بیکاری دانش آموختگان در مازندران ؛ آشنای غریبه

به گزارش بولتن نیوز، موضوع بیکاری این قشر از جامعه در استان به ترجیع بند تمام سخنرانی ها در تریبون های رسمی و غیررسمی و نشست های مرتبط با وضعیت اقتصادی تبدیل شده ، موضوعی که به نظر می رسد تاکنون هیچ بررسی و پژوهشی گره گشا در باره آن صورت نگرفته و آمار و ارقام رسمی هم در این باره وجود ندارد.
اگر چه هدف این گزارش نفی گزاره بیکاری دانش آموختگان به عنوان یک معضل جدی در استان نیست، ولی استناداتی که بر مبنای آن نتیجه گیری کلی می شود ، بیشتر جزیی و استثنایی است و همین نگرش هم سبب می شود تا راهکار بایسته ای برای حل معضل اندیشیده نشود.
بسیاری از شهروندان مازندرانی که در فضای مجازی حضور دارند، این روزها شاهد انتشار آگهی یک شرکت خصوصی برای جذب منشی بودند که در آن نوشته شده بود: 'به یک منشی ترجیحا با مدرک دکترا نیازمندیم ' و این آگهی در کمتر از چند ساعت در صدها کانال و شبکه انتشار یافت تا وضعیت اسفبار بیکاری دانش آموختگان دانشگاهی را به تصویر بکشد.
در شهر ساری مرکز مازندران نیز فعالیت یک جوان دارای مدرک دکترای شیمی در یک شیرینی پزی تبدیل به سندی از بحران بیکاری در میان دانش آموختگان دانشگاهی شده است ، در حالی که هیچ یک از این دو مورد استثنایی، بحرانی بودن وضعیت بیکاری دانش آموختگان را اثبات نمی کند.
خبرنگار ایرنا برای دستیابی به آمار بیکاران دانش آموخته با مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی مازندران به عنوان تنها مرجع صاحب صلاحیت در اعلام این آمار تماس گرفت ولی کامران اصغری گفت که هیچ آمار ثبت شده ای در این باره ندارند.
وی گفت: در حال حاضر آماری از تعداد بیکاران دانش آموخته در استان نداریم و اخیرا با اجرای طرح کارورزی به عنوان یکی از برنامه های دولت در ایجاد شغل برای فارغ التحصیلان ، به آمار بیش از هشت هزار نفر رسیده ایم که نمی تواند در بر گیرنده تمام دانش آموختگان بیکار باشد.
** خرده فرهنگ تشدید کننده بیکاری
اصغری گفت: مازندران از جمله استان هایی است که علاقه به تحصیلات دانشگاهی در جوانان آن به دلایل مختلف از جمله وجود تعداد زیاد دانشگاه و مراکز و موسسات آموزش عالی دولتی و غیردولتی زیاد است در نتیجه بیشتر فرزندان این خطه دارای مدرک فوق دیپلم تا دکترا هستند.
بر اساس آمار رسمی استان مازندران حدود 200 دانشگاه و مرکز آموزش عالی دارد که هم اکنون حدود 220 هزار دانشجو در این مراکز مشغول تحصیل هستند.
استان مازندران علاوه برداشتن پنج دانشگاه دولتی در زمینه فنی و مهندسی ، منابع طبیعی و کشاورزی و علوم پزشکی ،بیشترین مراکز و موسسه های آموزش عالی غیر دولتی و انتفاعی کشور را دارد که سالانه شمار زیادی از دانشجویان بومی از این مراکز فارغ التحصیل می شوند.
مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی مازندران گفت: اگر چه علاقه مندی در پیگیری تحصیلات دانشگاهی امری مثبت است، ولی وقتی هدف از این تحصیل برای بیشتر جوانان بویژه روستانشینان این می شود که با گرفتن مدرک دانشگاهی به استخدام دستگاههای دولتی در بیایند ، وضعیت پیچیده می شود و تعریف بیکاری را هم تحت تاثیر قرار می دهد.
او ادامه داد : متاسفانه یک خرده فرهنگ هم در روستاهای مازندران وجود دارد که سبب می شود تا نپذیرند که جوان تحصیلکرده دانشگاهی مثلا به فعالیت کشاورزی در روستا بپردازد حتی اگر راحت تر و پردرآمدتر از وضعیت کارمندی باشد و اصولا این دسته از جوانان شاغل را هم بیکار به حساب می آورند .
مدیرکل تعاون ، کار و رفاه اجتماعی مازندران گفت : مازندران به خاطر غلبه فعالیت کشاورزی در فصولی از سال با کمبود نیروی انسانی مواجه می شود و ما شاهد حضور کارگران غیربومی از اقصی نقاط کشور در این استان هستیم در حالی که جوانان ما حاضر نیستند در این زمینه فعالیت کنند و یا حتی اگر مشغول کار هم شوند خودشان را بیکار به حساب می آورند.
** یک کلاغ و چهل کلاغ ؟
شاید بر مبنای همین اظهارات مدیرکل دستگاه متولی کار در مازندران است که تاکنون هیچ آمار مشخصی برای وضعیت بیکاری دانش آموختگان در این استان به دست نیامده است و هر آنچه وجود دارد و گفته می شود هم می تواند درست باشد و هم می تواند مصداق ضرب المثل ' یک کلاغ و چهل کلاغ ' .
یکی از مسئولان سازمان نظام مهندسی کشاورزی مازندران سال گذشته آمار دانش آموختگان بیکار رشته های کشاورزی در استان را 17 هزار نفر اعلام کرد ، رقمی که نه تاکنون هیچ مرجع رسمی آن را تائید کرد و نه تکذیب ، ولی از جمله آمارهائی است که حتی مسئولان رسمی هم به آن استناد می کنند.
غیر از این آمار و تعداد دانش آموختگانی که برای طرح کارورزی دولت ثبت نام کرده اند ، هیچ آمار رسمی و حتی غیررسمی از بیکاران دانش آموخته در مازندران وجود ندارد .
این در حالی است که آیت الله نور الله طبرسی نماینده ولی فقیه در مازندران و امام جمعه ساری بارها در خطبه های نماز جمعه اعلام کرد که بیشتر مراجعه کنندگان به دفترش از بیکاری جوانان تحصیل کرده خود می نالند و خواستار کمک در این زمینه هستند.
سخنگوی جهاد کشاورزی مازندران نیز به خبرنگار ایرنا گفت که سه شنبه هر هفته که زمان ملاقات عمومی مسئولان و مدیران با مردم است ، شمار زیادی از فارغ التحصیلان رشته های مختلف کشاورزی به دیدار رئیس سازمان جهاد کشاورزی می آیند و تقاضای به کار گیری شدن در این سازمان تخصصی می شوند.
** یک مصداق و یک نگرش
رحمان صفری یکی از بازنشستگان مازندرانی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا به بیکاری پسر و دخترش که هر دو نفر سه سال قبل لیسانس الکترونیک و مهندسی شیمی را از دانشگاه گرفته اند ، اشاره کرد و گفت : هر چند در این مدت در چند آزمون استخدامی دولتی شرکت کرده اند، اما رقابت آنچنان سنگین و افراد فوق لیسانس و دکتری متقاضی هستند که موفق به جذب نشدند.
وی با بیان اینکه بازار کار آزاد نیز وجود ندارد و اگر هم فراهم شود، سوء استفاده زیادی از وجود بیکاران می شود ، افزود : من برای هر یک از دو فرزندم به امید اشتغال ،هزینه سنگین دانشگاه آزاد را متحمل شدم ، اما شرائط برای اشتغال فراهم نیست.
او گفت : اکنون فرزند پسرم به سن ازدواج رسیده است، اما به علت نداشتن کار از انجام این سنت حسنه خود داری می کند ، در حالی که او و دیگر فارغ التحصیلان بیکار همانند او در معرض خطر بسیاری از ناهنجاری های اجتماعی از جمله اعتیاد قرار دارند چرا که بیکاری آنان را به این سمت می کشاند.
این بازنشسته مازندرانی به بیکاری دختران فارغ التحصیل اشاره کرد و گفت : اینکه به یک فارغ التحصیل زن به عنوان یک منشی پزشک ماهانه 300 تا 400 هزار تومان حقوق بدهند ، فاجعه است.
وی اضافه کرد : این گونه سوء استفاده از دختران فارغ التحصیل در بیشتر شرکت ها و نهادهای غیر دولتی در حالی روز به روز در حال گسترش است که همین دختران برای گرفتن چنین شغلی دست و پا می شکنند.
** مشکل بیکاری ، ریشه ای است
استاد اقتصاد دانشگاه مازندران در گفت و گو با ایرنا گفت : بیکاری جوانانی که خانواده‌های آنان به امید یافتن شغلی مناسب برای فزرندانشان ، هزینه تحصیل آنها را تحمل کرده‌اند ، امروز به دغدغه جدی تبدیل شده است.
دکتر زهرا کریمی با اشاره به اینکه اکنون بیشترین میزان بیکاری از مقطع فوق لیسانس به مقطع دکتری رسیده است ، افزود : بر اساس آمار وزارت علوم اکنون پنج میلیون دانشجو در حال تحصیل و به همین تعداد فارغ التحصیل بیکار در کشور وجود دارد.
وی با بیان اینکه حدود یک میلیون نفر بیکار فارغ التحصیل با مدرک فوق لیسانس در کشور وجود دارد ، تصریح کرد : اقتصادی که تحرک نداشته باشد و بنگاههای اقتصادی ، صنایع و واحدهای تولیدی آن سنتی بوده و پیشرفته نباشد، نیاز به افراد متخصص و تحصیل کرده ندارد.
این استاد دانشگاه گفت : امروز بزرگ ترین مشکل کشور ایران این است که بازار کار تقاضا برای افراد متخصص ندارد ، در حالی که هر روز شاهد افزایش بیکاران به جمیعت فارغ التحصیل هستیم.
وی با اشاره به اینکه بیشتر فارغ التحصیلان دانشگاه ها مهارت لازم برای انجام کارهای عملی را ندارند، بیان داشت: اشتغال در بدنه دولت در قالب کارمند شدن به نسبت تعداد زیاد فارغ التحصیلان نیز جوابگو نیست.
عضو هیات علمی دانشگاه مازندران بیان داشت: مازندران استان کشاورزی است و زمینه مناسبی برای توسعه شبکه های ارتباطی و الکترونیکی دارد که می تواند در حوزه تقویت اشتغال در بخش کشاورزی و فناوری اطلاعات و ارتباطات برنامه ریزی جدی تری کند.
** اشتغال ، مهم ترین دغدغه و اولویت
استاندار مازندران هم ایجاد اشتغال را ماموریت اصلی و اولویت نخست برنامه های مسئولان استان اعلام کرد و گفت : با وجود این که فارغ التحصیلان رشته های کشاورزی بیشترین آمار بیکاران مازندران را تشکیل می دهند ولی میانگین تولید محصولات کشاورزی و باغی استان کمتر از یک سوم تولید در کشاورزی پیشرفته است.
ربیع فلاح از پایین بودن بهره وری بخش کشاورزی و باغداری این استان انتقاد کرد و خواستار به کار گیری هزاران دانش آموخته بومی رشته های مختلف کشاورزی برای حل این مشکل شد.
وی مهم ترین چالش فعلی در این استان را بیکاری فارغ التحصیلان اعلام کرد و افزود : در دولت تدبیر و امید برای ایجاد اشتغال فارغ التحصیلان بیکار به خصوص رشته الکترونیک و آی تی با 18 شرکت با سرمایه گذاری 40 هزار میلیارد ریال در مازندران قرارداد منعقد شده است.
استاندار مازندران ایجاد اشتغال از طریق آی تی را یکی از مهم ترین راهکار برای اشتغال فارغ التحصیلان بیکار اعلام کرد و گفت : در صورت به کارگیری این نیروها و علمی کردن فعالیت های بخش کشاورزی می توان تولید برنج را از 6 تن در هر هکتار در حال حاضر به 13تن و تولید مرکبات را هم از 19 تن در هر هکتار به 80 تن افزایش داد .
وی افزود : جهاد کشاورزی باید با به کار گیری فارغ التحصیلان بیکار کشاورزی بهره وری تولیدات محصولات کشاورزی را افزایش دهد و دولت هم تسهیلات و حمایت های لازم را انجام می دهد.
فلاح از بیکاری فارغ التحصیلان که درهر خانواده استان وجود دارد به عنوان بزرگ ترین و مهم ترین دغدغه یاد کرد و گفت : دولت باید پاسخگوی این جوانان باشد و این دولت نیز تمام سعی و تلاش خود را برای این مقوله در دست اجرا دارد.
وی به وجود بیش از یکهزار و 270 مرکز آموزش فنی و حرفه ای با کارگاههای مجهز در رشته های مختلف در مازندران اشاره کرد و گفت : تمامی امکانات و تجهیزات استان برای ترویح فرهنگ مهارت آموزی در این کارگاههای فنی حرفه ای آماده است .
استاندار مازندران با بیان اینکه بیکاران فارغ التحصیل باید برای مهارت آموزی در رشته های مورد علاقه خود تلاش کنند ، گفت: مراکز رشد و دانش بنیان استان مازندران نیز آماده همکاری برای تجاری سازی ایده های فارغ التحصیلان هستند.
استاندار مازندران از ظرفیت دریای خزر و تولیدات آبزیان به عنوان یکی از مهم ترین مزیت های شیلاتی استان یاد کرد و اظهار داشت : پرورش ماهی در قفس در دریای خزر مهم ترین برنامه برای ایجاد اشتغال فارغ التحصیلان در استان است.
استاندار مازندران مهم ترین مشکل در بحث اشتغال این استان را نبود اشتغال برای فارغ التحصیلان عنوان کرد و گفت: باید به دنبال کارآفرینی برای این قشر باشیم.
** طرح کارورزی ، هدف گیری بیکاری فارغ التحصیلان
طرح کارورزی از طرح های دولت تدبیر و امید است که از تیر ماه امسال با هدف ایجاد اشتغال برای دانش آموختگان به اجرا گذاشته شد و در مازندران هم این طرح در همان زمان کلید خورده است.
معاون هماهنگی امور اقتصادی و توسعه منابع استانداری مازندران در گفت و گو با خبرنگار ایرنا از طرح کارورزی به عنوان یکی از طرح های مهم دولت در سال جاری برای ایجاد اشتغال نام برد و گفت سهمیه استان برای طرح کارورزی بیش از پنج هزار نفر است و تاکنون 410 کارفرما برای جذب کارورزان اعلام آمادگی کرده اند.
حسن خیریانپور اضافه کرد: مازندران اگر چه از استان هایی است که نرخ بیکاری در آن تک رقمی شده است ، ولی بیشتر افراد بیکار در این استان را دانش آموختگان دانشگاهی تشکیل می دهند.
وی اجرای طرح کارورزی دانش آموختگان در مراکز تولیدی ، صنعتی ، صنفی را از برنامه های مهم دولت در سال جاری برای تحقق اشتغال اعلام کرد و ادامه داد : به موجب این طرح 150 هزار نفر از دانش آموختگان در کشور در قالب طرح کارورزی در این مراکز به کار گرفته می شوند.
وی توضیح داد: هدف از اجرای طرح کارورز جذب دانش آموختگان دانشگاهی بیکار از مقطع کاردانی تا مقطع دکترا با حمایت وزارت کار در بنگاههای اقتصادی خصوصی و تعاونی است.
** آمار درست ، مقدمه برنامه ریزی و رفع معضل بیکاری
مازندران از جمله استان هایی است که نرخ بیکاری در آن در دولت تدبیر و امید کاهش یافته و از نخستین فصل جاری تک رقمی شد.
نرخ بیکاری تابستان استان مازندران 9.5 درصد اعلام شد و بر اساس آمارهای رسمی استانداری ، در دولت یازدهم 150 هزارشغل در این خطه شمال کشور ایجاد شد.
با این وصف ، آنچه که در باره بیکاری دانش آموختگان در این استان گفته و شنیده می شود نه تنها تغییری نکرده ، بلکه تشدید هم شده است .
این وضعیت نشان می دهد برای حل بیکاری فارغ التحصیلان در مازندران پیش از هر اقدامی باید صورت مساله شناخته شود در حالی که هم اکنون حتی آمار رسمی در این باره وجود ندارد چه برسد به این که آمارهای تفکیکی بر اساس رشته تحصیلی ، مقطع تحصیلی و سن و جنسیت وجود داشته باشد تا بر اساس آن برنامه ریزی شود.
به اعتقاد کارشناسان اقتصادی ، حتی اگر تمامی دانش آموختگان دانشگاهی در مازندران هم جذب بازار کار شوند تا زمانی که آمار رسمی در این باره از سوی مراجع معتبر و رسمی تهیه و منتشر نشود ، حتی اگر یک دانش آموخته هم بیکار باشد ، وضعیت روانی کنونی ادامه پیدا خواهد کرد .