مخدوش شدن نقش عربستان نزد غربي ها با مرگ خاشقجي

به گزارش بولتن نیوز، پایگاه اینترنتی ­وال استریت ژورنال در گزارشی تحت عنوان « مرگ خاشقجی نقش عربستان سعودی را به عنوان متحد عرب غربی ها مخدوش کرد » نوشت : مقامات آمریکایی و دیگر دولتهای غربی می گویند خشم بین المللی بر سر مرگ وحشتناک جمال خاشقجی روزنامه نگار منتقد سعودی ، توانایی عربستان سعودی را در متحد ساختن دیگر کشورها به مقابله با ایران در معرض خطر قرار داده و سیاست خاورمیانه ای دولت دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا رابا چالش روبرو کرده است.

این نگرانی در صحبت های اخیر جیمز ماتیس وزیر دفاع آمریکا و انتقاد علنی وی از سعودی ها بازتاب داشت. وی در یک کنفرانس امنیتی در منامه گفته بود اقدامات عربستان درست در برهه ای که منطقه بیش از هر زمان دیگر به ثبات نیاز داشت ؛ موجب بر هم خوردن ثبات منطقه شده است.
ماتیس در سخنان خود از اشاره مستقیم به نقش رهبران سعودی در قتل خاشقجی در روز 2 اکتبر خودداری کرد ولی اظهارات وی نشان می داد که چگونه قتل وحشتناک خاشقجی و نحوه مدیریت آن از سوی دربار پادشاهی سعودی روابط نزدیک دونالد ترامپ را با ریاض مخدوش کرده است. اینها در شرایطی است که دولت ترامپ عربستان را در کانون سیاست خاورمیانه ای خود با محوریت مهار نفوذ منطقه ای ایران قرار داده است.
هم اکنون آمریکا و دیگر دولتهای غربی به تکاپو افتاده اند تا به نحوی میان هزینه های سیاسی بابت حمایت از پادشاهی عربستان و لزوم حفظ نقش ریاض به عنوان مهم ترین متحد عرب خود موازنه برقرار کنند. متحدان عرب و غربی نگران آن هستند که عربستان در طرح و پیشبرد این استدلال اخلاقی که ریاض باید هدایت تلاشها در مهار ایران را بر عهده داشته باشند ، با مشکل روبرو خواهد شد.
یک مقام بلندپایه غربی که تحولات خاورمیانه را از نزدیک دنبال می کند، با اشاره به متحدان عرب پادشاهی سعودی گفت : آنها با توجه به اهمیت روابط عربستان سعودی و آمریکا و نقش آن در برقراری ثبات منطقه ای احساس نگرانی می کنند. به باور من آنها فکر می کنند قتل خاشقجی باعث تضعیف عربستان شده است.
مقامات سعودی تلاش می کنند تا به متحدان خود نشان دهند واقعه (قتل) خاشقجی ، به اشتباه صورت گرفته است. عادل الجبیر وزیر امور خارجه عربستان طی سخنانی در همین کنفرانس در منامه بحرین ، عربستان سعودی را به مثابه چراغ روشن مبارزه با جهان تاریک ایران توصیف کرد و واکنش ها به مرگ خاشقجی را به عنوان واکنشی از روی عصبیت مردود دانست.
محمد بن سلمان ولیعهد سعودی هفته گذشته مرگ خاشقجی را واقعه ای ناگوار توصیف کرد و وعده داد عدالت در قبال عاملان این جنایت اجرا خواهد شد. مقامات سعودی همچنان در تلاش هستند تا برای آنچه روی داده است روایتی معتبر و منطقی پیدا کنند و این در حالیست که مقامات ترکیه هنوز هم به انتشار اطلاعات در ادامه روند تحقیقات خود به صورت قطره چکانی ادامه می دهند و ادعاهای اولیه سعودی ها را در انکار دخالت در این ماجرا به چالش کشیده اند.
مقامات سعودی تاکنون 18 تن را در رابطه با این پرونده بازداشت کرده اند ولی تکذیب می کنند ولیعهد سعودی که هدایت امور روز مره کشور را بر عهده دارد ، اصلا در این ماجرا نقشی داشته باشد - ادعایی که برخی از رهبران جهان از جمله ترامپ با بدبینی بدان نگاه می کنند. مقامات ترکیه و غربی می گویند بعید است این عملیات بدون تایید بالاترین سطوح دولت سعودی انجام شده باشد.
وزارت امور خارجه آمریکا برای 21 کارمند دولت سعودی مظنون به دخالت در این قتل محدودیت هایی در سفر اعمال کرده است.
با این همه برخی از متحدان منطقه ای عربستان به حمایت از سعودی ها برخاسته اند. ملک عبدالله دوم پادشاه اردن و عمران خان نخست وزیر پاکستان که هر دو کشورهایشان از دریافت کنندگان کمکهای مالی سعودی ها هستند ، با وجود خودداری مقامات سیاسی و تجاری آمریکایی و اروپایی از شرکت در کنفرانس سرمایه گذاری ریاض در اعتراض به قتل خاشقجی ، از این کنفرانس شرکت کردند.
دو مقام آگاه اعلام کردند با این همه عبدالفتاح السیسی رئیس جمهور مصر که یکی از نزدیکترین شرکای عرب ریاض به شمار می رود، با وجود دعوت، در این کنفرانس حاضر نشد. سخنگوی سیسی از هر گونه اظهار نظر در این باره خودداری کرد. برخی از متحدان ریاض در خلیج (فارس) در محافل خصوصی ابراز نگرانی کردند قتل خاشقجی ممکن است روابط آنها را با غرب مخدوش سازد.
محمد الیحیی تحلیلگر مستقل مسائل سیاسی در این باره گفت: این واقعه بسیار ناراحت کننده بود زیرا این رفتار از نوع رفتاری که عادت داریم از عربستان شاهد باشیم نبود. اینها معمولا اقداماتی به سبک ایران و سوریه است.
الیحیی خاطر نشان کرد با وجودی که اهداف منطقه ای عربستان سعودی دست نخورده و بدون تغییر باقی مانده ولی اولویت آن در شرایط کنونی بر مسائل داخلی و زیر و رو کردن دستگاه معطوف شده است تا تضمین شود دیگر چنین رویدادهایی از این دست بار دیگر اتفاق نیفتد.
روابط آمریکا و عربستان پس از به قدرت رسیدن ترامپ بر سر نگرانی های مشترک درباره ایران و اشتیاق دو طرف برای نابودی توافق هسته ای بهبود یافت. نقش ریاض در برابر ایران بیش از هر جای دیگر در یمن بارز و روشن است، جایی که سعودی ها هدایت یک ائتلاف نظامی را علیه حوثی ها (انصار الله يمن) بر عهده گرفته اند. این جنگ به فاجعه ای بشری تبدیل شده و هزاران غیر نظامی در حملات سعودی ها کشته شده اند. با این همه مرگ خاشقجی موجب شده است قانونگذاران آمریکایی عمده توجه خود را به عملکرد عربستان در جنگ یمن و حمایت نظامی آمریکا از سعودی ها معطوف شده است.
کاخ سفید هنوز هم از قراردادهای فروش تسلیحاتی به ارزش میلیاردها دلار با عربستان حمایت می کند با این همه برخی از قانونگذاران از هر دو حزب از احتمال بازنگری در برخی مفاد خبر داده اند که شامل تجهیزات هدایت شونده و نقطه زن دقیق می شود.
کوری شیک از کارشناسان ارشد موسسه بین المللی مطالعات استراتژیک در لندن که از سازمان دهندگان کنفرانس امنیتی در بحرین بود ، در این باره گفت: قتل خاشقجی مستلزم آن شده است که عربستان تلاش های خود را در جهت اثبات اینکه چرا فعالیت ها و نفوذ ایران در منطقه شرورانه و بی ثبات کننده است و فعالیت های سعودی ها در جهت تامین منافع دیگران ، دوچندان کند.
محاسبات آمریکا در این زمینه پیچیده است. با وجودی که قتل خاشقجی برای روابط آمریکا و عربستان بسیار گران تمام شده است ولی دلایل دیگری وجود دارد که هر اقدام آمریکا در این زمینه ممکن است با واکنش شدیدتر از سوی ریاض همراه شود و مسیر را برای رقبای آمریکا هموارتر سازد.
به عنوان مثال سعودی ها می توانند در واکنشی خشمگینانه به هر گونه اقدام احتمالی آمریکا ، دیگر متحدان عرب را به سردی روابط با واشنگتن و شاید توقف برگزاری مانورهای مشترک نظامی ترغیب کند.
نورمن رول افسر اطلاعاتی بازنشسته در این باره گفت: ما چند دهه است که با سعودی ها روابط نزدیکی داشته ایم و اهمیت ژئوپولیتیکی عربستان بر منافع راهبردی منطقه ای امنیتی و انرژی تاثیر زیادی دارد. به عبارت دیگر هر گونه شکست در روابط عربستان و آمریکا از سوی مسکو تهران و پکن به عنوان یک هدیه بادآورده قلمداد خواهد شد.