وقتی گرانی کاغذ رمق ناشران را می گیرد

به گزارش بولتن نیوز، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، این روزها همه حرف از گرانی می زنند. از گرانی اقلام خوراکی گرفته تا گرانی پوشاک و مسکن و اتومبیل. در این میان حوزه فرهنگ نیز از این گرانی ها بی نصیب نمانده است. گرانی کاغذ یکی از مهمترین معضلاتی است که این روزها پایش را روی گلوی یکی از مهمترین عرصه های فرهنگی یعنی عرصه نشر گذاشته است؛ تاجایی که شماری از ناشران پای خود را از این عرصه عقب کشیده اند و تعدادی از صاحبان روزنامه ها و مجلات هم از خیر فعالیت در عرصه مطبوعات گذشته اند.
در کنار گرانی کاغذ، گرانی در سایر لوازم و ادوات مربوط به چاپ هم بر دوش ناشران سنگینی می کند و عرصه را برای آنان تنگ کرده است.

** ناشرانی که از خیر نشر می گذرند
گرانی کاغذ؛ که طی ماه های گذشته بالا رفتن قیمت کتاب و کاهش شمارگان کتاب را به دنبال داشته است، برخی ناشران را برای ادامه راه با چالش مواجه ساخته است. مشکل از زمانی ناشران را بسیار متاثر ساخت که دلار سازش را ناکوک کرد و قیمت آن سر به فلک گذاشت و در ادامه وارد کنندگان کاغذ که از ارز دولتی هم بهره مند بودند کاغذهایشان را برای گران تر فروختن احتکار کردند و تدابیر مسوولان برای حل این معضل هم نتیجه نداد. در این میان آنانکه متضرر شدند از یک طرف ناشران کتاب بودند که به دلیل کمیابی و گرانی کاغذ مجبور شدند شمارگان کتاب هایشان را کم کنند و قیمت هایشان را بالا ببرند و از طرف دیگر مخاطبان بودند که ناگزیر به کوچک کردن سبد کتاب خانواده خود شدند.
بر اساس تازه‌ ترین آمار خانه کتاب، در سال 97 شمارگان کتاب 10 درصد کم‌ تر شده و کتاب نیز تا 50 درصد گران ‌تر شده است. البته برای لمس گرانی کتاب خیلی هم لازم نیست منتظر آمار بمانیم. کافی است سری به کتاب‌ فروشی‌ها بزنیم تا این گرانی را لمس کنیم.
نمایشگاه کتاب امسال نیز بیش از هر زمان دیگر، گرانی حتی بیش از 50 درصدی کتاب که آمارها از آن سخن می گویند و فغان دست اندرکاران حوزه نشر از شرایط شکننده و دشوارشان را نمایان ساخت.
«اعظم کیان افراز» مدیر انتشارات افراز و سخنگوی انجمن صنفی کارفرمایی زنان ناشر، پیشتر در گفت وگو با پژوهشگر ایرنا، با تاکید بر وضعیت شکننده ناشران بر اثر گرانی کاغذ و اهمیت حمایت های مالی از ناشران در این شرایط، گفت: باید بیشتر از اینها از حوزه فرهنگ حمایت کرد. گرانی و نوسان قیمت کاغذ، یکی از مشکلاتی است که باعث بالا رفتن قیمت کتاب می شود. این موضوع موجب سخت شدن خرید کتاب برای مخاطبان و در نتیجه کاهش گردش مالی در حوزه نشر و فشار به ناشران شده است.
در همین زمینه، «راضیه تجار» عضو هیات موسس انجمن قلم ایران نیز در گفت و گو با رسانه ها در حاشیه نمایشگاه کتاب می گوید: گرانی کاغذ کمر صنعت نشر را می‌ شکند یا به نوعی شکسته است و تاثیر بدی بر نویسندگان، مولفان و ناشران گذاشته است. بسیاری از ناشران خرده پا و کوچک که می‌ خواستند در کار فرهنگ باقی بمانند حذف می‌ شوند چرا که با این گرانی نمی توانند کار کنند از این رو بسیاری از ناشران به دلیل گرانی کاغذ ترجیح می‌ دهند به ساندویچ فروشی روی بیاورند و اصلا در نمایشگاه کتاب حاضر نشوند.
وی با اشاره به اینکه مشکلاتی مانند گرانی کاغذ به فرهنگ ضربه می زند می افزاید: باید افراد متخصص و متعهد در این زمینه تصمیم گیری کنند و ساختار‌هایی پیدا کنند و در صورت امکان سعی کنند در حد توانایی گوشه ‌هایی را هم ترمیم کنند و به صورت جدی و فعال‌تر به رفع این مشکل بپردازند.
این در حالی است که دی ماه پارسال سردار «حسین رحیمی» رییس پلیس تهران، از دستگیری اعضا و سرکرده باند بزرگ واردات کاغذ با ارز دولتی و برخورد با متخلفان خبر داد. با این حال اما مشکلات در حوزه کاغذ همچنان ادامه دارد و به قوت خود باقیست. از اینرو چندان بعید نیست ناشران و اهالی فرهنگی زیر بار مشکلات اقتصادی و گره های مختلفی که در مسیر فعالیت حرفه ای شان وجود دارد عطای کار فرهنگی را به لقای آن ببخشند و وارد دیگر مشاغل اقتصادی شوند.

** وقتی مشکلات اقتصادی دامن مطبوعات را هم می گیرد
با آغاز بحران کاغذ در اواسط پاییز 96، نگرانی ها در میان اهالی نشریات به ویژه نشریات خصوصی نیز پیرامون چگونگی ادامه فعالیت هایشان افزایش یافت. از آن زمان تاکنون شماری از نشریات کاغذی که مدیران مسوول آنها نتوانستند زیر بار گرانی کاغذ و دیگر مخارج چاپ و انتشار مطبوعات تاب بیاورند، تعطیل شدند.
روزنامه «همبستگی» یکی از مطبوعات بخش خصوصی بود که 27 تیرماه 97 تعطیل شد. در آن زمان «امیر عباس نخعی» سردبیر این روزنامه، با انتشار مطلبی با عنوان «برای یک خاموشی» در سایت رسمی روزنامه «همبستگی» از علت تعطیلی این روزنامه سخن گفت و نوشت: به دنبال ادامه‌ دار شدن مشکلات اقتصادی روزنامه‌ های بخش خصوصی، به ویژه بحران کاغذ که مدتی است گریبان ‌گیر مطبوعات شده است، روزنامه همبستگی نیز به جرگه روزنامه ‌هایی پیوست که به دلیل مشکلات اقتصادی تعطیل شده ‌اند.
روزنامه «اعتدال» روزنامه دیگری بود که حجت‌الاسلام «رضا صابری» مدیر مسوول آن، هفتم بهمن ماه امسال از تعطیلی اش به دلیل مشکلات مالی خبر داد.
خبر تعطیلی و چاپ نشدن 2 هفته نامه «مثلث» و «صدا» در اواسط دی ماه امسال حاکی از عمق چالش های اقتصادی دامنگیر مطبوعات کاغذی بود. بسیاری تعطیلی این دو نشریه نسبتا قدیمی را که یکی به اردوگاه اصولگرایان تعلق داشت و یکی هم اصلاح طلب بود، زنگ خطری برای جامعه مطبوعاتی دانستند.
در پی این اتفاق ها سه تن از نمایندگان مجلس، در نامه ای به رییس جمهوری، خواستار رسیدگی و حمایت دولت از مطبوعات شده اند.
نمایندگان تهران «الیاس حضرتی» مدیرمسوول روزنامه «اعتماد»، «مصطفی کواکبیان» مدیرمسوول روزنامه «مردم‌ سالاری» و «محمدعلی وکیلی» مدیرمسوول روزنامه «ابتکار»، بیست و دوم اسفندماه جاری، در نامه ای سرگشاده خطاب به حجت الاسلام «حسن روحانی» احتمال تعطیلی مطبوعات را متذکر شدند.
در بخشی از نامه این نمایندگان آمده است: بار دیگر تاکید می ‌کنیم نفس‌ های به شماره افتاده نشریات مکتوب در سال 97 می‌ رود تا در تندباد کم توجهی‌ ها و سوء مدیریت بخش ‌های مسوول در دولت و سایر دستگاه‌ های تصمیم‌ گیر، قطع شود و بیمار در حال احتضار مطبوعات، برای همیشه رخت از کشور بربندد.
در همین زمینه، «محمدمهدی فرقانی» کارشناس رسانه و رییس دانشکده ارتباطات دانشگاه علامه چندی پیش، درباره گرانی کاغذ و متعاقب آن تعطیلی احتمالی روزنامه ها به پژوهشگر ایرنا می گوید: در هر صورت مطبوعات و کتاب نقش مهمی در فرهنگ ‌سازی و پیشبرد توسعه ایفا می‌کنند اما گرانی کاغذ باعث نابسامان شدن وضعیت رسانه‌ها شده است. با توجه به پایین بودن شمارگان مطبوعات و حضور نداشتن محصولاتی مانند کتاب و روزنامه در سبد مصرفی خانواده‌ ها گرانی کاغذ باعث کاهش صفحات روزنامه، گرانی روزنامه و کاهش شمارگان روزنامه ‌ها خواهد شد.
به گفته فرقانی، مسوولان باید در خصوص علت گرانی و نبود کاغذ اظهار نظر کنند و راهکارهای واقعی ارایه دهند.
کوتاه سخن آنکه، حوزه نشر، اعم از کتاب و مطبوعات، به عنوان یکی از مهم ترین حوزه های فرهنگی که با آگاهی و دانش جامعه ارتباط مستقیم دارد، همواره نیازمند توجه و رسیدگی مسوولان است. این عرصه هر اندازه بیشتر مورد توجه و اهتمام مسوولان قرار گیرد، به همان میزان شاهد شکوفایی و رشد فرهنگی جامعه خواهیم بود .
از این رو شاید لازم باشد، مسوولان نسبت به دغدغه های این روزهای دست اندرکاران حوزه نشر و مطبوعات در خصوص گرانی و کمیابی کاغذ، اقداماتی درخور از خود نشان دهند. اگرچه به نظر می رسد، دست اندرکاران به ویژه در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، برای رفع این نگرانی ها گام هایی را برمی دارند اما این تلاش های تاکنون نتوانسته رضایت ناشران و اهالی مطبوعات را فراهم آورد و از دغدغه های آنان بکاهد.