طغیان آسیب‌ های اجتماعی در غفلت از «کار فوق‌العاده»

به گزارش بولتن نیوز، حساسیت مقام معظم رهبری در حوزه آسیب‌های اجتماعی به اندازه‌ای است که به گفته وزیر کشور ایشان در شش ماه اول سال گذشته سه بار شخصا در این خصوص جلسه گذاشتند و هر بار حدود سه ساعت موضوع را با تمام ابعاد و جوانب آن مورد بررسی قراردادند.

هر چند عمق و گستردگی آسیب‌های اجتماعی برنامه‌ریزی مدون و یکپارچه‌ای را می‌طلبید، اما به نظر می‌رسد اولین آفت مهار نشدن این آسیب‌ها در ناهماهنگی بین دستگاه‌ها رخ می‌دهد؛ ایرادی که با ارتقای جایگاه شورای اجتماعی کشور به شورای عالی اجتماعی انتظار می‌رفت کمی به این وضعیت سامان بدهد، اما طرح در حال اجرای ساماندهی کودکان کار و خیابان، نمونه متاخر این ناهماهنگی است، طرحی که از 15شهریور با همکاری 11 نهاد آغاز به کار کرده است و با گذشت یک ماه از آن، محل اختلاف بسیاری از این نهادهاست و ناهماهنگی‌ها به جایی رسیده است که بسیاری از متولیان این طرح با اجرای آن مخالف هستند.

به نظر می‌رسد انتظارهای مقام معظم رهبری در این حوزه که ایشان با تاکید بر کار «فوق‌العاده» و «مضاعف» از آن یاد کرده‌اند، با ساختارسازی برآورده نمی‌شود، زیرا به باور برخی کارشناسان، رسیدگی به‌ آسیب‌های اجتماعی مشکل ساختاری ندارد و در این بین بیشتر باید به نوع و اجرای سیاست‌ها دقت کرد.

تدوین اطلس مسائل اجتماعی

تدوین اطلس مسائل اجتماعی از کارهای معاونت آسیب‌های اجتماعی وزارت رفاه در رابطه با مهار آسیب‌های اجتماعی است.

تلاشی که شاید بتوان از آن به ‌عنوان کار فوق‌العاده نام برد‌. این اطلس که شش ماه از رونمایی‌اش می‌گذرد به‌منظور ساماندهی و به‌دست آوردن تصویری جامع از وضعیت مسائل جاری کشور تهیه شده است.

روزبه کردونی، مدیر کل کاهش آسیب‌های اجتماعی وزارت تعاون می‌گوید:‌ تلاش کردیم در تدوین این اطلس هر منطقه را با توجه به شرایط و ظرفیت‌های اجتماعی، اقتصادی و جمعیتی آن بررسی کنیم.

او تفکیک مسائل اجتماعی در شهرستان‌ها را دیگر ویژگی این اطلس می‌داند و می‌گوید: یکی دیگر از ویژگی‌های مهم این اطلس این است که مسائل اجتماعی را در سطح استانی و شهرستانی بررسی کرده‌ایم؛ چرا‌که با شناخت پراکندگی مسائل اجتماعی در این دو سطح می‌توانیم با رویکردی منطقه‌محوری تصویری جامع از مسائلی که در هر استان و شهرستان وجود داشته باشد را داشته باشیم.

کردونی معتقد است قبل از ورود به بحث مداخلات در حوزه آسیب‌های اجتماعی، مهم این است که بدانیم چه رویکردی در مواجهه با آسیب‌دیدگان داشته باشیم. ‌مدیر کل کاهش آسیب‌های اجتماعی وزارت تعاون می‌گوید، رویکرد مقام معظم رهبری در این موضوع حتی از رویکرد شهروند محوری هم مترقی‌تر است.

وی در گفت‌وگو با جام‌جم می‌افزاید‌‌:‌ ایشان گفتند آسیب‌دیدگان اجتماعی «عائله ما هستند و شما باید به مثابه یک عائله با این افراد مواجه شوید.»‌ این رویکرد اگر مبنا باشد، باید در تمام جزئیات طرح‌های اجرایی ما، خودش را نشان بدهد.

از اورژانس اجتماعی تا مرکز جامع خدمات بهزیستی

حبیب‌الله مسعودی‌فرید، معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی کشور نیز از گسترش اورژانس اجتماعی و ایجاد مرکز جامع خدمات بهزیستی به عنوان کارهای فوق‌العاده‌ای که برای مدیریت آسیب‌های اجتماعی تاکنون صورت گرفته است، نام می‌برد.

او به جام‌جم توضیح می‌دهد: ‌یکی از اقدامات ما ایجاد‌ اورژانس اجتماعی در شهرهای بالای 50 هزار نفر است که در 82 شهر ‌به سرانجام رسیده است.

مسعودی فرید به راه‌اندازی مرکز جامع خدمات بهزیستی نیز اشاره می‌کند و می‌افزاید: این مرکز‌ برای کنترل و کاهش آسیب‌های اجتماعی و همچنین ارائه خدمات توانبخشی ایجاد شده است.

آن‌طور که او می‌گوید، قرار است مرکز جامع خدمات بهزیستی‌ تا آخر دی امسال در 30 شهرستان محروم ایجاد شود.

معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی کشور درباره تلاش‌های بهزیستی برای کاهش آمار طلاق نیز یادآور می‌شود: به این منظور سامانه مداخلات طلاق ‌‌‌به شکل پایلوت در استان خراسان رضوی فعال و ‌سبب کاهش 8.1 درصدی طلاق ‌دراین استان شد.به گفته او قرار است این سامانه در ده استان دیگر که نرخ بالای طلاق دارند، فعال شود‌.

آموزش خانه به خانه

احد چگینی‌، سخنگوی شورای عالی استان‌ها نیز درباره اقدامات صورت گرفته برای کاهش آسیب‌های اجتماعی می‌گوید: در حوزه آموزش‌های شهروندی در شوراها بخصوص در خانه‌های فرهنگ این موضوع را در دستور کار قرار داده‌ایم .

آن‌طور که او برای جام‌جم توضیح می‌دهد، جدی گرفتن حوزه آموزش می‌تواند در کاهش آسیب‌های اجتماعی تاثیر بسزایی داشته باشد. ‌‌

وی ادامه می‌دهد:‌ آموزش مهارت‌های زندگی و همچنین آموزش چگونگی مقابله با فرهنگ‌های مهاجم می‌تواند راهکار مناسبی برای کاهش آسیب‌های اجتماعی باشد.

سخنگوی شورای عالی استان‌ها با اشاره به این‌که برجسته کردن فرهنگ اسلامی ـ ایرانی در حوزه آموزش ‌در دستور کار آنها قرار دارد، می‌افزاید: آموزش‌های خانه به خانه در حال انجام است‌ و با توجه به ‌تفاهم‌نامه‌ای که با وزارت دادگستری درخصوص آموزش حقوق شهروندی منعقد شده، پایگاه‌های حقوق شهروندی در سراسر کشور نیز در حال راه‌اندازی است.

شوراهای بی‌خاصیت

حسن موسوی‌چلک، رئیس انجمن مددکاری اجتماعی ایران بر این باور است که شوراها چندان کاربردی در این موضوع ندارد.

او به جام‌جم می‌گوید: برای نمونه ما شورای عالی رفاه و تامین اجتماعی، شورای عالی جوانان، ستاد ملی زن و خانواده، شورای ملی سیاستگذاری سلامت‌ و شورای عالی پیشگیری از جرم داریم، اما مشکل اینجاست که چنین شوراهایی خاصیت ندارند!

بسیاری از کارشناسان معتقدند این شوراها نتوانسته اند آن هماهنگی لازم را بین دستگاه‌های مرتبط ایجاد کنند تا آن رویکرد چند نهادی که مستلزم مدیریت هوشمند در حوزه اجتماعی است، اتفاق بیفتد.

هر چند رئیس انجمن مددکاری اجتماعی ایران بر این باور است که سازمان متولی در این حوزه می‌تواند راهبردی باشد، اما مشکل اصلی آسیب‌های اجتماعی ساختاری نیست، او می‌افزاید: مشکل این است که هنوز نگاه سیاسی به این حوزه غالب است، دوم این که عمده مدیران سیاستگذار اجتماعی ایران دانش اجتماعی ندارند. نشانه متاخرش هم اجرای طرح‌های متعدد ضربتی در این حوزه است.

هر چند چلک معتقد است باید تقسیم‌ کار در این مورد صورت بگیرد، اما منتقد تقسیم بندی شورای عالی اجتماعی است.

او می‌گوید: همین شورای عالی اجتماعی یک تقسیم‌بندی انجام داد که بسیار غیرکارشناسی بود. طی آن تقسیم‌بندی طلاق را به شورای انقلاب فرهنگی سپردند یا دختران فراری را به وزارت ورزش محول کردند! نتیجه این چنین تصمیماتی بی تاثیر بودن این موارد در آسیب‌هاست.

آن‌طور که چلک توضیح می‌دهد باید در سیاستگذاری‌های کلان کشور پیوست مسائل اجتماعی را همیشه لحاظ کنیم که البته این کار در برنامه ششم دیده شده است. از سوی دیگر نظام رصد آسیب‌های اجتماعی کشور را فعال کنیم. سنجش سلامت اجتماعی را در کشور به‌صورت مستمر انجام بدهیم، تحلیل وضعیت اجتماعی را داشته باشیم و رویکرد سیاسی به آن ندهیم.

نوشداروی سازمان متولی

منتقد دیگر ساختارسازی در حوزه آسیب‌های اجتماعی همایون هاشمی، نماینده کنونی مجلس و رئیس پیشین سازمان بهزیستی کشور است، او معتقد است ایجاد سازمان متولی در دل وزارت کشور می‌تواند بسیاری از مشکلات فعلی این حوزه را سامان ببخشد.

او به جام‌جم می‌گوید: در سنوات گذشته رهبر معظم انقلاب در بحث اعتیاد تذکرات خیلی جدی دادند پیرو آن ما در سازمان بهزیستی اقداماتی را انجام دادیم، اما متاسفانه چون سازمان متولی نداشتیم همه طرح‌ها و فعالیت‌ها به‌صورت جزیره‌ای انجام شد بنابراین ‌باید خوشبین بود‌ که حالا سازمانی مستقل در دل وزارت کشور تشکیل شده‌ و قرار است متولی امور آسیب‌ها باشد.

او معتقد است چراغ قرمز وضعیت آسیب‌ های اجتماعی در کشور مدت‌هاست روشن شده و اگر کاری صورت نگیرد، ‌عملا باید وارد مبارزه تمام عیار با آسیب‌های اجتماعی شد.