چگونه به تولید رونق بخشیم؟ / چگونه دانش بنیان شویم؟

گروه اقتصادی- مصطفی ظاهری: رونق تولید به معنای فراگیر شدن فروش تولیدات داخلی به صورت مستمر و رقابت پذیر شدن آن با کالاهای خارجی است و می توان دانش بنیان شدن را شرط اصلی تحقق آن دانست.

به گزارش بولتن نیوز، تولید دانش بنیان برخلاف عرف صرفا به معنای تولید کالاها و محصولات پیشرفته نیست، بلکه به این معناست که از صفر تا صد، تولید را مبتنی بر بهره گیری از دانش روز انجام دهیم؛ چه در زمانیکه قصد تولید محصولی را کردیم که می بایست مطالعات امکان سنجی و طراحی صورت گیرد و چه در مرحله اجرا. در ادامه بیشتر به چگونه دانش بنیان شدن تولید می پردازم.

یکی از اصلی‌ترین و اولیه‌تربن موضوعی که باید در انتخاب موضوع تولید آن را مورد بررسی قرار داد، ارزیابی سطح بلوغ فناوری (TRL) است. TRL مجموعه‌ای از معیارها به منظور ارزیابی میزان بلوغ و آمادگی فناوری است که امکان مقایسه سازگاری بین انواع مختلف فنادری را در چارچوب محصولی خاص و در یک محیط عملیاتی و کاربردی میسر می‌کند.

در بالاترین سطح این ارزیابی (سطح ۹)، فناوری در آزمون عملیاتی کامل تثبیت می‌شود. در واقع آمادگی فناوری شاخصی برای اندازه گیری میزان بلوغ فناوری‌های جدید از هنگام طراحی، توسعه و به کارگیری است.

هم اکنون در بسیاری از مراکز سرمایه‌گذاری در تولید، هزینه بر روی فناوری‌هایی که TRL آنها کمتر از ۷ باشد، توجیح ندارد. وزارت علوم و تحقیقات فناوری به عنوان اصلی‌ترین مرجع تعیین TRL در کشور محسوب می‌گردد.

راه برآورده سازی سه ویژگی کیفیت، کاهش هزینه و زمان تخویل در تولید وجود یک هماهنگی کاملا فشرده و یکپارچه بر تمامی فعالیت‌ها از زمان تولید محصول تا زمان رسیدن محصول به دست مشتری است.

علاوه بر تولید کننده؛ تامین کنندگان مواد و قطعات، توزیع کنندگان، فروشندگان عمده و خرده و مصرف کنندگان نهایی در تولید دانش بنیان نقش دارند. به همین منظور تولیدکنندگان دانش بنیان، مدیریت زنجیره تامین را بعنوان یکی از الزامات تولیدی خود می‌شمارند تا بتوانند سودآوری بلند مدت خود را به تثبیت برسانند.

یک زنجیره تامین، شبکه‌ای از سازمان‌ها با ارتباطات بالادستی و پایین دستی در فرآیندهای مختلف است که کلیه فعالیت‌های مرتبط با جریان‌های مواد. نیز جریان‌های مالی و اطلاعاتی مرتبط با آن از مرحله تهیه مواد اولیه تا مرحله تحویل کالای نهایی به مصرف کننده را شامل شده و از طریق عرضه محصولات نهایی و خدمات به مشتریان، تولید ارزش می‌نماید.

جهانی شدن، افزایش رقابت، کاهش حاشیه سود، رویکرد مشتری‌گرا و عدم قابلیت پیش بینی و تغییر پذیری محیط داخلی و خارجی به عنوان پیشران‌های مدیریت زنجیره تامین محسوب می‌شود.

استفاده از مدیریت زنجیره تامین توسط شرکت BMW آلمان این امکان را برای این خودروساز ایجاد نموده تا بتواند تمام قطعات خودرو را بنا به خواست مشتری مونتاژ نماید و هر سال یک مدل جدید در هر کلاس خودرو را ارائه نماید.
مدیریت زنجیره تامین را می‌توان به عنوان یکی از حلقه‌های مفقوده تولید در ایران نام برد.

کاهش مشکلات ماشین آلات تولیدی و اجرای بهبود مداوم تولید از مهمترین دغدغه‌های تولید کننده دانش بنیان است و در ابتدا از اقدمات اصلاحی به بهترین وجه در جهت محدود کردن تجهیزاتی که تاثیر منفی بر تولید داشته باشند استفاده می‌کند و آن را بر دیگر قسمت‌های واحد تولیدی خود بسط می‌دهد.

تولید در حداکثر سطح بهره‌وری در یک محیط تولیدی ایده‌آل شکل می‌گیرد و بخش بزرگی از این محیط با آنالیز، گزارش و تعیین مسیر اصولی جهت بهبود اثر بخش تجهیزات با حذف ضایعات بزرگ شکل می‌گیرد. خروجی این فرآیند: ۱) کاهش خرابی‌ها و از کارافتادگی تجهیزات ۲) آماده سازی و تنظیم دستگاه‌ها ۳) کاهش توقفات جزیی و کوتاه مدت ۴) افزایش سرعت تولید ۵) کاهش ضایعات و دوباره کاری ۶) کاهش ضایعات آغاز تولید می باشند.

یکی دیگر از مهمترین شاخصه‌های تولید دانش بنیان، تولید چابک است. چابکی قابلیتی است برای مواجه شدن با تغییرات سریع بازار. این قابلیت شامل سرعت، انعطاف پذیری، پاسخگویی، خلاقیت، پیش کنشی بودن، کیفیت و قابلیت سوددهی است که به تولید کننده قدرت رقابت در بازار می‌دهد و تولید داخلی را صادرات محور نیز می‌کند.

جهانی شدن بازارها و تغییرات جدی در نیاز مشتری، تغییر در معیارهای رقابتی و تغییر در تکنولوژی در دو دهه اخیر باعث شده تا بسیاری از سازمان‌های تولیدی در اولویت کسب و کار و همچنین دیدگاه‌های استراتژیک خود تجدید نظر کرده و تاکیدات خود را بر سازگاری و انطباق با تغییرات محیط کسب و کار و همچنین پاسخ بسیار سریع به نیازهای بازار و مشتری قرار دهند.

تولید چابک یک مرحله بالاتر از تولید ناب در پارادایم‌های تولید است و خروجی آن ارائه محصولات سفارشی بسیار بالا با هزینه قابل مقایسه با تولید انبوه در کوتاه‌ترین زمان ممکن است.

کیفیت بالای محصول و ساخت بر اساس پسند مشتری، بسیج استعدادها و توانایی‌های اصلی، قابلیت ارتقا در محصولات، پاسخگویی به جامعه و مسائل محیطی، تلفیق تکنولوژی‌های مختلف و پاسخ به تغییرات و عدم اطمینان‌ها از مشخصه‌های اصلی تولید چابک است.

الزامات رسیدن به یک سیستم تولید چابک شامل موارد زیر می باشد:

۱) بهبود مداوم ۲) تجارت الکترونیک ۳) ساخت سریع نمونه اولیه ۴) افراد منعطف و چند مهارته ۵) سیستم اطلاعاتی یکپارچه کسب و کار ۶) کار تیمی ۷) مهندسی همزمان ۸) توانمندسازی کارکنان ۹) مدیریت ریسک و تغییر ۱۰) بنگاه مجازی

شرکت تویوتا چهارده اصل برای تولید چابک در نظر گرفته که نشان از اهمیت این پارادایم تولید در عصر جدید می‌دهد.

به شاخصه‌های تولید دانش بنیان دیگری نیز بعنوان پیش شرط رونق تولید (فارق از سیاست‌های اقتصادی حکومتی تاثیرگذار بر تولید) می‌توان نام برد که از حوصله این یادداشت خارج است، ولی باید به این نکته مهم اشاره کرد که دانش بنیان شدن می‌بایست در تمامی وجوهات تولید شامل مدیریت، امور فنی و مهندسی، امور مالی، پشتیبانی، بازرگانی، تحقیقات و پژوهش، خدمات پس از فروش و نیروی انسانی پیاده شود.