آیا قیمت بنزین در ایران ارزان‌تر از سایر نقاط دنیاست؟

گروه اقتصادی: سید یاسر جبرائیلی، کارشناس اقتصاد سیاسی در کانال تلگرامیش نوشت: در بحث پیرامون قیمت بنزین، یکی از مباحثی که بسیار مطرح می‌شود، ارزانی بنزین در ایران نسبت به سایر نقاط دنیاست. این ادعا هم درست است و هم نادرست.

به گزارش بولتن نیوز، درست است از این جهت که وقتی به جدول قیمت بنزین به تفکیک کشورهای جهان مراجعه می‌کنیم، می‌بینیم که پس از ونزوئلا که قیمت بنزین در آن صفر است(رایگان است)، ایران قرار دارد که با احتساب دلار ۱۳ هزار تومان، هر لیتر بنزین حدود هفت سنت فروخته می‌شود.

اما ادعای ارزانی بنزین در ایران نادرست است به این دلیل که آنچه مبنای محاسبه ارزانی و گرانی قرار گرفته، کاملا غلط است. برای نشان دادن مغالطه موجود در محاسبه قبلی، کافی است این پرسش را مطرح کنیم که بنزین در ایران برای چه کسی ارزان است؟ برای شهروند ایرانی یا برای شهروند غیرایرانی؟ فی‌المثل برای مصرف کننده آمریکایی که بنزین را ۷۹ سنت می‌خرد، بنزین هفت سنتی در ایران حتما ارزان است. اما آیا می‌توان ادعا کرد برای مصرف‌کننده ایرانی نیز بنزین هفت سنتی، ارزان است؟

ارزانی و گرانی، یک امر نسبی و ناظر به قدرت خرید مصرف کننده است. لذا برای ارزیابی ارزانی یا گرانی بنزین در ایران نسبت به سایر کشورها، باید شیوه‌ای منطقی انتخاب کرد که در آن قدرت خرید مصرف‌کننده لحاظ شده باشد.
حداقل دستمزد برای هر ساعت کار در آمریکا، ۷.۲۵ دلار و قیمت بنزین لیتری ۷۹ سنت است. یعنی با یک ساعت کار در آمریکا می‌توان ۹ لیتر بنزین خریداری کرد. حداقل دستمزد برای هر ساعت کار در ایران، حدود ۱۰ هزار تومان است. یعنی با یک ساعت کار، می‌توان ۱۰ لیتر بنزین تهیه کرد. اگر قیمت بنزین به ۱۱۰۰ تومان افزایش یابد، قیمت بنزین از نظر گرانی و ارزانی در ایران و آمریکا برابر خواهد بود.

شیوه محاسبه قیمت بنزین بر اساس دلار و سپس قضاوت درباره ارزانی و گرانی آن، مانند محاسبه ارزش پول یک کشور بر اساس تعداد صفرهای مقابل آن است! در صورتی که ارزش پول تقریبا هیچ ارتباطی به تعداد صفرهای آن ندارد. برای لمس این واقعیت، شما یک صفر به صفرهای ریال ایران بیفزایید یا کم کنید، یک صفر هم به حقوق خود بیفزایید یا کم کنید. هیچ اتفاقی برای ارزش حقوق شما نمی‌افتد.

اگر می‌خواهیم جلوی افزایش بی‌رویه مصرف بنزین در کشور را بگیریم، راهش احیای کارت سوخت است تا هم مصرف مدیریت شود و هم جلوی قاچاق گرفته شود. از زمان ایجاد کارت سوخت تا سال ۹۴، کل مصرف کشور فقط ۶ میلیون لیتر در روز افزایش یافته است. اما از سه سال گذشته که کارت سوخت خائنانه حذف شد، مصرف بیش از ۲۵ میلیون لیتر افزایش داشته است. گزارش‌ها می‌گوید حدود ۲۰ میلیون لیتر از این رقم، قاچاق می‌شود. لذا مقصر اصلی این وضعیت مصرف سوخت، کسانی هستند که بدون مبنای کارشناسی کارت سوخت را حذف کردند و باید مانند ب.ز. محاکمه شوند.

قیمت سوخت، مانند قیمت ارز یک قیمت کلیدی است که روی همه قیمت‌ها اثر خواهد گذاشت. با استدلال‌های سست و مغلطه آمیز، موج جدید تورمی در کشور ایجاد نکنیم.