آوردگاه آتش و بلوط در زاگرس/ جنگل‌هایی که خاطره می‌شوند

به گزارش بولتن نیوز، ماجرای آتش و بلوط حکایت جدیدی نیست، از دیروزها تا امروز بلوطستان صحنه جدال بوده است، یک روز حرف زغالگیری است و روز دیگر تغییر کاربری، کشاورزانی به طمع زمین مُفت، چنگ به سرمایه زمین انداخته‌اند، یک روز با تبر و اره می‌برند، روز دیگر زغال می‌گیرند و این روزها آتش می‌زنند.

گاه دعوای دو روستا به بلوطستان کشیده می‌شود و برای خالی کردن دست هم از بضاعت چراگاه و مراتع خشکیده، آتش‌به‌جان جنگل می‌اندازند، حکایت «دیگی است که نمی‌خواهند برای هیچ‌کدامشان بجوشد» اما دعوایشان هستی بلوطستان را می‌سوزاند و بس.

از کل مساحت استان فارس سطحی معادل ۲.۲ میلیون هکتار (۱۸درصد سطح استان) را جنگل تشکیل می‌دهد.

استان فارس دارای سه ناحیه رویشی زاگرسی، ایران- تورانی و خلیجی- عمانی از پنج ناحیه رویشی کشور است که ۸۳۶ هزار هکتار از جنگل‌های آن واقع در ناحیه رویشی زاگرس، بالغ‌بر ۱.۲میلیون هکتار در ناحیه رویشی ایران- تورانی و ۱۵۷ هزار هکتار از جنگل‌های استان در ناحیه رویشی خلیجی - عمانی واقع‌شده است.

آتش‌سوزی‌های گسترده در سطح جنگل‌های استان فارس

گونه‌های بلوط، بادام، ارس، شن، ارژن، جغجغک و شیر خشت ازجمله گونه‌های شاخص در منطقه زاگرس، بنه، بادام، زالزالک، تنگرس، ارژن، و زبان‌گنجشک از گونه‌های بارز در منطقه ایران-تورانی و کنار، کهور ایرانی و استبرق از مهم‌ترین گونه‌های جنگلی موجود در ناحیه رویشی خلیجی- عمانی استان هستند.

۳۷درصد از سطح جنگل‌های فارس را جنگل‌های زاگرسی به خود اختصاص داده، این جنگل‌ها حائز کارکردها و ویژگی‌های قابل‌توجهی نظیر، کنترل آب‌های سطحی و تغذیه آب‌های زیرزمینی به‌گونه‌ای که میزان آب نفوذی برحسب نوع جنگل ۵۰۰ تا دو هزار مترمکعب در سال در هر هکتار برآورد می‌شود که این مقدار به‌مراتب بیشتر از اراضی غیر جنگلی است.

طی چند سال گذشته شاهد آتش‌سوزی‌های گسترده در سطح استان فارس بودیم به‌گونه‌ای که در یک آتش‌سوزی که در جنگل‌های پاسارگاد اتفاق افتاد میزان قابل‌توجهی از پوشش گیاهی منطقه و حیات‌وحش از بین رفتند.

در این آتش‌سوزی برخی از درختان که قدمتشان بیشتر از ۱۰۰ سال هم می‌شد از بین رفتند. در این سال‌ها همواره آتش‌سوزی‌های بسیاری در عرصه‌های جنگلی استان اتفاق افتاده است و مردم استان شاهد مرگ بلوط‌هایی بوده‌اند که ایستاده می‌میرند.

جنگل‌ها در صورت استفاده بهینه، در رشد و توسعه نقش مؤثری دارند، اما امروزه این ثروت خدادادی با بی‌توجهی به‌راحتی در معرض تخریب و نابودی قرار می‌گیرند.بر اساس اعلام کارشناسان این آتش‌سوزی‌ها اغلب منشأ انسانی داشته و نقش بسیار مهمی در زوال جنگل‌های زاگرس دارند.

در سال جاری نیز تاکنون آتش‌سوزی‌های مختلفی در عرصه‌های منابع طبیعی استان فارس رخ‌داده که منجر به سوختن تعداد قابل‌توجهی از گونه‌های گیاهی شده است و در آخرین مورد در شهرستان فیروزآباد بخش قابل‌توجهی از درختان در آتش سوخت.

در این میان یک فعال حوزه محیط‌زیست و رئیس انجمن زیست‌محیطی ۱۳ فروردین با اشاره به اینکه ایران بر روی کمربند خشک و نیمه‌خشک قرار دارد و جنگل‌های زاگرس نقش حیاتی و مهمی در کشور ایفا می‌کنند، گفت: ۴۰ درصد از آب کشور از طریق جنگل‌های زاگرس تأمین می‌شود، مهم‌ترین رودهای کشور ازجمله رود کارون، قره غاج، کرخه و ... از زاگرس تغذیه می‌کنند که این امر نشان‌دهنده اهمیت این جنگل‌هاست.

با توجه به کوهستانی بودن استان فارس این جنگل‌ها در شیب کوه‌ها از فرسایش خاک جلوگیری می‌کنند و این مسئله بسیار حائز اهمیت است
علی‌اکبر کاظمینی با بیان اینکه آب برخی استان‌های کشور به‌ویژه مناطق مرکزی، غربی و استان‌های جنوبی کشور از زاگرس تأمین می‌شود، اظهار کرد: بزرگ‌ترین نقشی که جنگل‌های زاگرس در استان فارس ایفا می‌کنند نقش سیستم آبخیزداری است به‌گونه‌ای که آب‌های روان را مدیریت می‌کنند.

وی با اشاره به نقش جنگل‌های زاگرس در جلوگیری از فرسایش خاک افزود: با توجه به کوهستانی بودن استان فارس این جنگل‌ها در شیب کوه‌ها از فرسایش خاک جلوگیری می‌کنند و این مسئله بسیار حائز اهمیت است زیرا یکی از مشکلات کشور طی چند سال گذشته فرسایش خاک بوده است.

این فعال حوزه محیط‌زیست جلوگیری از افزایش ریزگردها، افزایش رطوبت زایی، تثبیت کربن و... از دیگرمزایای جنگل‌های زاگرس عنوان کرد و ادامه داد: در حال حاضر ارزش یک درخت بلوط هزاران دلار برآورد می‌شود اما در حال حاضر ما تعداد زیادی از این درختان را به دلیل سهل‌انگاری از بین می‌بریم.

کاظمینی افزود: بر این اساس ضروری است که برای حفظ و نگهداری از جنگل‌های استان تلاش کرد نه اینکه با سهل‌انگاری شرایط از بین رفتن این درختان را که سالیان سال نیاز است که احیا شوند فراهم کنیم.

در این رابطه مدیرکل منابع طبیعی استان فارس پیرامون جنگل‌های زاگرس و آتش‌سوزی‌هایی که در این نواحی رخ می‌دهد، گفت: وضعیت آتش‌سوزی در عرصه‌های منابع طبیعی در سال جاری نسبت به مدت مشابه سال افزایش داشته است.

مهرزاد بوستانی افزود: در این مدت آتش‌سوزی‌هایی در برخی از شهرستان‌های استان ازجمله کوار، فیروزآباد و بیضا گزارش شد که با اقدام به‌موقع مهار شد.

وی به آتش‌سوزی منطقه فیروزآباد اشاره کرد و ادامه داد: متأسفانه در آتش‌سوزی این منطقه وسعت آن گسترده بود ازاین‌رو مهار آتش ساعت‌ها به طول انجامید و درنهایت در این حادثه بیش از ۳۰۰ هکتار از عرصه‌های جنگلی در آتش سوخت.

وقوع ۵۶ فقره حریق/ شمار قابل‌توجهی از آتش‌سوزی‌ها توسط شکارچیان رقم می‌خورد

مدیرکل منابع طبیعی استان فارس بیان کرد: از ابتدای سال جاری تاکنون ۵۶ فقره آتش‌سوزی به مساحت ۳۳۹ هکتار گزارش‌شده درحالی‌که در مدت مشابه سال گذشته ۱۱۵ مورد به مساحت ۲۸۱ هکتار بوده است.

وی با اشاره به سوختن بخش زیادی از درختان اظهار کرد: در این آتش‌سوزی‌ها تعدادی از درختان شامل بادام‌کوهی، بلوط، کنار و... در آتش سوختند.

بوستانی ادامه داد: طی سال جاری با اقدامات انجام‌شده امکانات خوبی ازجمله بالگرد و... در اختیار منابع طبیعی استان قرارگرفته و علاوه بر این، این اداره کل نسبت به تقویت قرقبان و نیروهای مردمی نیز اقداماتی انجام داده است.

وی افزود: تعیین مالی میزان خسارت واردشده شدنی است اما آیا می‌توان یک درخت نابودشده را به‌راحتی احیاء کرد.

مدیرکل منابع طبیعی استان فارس تأکید کرد: متأسفانه تعداد قابل‌توجهی از این آتش‌سوزی‌ها سهوی بوده و بخشی هم توسط شکارچیان و... رخ می‌دهد ازاین‌رو ضروری است مردم به این مسئله توجه کنند و با سهل‌انگاری باعث از بین رفتن جنگل‌های استان نشوند.

به‌هرحال جنگل‌های زاگرس و گونه‌هایی نظیر بلوط سرمایه‌های طبیعی هستند که در آوردگاه آتش‌سوزی و سهل‌انگاری از بین می‌روند، از این منظر باید کاری کرد که بیش از این‌چنین سرمایه‌های ارزشمندی به خاکستر ننشینند.