دلار چاره‌ای جز ارزان شدن نداشت
به گزارش بولتن نیوز به نقل از جام جم آنلاین ، مردم کوچه و بازار از خود می پرسند آیا احتمال افزایش مجدد نرخ دلار در اقتصاد ایران وجود دارد؟ نکاتی که پاسخ دقیق و منطقی به آنها می‌توانند تعیین‌کننده افق‌های تازه‌ای در اقتصاد کشورمان بوده و درنهایت واکنش جامعه به سیر ایجادشده را رقم بزند. تصویر دلار چاره‌ای جز ارزان شدن نداشت در این زمینه جام جم آنلاین، گفت‌وگویی با دکتر وحید شقاقی شهری، اقتصاددان داشته که در ادامه می‌خوانیم.
• اصلی‌ترین دلیل کاهش نرخ دلار در بازار آزاد چیست؟دراین‌باره باید به دو یا سه مورداشاره کنیم که به ترتیب عبارت‌اند از همراهی اتحادیه اروپا با ایران در مقابله با تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا و قدرت گرفتن بازار ثانویه به دلیل عرضه ارز پتروشیمی‌ها و درنهایت ورود بانک مرکزی به بازار برای مدیریت بازار ارز.
• قبلاً بانک مرکزی دخالتی در این زمینه نداشت؟خیر؛ هفته گذشته سران سه قوه درواقع اجازه فعالیت و مدیریت بیشتری به بانک مرکزی در این بازار دادند که نتیجه سر نزولی نرخ دلار بوده است. در این زمینه بانک مرکزی در صورت نیاز ارز به بازار تزریق خواهد کرد و برای تقویت بازار ثانویه و نیما نیز دخالت می‌کند.
• تقویت یا توقف فعالیت بازار ثانویه چه تأثیری در بازار ارزی داشت؟ببینید؛ بازار ثانویه قرار بود بتواند مدیریت بهتری در این زمینه ایجاد کند، ولی با توجه به شرایط قبل درحال ازکارافتادن بود و تبعات آن رشد نرخ ارز در بازار آزاد بود.
• آیا سیاست دولت درباره نرخ خوراک پتروشیمی‌ها در این زمینه تأثیرگذار است؟دقیقه به نکته درستی اشاره کردید. یکی از موارد همین نکته است. چون دولت تصمیم گرفته است نرخ خوراک پتروشیمی‌ها را بر اساس سامانه نیما تعیین کند درحالی‌که قبلاً با نرخ ثابت 3800 تومانی عرضه می‌کرد.
• این سیاست‌گذاری چه تفاوتی در عملکرد پتروشیمی‌ها ایجاد کرده است؟خوب کاملاً مشخص است. در این شرایط رانت دلاری پتروشیمی‌ها کاملاً از بین رفته است. به این دلیل که هرچه نرخ دلار در سامانه نیما افزایش داشته باشد، قیمت خوراک پتروشیمی‌ها نیز افزایش می‌یابد به همین دلیل شرکت‌های پتروشیمی تلاش می‌کنند باعرضه هرچه بیشتر ارز خود در این سامانه درواقع نرخ دلار را پایین نگهدارند که خوراک ارزان‌تری از دولت تحویل بگیرند. درحالی‌که قبلاً معادله برعکس بود هرچه این سامانه نرخ بالاتری را نشان می‌داد رانت بیشتری برای پتروشیمی‌ها ایجاد می‌شود این‌گونه که خوراک 3800 تومانی دریافت می‌کردند و دلار مثلاً 17 هزارتومانی می‌فروختند.
• این شرایط برای سایر صادرکنندگان غیرنفتی نیز صادق است؟بر اساس آمارهای منتشرشده یک‌سوم صادرات غیرنفتی ایران مربوط به پتروشیمی‌ها بود و باقی موارد هم در اختیار صادرکنندگان دیگر است. پاسخ مشخص شما بله است. چون ظاهراً بانک مرکزی سختگیری بیشتری برای صادرکنندگان جهت عرضه ارز حاصل از صادراتشان در سامانه نیما بکار گرفته است و تخلف از این سیاست می‌تواند جرائمی برای آنها به ارمغان آورد.
• شما به بازگشت ارز حاصل از صادرات غیرنفتی اشاره کردید، رقم مشخصی در این زمینه‌دارید؟مطالعاتی که من انجام داده‌ام نشان می‌دهد از 23 میلیارد دلار صادرات غیرنفتی فقط 5 میلیارد به بازار تزریق‌شده بود. به همین دلیل کمبود ارز در بازار باعث سیر صعودی قیمت‌ها در کانال قیمتی 18 هزار تومان بود. اما در شرایط فعلی که اولویت پتروشیمی‌ها پایین نگه‌داشتن نرخ ارز در سامانه نیما است روند معکوس شده است.
• به نظر شما محدوده قیمتی موردنظر دولت چه نرخی برای دلار است؟البته این برآورد شخصی بنده است. من فکر می‌کنیم دولت به دنبال ثبات نرخ دلار در محدوده قیمتی 8 هزار تومان است. به این دلیل که اصول اقتصادی و توان اقتصاد ایران بالاتر از این رقم نیست.
• شما اشاره کردید به مداخله بانک مرکزی در مدیریت بازار، فکر می‌کنید استفاده از ذخایر ارزی باعث کاهش قیمت شده است؟خیر؛ کاملاً منطقی، بانک مرکزی و دولت توانسته است با استفاده از دلارهای صادراتی به‌جز دلارهای نفتی بازار را مدیریت کند. این کار کاملاً منطقی است و هنوز نیازی به دست‌اندازی به ذخایر ارزی نیست. اگر دولت به دنبال استفاده از ذخایر ارزی خود بود امروز محدوده قیمتی دلار مثل اسفندماه گذشته بود، یعنی رقمی حدود 4 هزار تومان.
• شما تأکید به حذف رانت از بازار ارز دارید؛ مشکل شکل‌گیری مجدد رانت چیست؟اولین اثر آن مربوط به ناکارآمدی بازار ثانویه ارز است. چیزی که قبلاً تجربه کردیم و تبعات آن را دیدیم. پس هرچه رانت از بازار ارز دورتر باشد ثبات بیشتری خواهیم داشت. دولت باید هرگونه رانتی را از بازار دور کند هرچند اصلی‌ترین منابع دلار غیرنفتی مربوط به شرکت خصولتی‌هاست و اینجا کار دولت سخت‌تر می‌شود.
• این روند نزولی حال حاضر چه تأثیری در بازارهای دیگر ارز دارد؟ببینید، اصولاً دو پارامتر اصلی در تعیین نرخ ارز قبل از کاهش اخیر دخالت داشت. یکی نیاز ارزی واردکنندگان غیررسمی یا همان قاچاق و دیگری هم مربوط به ارز مسافرتی بود که این دو پارامتر تقریباً 20 میلیارد دلار تقاضا در بازار ایجاد کرده بود. یعنی 12 میلیارد دلار قاچاق و 8 میلیارد دلار هم سفرهای خارجی، درحالی‌که امروز با شرایط فعلی و کاهش قیمت دلار این فشار از بازار ارز خارج‌شده است. چون سفرهای خارجی کمتر شده و درنهایت توان خرید کالاهای وارداتی برای بخش عمده‌ای از مردم امکان‌پذیر نیست، پس دلار چاره‌ای جز ارزان شدن نداشت.
• یکی از سؤال‌های مهم در ذهن مردم این است که اثر دلار ارزان‌قیمت کی در سفرهایشان دیده می‌شود؟همان‌طور که قبلاً اشاره کردم، اقتصاد ایران توان دلار بالاتر از هشت هزار تومان را ندارد. چون میانگین حقوق پایین است. اما درباره اثرگذاری نرخ دلار ارزان‌قیمت در سفره مردم باید به این نکته توجه کنیم که هنوز اقتصاد ایران درحال اداره شدن با دلار 7 هزارتومانی است و تبعات دلار گران‌تر در اقتصاد دیده نشده چون روند واردات طولانی بوده و معمولاً در بازه زمانی 4 تا 6 ماهه تأثیرگذار است. به‌این‌ترتیب هنوز وارد اقتصاد با نرخ دلار بالاتر از 10 هزار تومان نشده‌ایم. اما فراموش نکنیم اصولاً اقتصاد ایران توان تحمل نرخ دلار بالاتر از 8 هزار تومان را ندارد.
عماد عزتی / جام جم آنلاین
شما می توانید مطالب و تصاویر خود را به آدرس زیر ارسال فرمایید.
bultannews@gmail.com
