نگران کاهش میزان مطالعه در میان دانشجویان و استادان هستیم

به گزارش بولتن نیوز، نشست طرح پژوهشی شناسایی و سنجش نیاز اجتماعات محلی در حوزه خدمات کتابخانه عمومی (مورد مطالعه شهرستان بهارستان واقع در استان تهران) با حضور حسن باستانی راد، معاون پژوهشی دانشگاه شهید بهشتی، مصطفی اجتهادی، مدیرگروه جامعه‌شناسی، امین متولیان، معاون برنامه ریزی، پژوهشی و فناوری اطلاعات نهاد کتابخانه‌های کشور، محمد جوهرچی، مدیرکل پژوهش و آموزش نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، مرضیه ابراهیمی، استاد جامعه‌شناسی دانشگاه شهیدبهشتی و مدیرعلمی طرح روز یکشنبه ۲۶ خردادماه ۱۳۹۸ برگزار شد. در این نشست برخی از مسئولان شهرستان بهارستان نیز حضور داشتند.

حسن باستانی راد گفت: در دانشکده ادبیات بر خلاف سایر دانشکده‌ها یکی از ابزارهای قوی پژوهش‌های ما کتاب است، کتابی که به نوعی آزمایشگاه دانشکده است و به عبارت درست‌تر کتابخانه قلب دانشکده ماست و ما همه به خوبی بر میزان تاثیر کتاب بر مسائل کشور آگاه هستیم و از کاهش مطالعه آن از سوی دانشجویان و برخی استادان نگرانیم.

وی با اشاره به تصورش از نهاد کتابخانه‌های عمومی افزود: بر این تصور بودم که نهاد کتابخانه‌های عمومی، وظیفه‌اش خرید کتاب و تجهیز کتابخانه‌های عمومی کشور است اما اکنون متوجه شدم که یکی از کارهای نهاد، کشاندن مردم به کتابخانه‌هاست و افزایش جذابیت‌ها و امکانات آن بر ای جذب مردم به این مکان فرهنگی است و بسیار خوشحالم که در شهرستان بهارستان نهاد کتابخانه‌های عمومی حضور فعال دارد و با دایر کردن چند کتابخانه مردم را به سمت کتاب فرا می‌خواند.

معاون پژوهشی دانشکده ادبیات دانشگاه شهید بهشتی ادامه داد: از طرفی نهاد کتابخانه‌های عمومی رویکردش در کتابخانه های شهرستان بهارستان به شکلی است که تنها به مطالعه کتاب از سوی مراجعان اکتفا نکرده و در صدد برآمده با توجه به مشکلات و محرومیت‌هایی که در این منطقه وجود دارد، کتابخانه و مسئولان آن گره گشا برخی مسائل باشند و کتابخانه صرف محلی برای مطالعه نباشد و به سایر مسائل نیز در شهرستان بهارستان اهمیت داده شود، نگاه و نگرش نهاد کتابخانه‌های عمومی به بهارستان باعث شده که امروز در آغاز یک پروژه پژوهشی کنار هم جمع شویم تا برای بهتر شدن وضعیت شهرستان بهارستان با استفاده از پژوهش‌های استادان گروه جامعه‌شناسی دانشگاه شهیدبهشتی همکاری مشترکی را آغاز کنیم که امیدوارم این همکاری نقطه آغازی برای فعالیت‌های دیگر باشد.

امین متولیان در ادامه این نشست با دیده نشدن کتابخانه عمومی در پژوهش‌ها و مطالعات گفت: برخی بر این باور هستند که نهاد کتابخانه‌های عمومی در پژوهش‌های علمی مغفول مانده است، لذا باید تاکید کنم که مغفول‌تر از نهاد خود کتابخانه عمومی است که جای آن در مطالعات پژوهشی خالی است و امیدوارم در این طرح مجالی برای بهتر دیده شدن کتابخانه‌های عمومی فراهم بیاید. اما درباره کتابخانه های عمومی بهتر ارقامی را ذکر کنم، تقریباً ۳۰۰۰ کتابخانه فعال در سطح کشور داریم که ۴۰ میلیون نسخه کتاب در این کتابخانه‌ها وجود دارد.

وی افزود: بنابراین یکی از ویژگی‌های کتابخانه‌های عمومی شبکه گسترده آن است که حتی در روستاها نیز فعال است و تقریباً ۶۰۰ کتابخانه در روستاها داریم، در برخی مناطق که هیچ ساخت فرهنگی حتی مسجد وجود ندارد، کتابخانه عمومی فعال است و ورود هیچ‌کس به کتابخانه‌ها ممنوع نیست و افراد به راحتی می‌توانند عضو شوند و از امکانات کتابخانه‌ها استفاده کنند. با توجه به گستردگی کتابخانه‌ها و رفت و آمد اقشار مختلف به آن می‌تواند موضوع جذابی برای پژوهشگران علوم انسانی باشد.

معاون برنامه‌ریزی، پژوهشی و فناوری اطلاعات نهاد کتابخانه‌های کشور ادامه داد: از سوی دیگر امروز کارکرد کتابخانه‌های عمومی تنها اطالاع‌رسانی نیست و تنها در آن داد و ستد کتاب صورت نمی‌گیرد، بلکه یک نهاد اجتماعی شناخته می‌شود که می‌تواند در امور اجتماعی مداخله کند. بنابراین اگر این نگرش به وجود بیاید که کتابخانه می‌تواند در کنار فرهنگسراها در امور اجتماعی تاثیرگذار باشند.

مصطفی اجتهادی درباره رابطه شناخت مخاطب و تاسیس کتابخانه در بخش دیگری از این نشست اظهار کرد: وقتی یک کتابخانه را دایر و آن را پر از کتاب می‌کنیم، یک نکته است و از سوی دیگر جذب مردم به سمت آن نکته مهم‌تری است؛ جذبی که خود به خود صورت نمی‌گیرد. برای دایر کردن کتابخانه در شهرستان بهارستان باید دانست که مردم آن از چه طیفی هستند؟ به چه کتاب‌هایی گرایش دارند و بر اساس آن کتاب‌های کتابخانه فراهم شود. برای همین باید اشاره کنم که پژوهش کردن با تاسیس کتابخانه تفاوت دارد. این‌طور نیست که چون دیگران کتابخانه تاسیس کردند، ما هم باید کتابخانه تاسیس کنیم. در طرح پژوهشی بهارستان نکته درست ایجاد این پرسش اساسی است که کتابخانه برای کیست؟

وی افزود: برای همین در تاسیس کتابخانه ابتدا باید این مهم مدنظر قرار بگیرد که چه کسانی قرار است در کتابخانه رفت و آمد کنند و نیازهای آنها چیست؟ یعنی کتابخانه‌ایی که نیازمحور باشد و براساس نیاز ساکنان یک شهر تاسیس شود. در تاسیس کتابخانه تخصصی تکلیف موسسسان مشخص است، باید کتاب‌های تخصصی برای یک حوزه فراهم شوند اما در کتابخانه عمومی بسیار مهم است که بدانیم نیازهای یک منطقه بر چه اساسی است، یعنی افراد چه سلایق و اشتراکاتی دارند؟ با توجه به نیاز سنجی و بررسی علایق مردم منطقه صورت می‌گیرد، کتابخانه تجهیز شود تا بتواند افراد را به سمت خود جذب کند. آن موقع است که کتابخانه تا حدی توانسته وظیفه اجتماعی خود را ایفا کند.

مرضیه ابراهیمی نیز در این نشست ضمن بیان گزارشی از مراحل آغاز طرح به اهداف آن پرداخت و از مسئولان شهر بهارستان و نهاد کتابخانه‌های عمومی درخواست کرد تا پیشنهادهای خود را برای بهتر اجرا شدن طرح شهرستان بهارستان ارائه دهند.

در پایان نشست حاضران از کتابخانه دانشکده ادبیات دانشگاه شهید بهشتی بازدید کردند.