عدالت‌خواهی و اصلاح‌طلبی

گروه اجتماعی: غلامرضا ظریفیان – استاد تاریخ دانشگاه تهران در یادداشت پیش رو معتقد است اصلاح‌طلبان كه مدعی جدی مردم‌سالاری بودند نمی‌توانند نسبت به نیازهای واقعی و جدی جامعه بی‌تفاوت باشند؛ هرچقدر در این زمینه غفلت كنند از خواسته‌های واقعی مردم فاصله گرفته‌اند.

به گزارش بولتن نیوز، متن این یادداشت که در روزنامه اعتماد نیز به چاپ رسیده، به شرح زیر است:

عدالت‌خواهی ماهیت شعارهای اساسی انقلاب 57 و تبار جنبش‌های اصلاحی در ایران از‌جمله جنبش‌های تنباكو و مشروطه بود. تبعیض همواره یكی از مهم‌ترین عامل‌های مفاسد اجتماعی و فردی بوده است. در رسالت پیامبران دو موضوع مهم ابلاغ توحید و برقراری عدالت مطرح‌شده است. آیه «لیقوم الناس بالقسط» مردم را به‌عنوان فاعلان عدالت می‌داند. درواقع تأکید شده است كه باید مردم را آموزش داده و تربیت كرد تا عادلانه رفتار كنند.

یكی از مهم‌ترین شعارهای انقلاب اسلامی نیز مسئله عدالت بوده است كه آن را می‌توان به شكل اقتصادی و مادی دید. یكی از وجوه مهم عدالت توزیع عادلانه ثروت و كاهش فاصله طبقاتی و ایجاد فرصت برای آحاد ملت است. حتی در این آیه نمی‌گوید كه آحاد مسلمانان و اقوام خاص، بلكه آحاد ملت مدنظر این آیه است. روایات و آیات ما نسبت به مسئله عدالت حساس است و حضرت علی در این باب می‌گوید كه اگر فقر از دری وارد شد، ایمان از در دیگری خارج می‌شود. این مسئله نشان‌دهنده این است كه توزیع عادلانه ثروت یكی از مهم‌ترین گام‌های عدالت است. البته در كنار توزیع عادلانه ثروت، توزیع عادلانه كرامت و قدرت نیز باید موردتوجه قرار بگیرد. در دهه اول انقلاب به‌خوبی شعار عدالت‌خواهی مطرح می‌شد و اصلاح‌طلبان امروزی نیز به عدالت توجه ویژه‌ای داشتند. در همان زمان حضرت امام بر مسئله توزیع عادلانه ثروت تأکید می‌كردند. آثار و اندیشه‌های امام گویای همین زاویه دید است. در دهه دوم با پایان جنگ و آغاز دوره سازندگی مسئله عدالت موردتوجه قرار گرفت. مسئله‌ای مثل آزادی‌های سیاسی و مدنی كه در دوران جنگ مورد غفلت قرارگرفته بود، نسبت به بحث عدالت اقتصادی بیشتر مطرح می‌شد. می‌توان گفت كه اصلاح‌طلب‌ها در دوره‌ای نسبت به مسئله عدالت اجتماعی غفلت كرده‌اند. امروز اگر به گفت‌وگوهای جدی سران اصلاح‌طلب دقت بكنیم، می‌بینیم كه واقعیت‌های اجتماعی هم نشان می‌دهد كه اصلاح‌طلب‌ها كه در منظومه فكری‌شان به مردم توجه دارند؛ كاهش فاصله طبقاتی، توزیع عادلانه ثروت، دوری از فساد و افزایش اشتغال به‌هرحال مورد مطالبه جامعه است.

اصلاح‌طلبان كه مدعی جدی مردم‌سالاری بودند نمی‌توانند نسبت به این نیاز واقعی و جدی جامعه بی‌تفاوت باشند. هرچقدر در این زمینه غفلت كنند از خواسته‌های واقعی مردم فاصله گرفته‌اند. بحث عدالت، بحث همیشگی تاریخ معاصر ما بوده است. مسئله عدالت را باید چندوجهی دید. یكی از وجوه مهم آن توزیع عادلانه ثروت و فرصت‌های برابر و مبارزه جدی با رانت و فساد مالی است. مسئله توزیع عادلانه قدرت نیز در كنار توزیع عادلانه ثروت باید موردتوجه قرار داد. اینكه شهروند درجه یك و دو نداشته باشیم. اصلاح‌طلبان صرفاً نباید به شعار بسنده كنند. برای جامعه كاهش فاصله طبقاتی مهم است. افزایش مالیات، ایجاد اشتغال و افزایش تولید از مباحث مهم حال حاضر است. باید به رشد اقتصادی كشور كمك كنیم تا مسئله توزیع عادلانه ثروت و قدرت محقق شود.