافیت‌ها می‌تواند به‌عنوان اهرم مذاکرات احتمالی با ایران مورداستفاده قرار گیرد و لذا نباید به‌سرعت مورداستفاده قرار گیرد. درنهایت به نظر می‌رسد ترامپ در مقطع فعلی رویکرد دوم را پذیرفته و در این راستا برای یک‌بار دیگر، معافیت‌های همکاری هسته‌ای سایر کشورها با ایران را به دلایل فوق تمدید کرده است.