ضرورت ارتقای امنیت مسافر در فرآیند حمل‌ و نقل اینترنتی

به گزارش بولتن نیوز، این روزها تاکسی‌های اینترنتی یا همان «سرویس همسفری آنلاین» رفته رفته به رقیبی قدرتمند برای تاکسی‌هایی تبدیل شده که همچنان با همان سبک سنتی در خط‌های ویژه تاکسیرانی یا در آژانس‌های مسافربری در حال فعالیت هستند.
تاکسی‌های اینترنتی به‌دلیل دسترسی مناسب و کرایه پایین‌تر نسبت به تاکسی‌های رسمی، مورد استقبال مخاطبان فراوانی قرار گرفته است، اما با برخلاف این مزایا‌ همچنان بحث امنیت در این تاکسی‌ها در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.

روز گذشته هم عباس جعفری دولت‌آبادی، دادستان تهران از برخی فعالیت‌های این تاکسی‌های اینترنتی انتقاد کرد و به پرونده‌ای اشاره کرد که طی چند روز گذشته در دادسرای جنایی تهران به جریان افتاده است. در این پرونده، خانمی ۳۱ ساله که بتازگی عمل جراحی کرده، به دادسرای جنایی اعلام کرده است که از طریق نرم‌افزار «اسنپ» درخواست خودرو کرده تا از شرق تهران به فرودگاه برود. شرکت اسنپ هم مردی ۳۰ ساله را به عنوان راننده معرفی کرده، اما این راننده، مسافر را به تپه‌های یکی از مناطق تهران برده و به وی تعرض کرده است.

به گفته دادستان تهران، قرار شده سرپرست دادسرای جنایی، مدیر اسنپ را احضار کند، زیرا به قول جعفری دولت‌آبادی، آژانس‌ها مجوز دارند و تحت نظارت اتحادیه مربوط هستند، اما در خصوص اسنپ چنین نظارتی وجود ندارد.

همچنین دادستان تهران به تبلیغات فریبنده تاکسی‌های اینترنتی هم اعتراض کرده ‌و از دستگاه‌های مسئول خواسته مجوز مربوط به فعالیت اسنپ در حوزه حمل و نقل را بررسی و در مورد مستندات و مدارک فعالیت آن توضیح دهند. به گفته جعفری دولت آبادی، اسنپ می‌تواند یک ابتکار در دنیای حمل و نقل باشد و حسب اعلام مدیر اسنپ، این تشکیلات دارای ۱۵۰ هزار راننده صرفا در بخش حمل‌و‌نقل شهری است.

دادستان تهران به اسنپ هشدار داده تا مواظب باشد فعالیت‌های این شرکت، محملی برای ایجاد ناامنی و ارتکاب جرایم نشود، زیرا قرار بر این بود که به مردم خدمت ارائه شود.

چالش؛ حفظ امنیت مسافر

«اسنپ» اولین سرویس همسفری آنلاین در کشور است که فعالیتش را از زمستان ۱۳۹۳ شروع کرده است. هم اکنون این شرکت، دامنه فعالیتش را در تهران، کرج، اصفهان، شیراز و مشهد گسترش داده است.

پس از این که خدمات این تاکسی اینترنتی مورد استقبال مردم قرار گرفت، شرکت‌های دیگری همچون «تپسی»، «آژانسی» و «کارپینو» هم به راه افتاد تا رقیبی برای اسنپ باشد، اما با توجه به تنوع خدمات، سابقه خدمت و کرایه‌های پایین‌تر، سایر نرم افزارهای درخواست خودروی اینترنتی نتوانسته است گوی رقابت را از «اسنپ» برباید. البته اخیرا در خبرها داشتیم که یک شرکت روسی به نام «ماکسیم» قرار است وارد میدان رقابت شود و بنا شده است که بزودی فعالیت خود را در تهران آغاز کند.

در دنیا نیز نمونه شرکت‌های درخواست خودروی اینترنتی متعددی وجود دارد که مشهورترین آنها شرکت «اوبر» است که در اروپا، قاره آمریکا و برخی نقاط دیگر دنیا فعالیت می‌کند.

حتی در این شرکت بزرگ نیز مسائل امنیتی و چالش رعایت حقوق مسافر وجود دارد. به طور مثال، گفته می‌شود در سال ۲۰۱۴، یکی از رانندگان این شرکت جهانی به یک زن تجاوز کرده است که همین پرونده نیز بازتاب زیادی داشت و موجب بدنامی این شرکت در بین افکار عمومی شد.

لزوم حفظ اطلاعات مسافر

مجتبی عبداللهی، مدرس دانشگاه و کارشناس ارشد امنیت شبکه در گفت‌وگو با جام‌جم به خلأهای فعلی در شبکه خدمات تاکسی‌های اینترنتی در ایران اشاره می‌کند و می‌گوید: زمانی که از یک نرم‌افزار استفاده می‌کنید، برای نصب آن نیاز است که شما به‌عنوان کاربر، برخی دسترسی‌ها را به آن نرم‌افزار بدهید. برخی از این دسترسی‌ها منطقی است تا نرم‌افزار بتواند به ارائه خدمتش ادامه دهد، اما گاهی برخی دسترسی‌ها، توجیه منطقی ندارد. مثلا اگر نرم‌افزاری برای ارائه خدمت، نیاز به دسترسی به پیامک، دوربین و عکس‌های شخصی داشته باشد، چنین نرم افزاری را باید با احتیاط نصب کرد و عواقب آن را پذیرفت.

به گفته عبداللهی، متاسفانه چنین آگاهی در بین خیلی از کاربران وجود ندارد و بدون خواندن دسترسی ها، نرم افزارهای مختلف را نصب می‌کنند.

یکی از عمده خلأهایی که به باور این کارشناس ارشد امنیت شبکه در نرم‌افزارهای ارائه‌کننده خدمات تاکسی‌های اینترنتی در ایران وجود دارد، موظف نبودن رانندگان به حفظ اطلاعات شخصی مسافر است.

در حالی که براساس قانون، شرکت‌های ارائه‌کننده خدمات اینترنتی در ایران موظف هستند قانون حفظ حریم خصوصی و حفظ اطلاعات شخصی مشتری را رعایت کنند، اما عبداللهی تاکید دارد: در تاکسی‌های اینترنتی، قراردادی با راننده مبنی بر ضرورت حفظ اطلاعات شخصی مسافر، منعقد نمی‌شود. در نتیجه راننده نمی‌داند از منظر قانونی، موظف به حفظ اطلاعات شخصی مسافر است. مثلا راننده حق ندارد شماره تلفن مسافر را در اختیار فرد یا نهادی قرار دهد، اما اجرای چنین قوانینی در کشور ما جدی گرفته نشده است.

فقط گواهی سوءپیشینه!

هم‌اکنون رانندگان تاکسی‌های اینترنتی موظف هستند که گواهی سوءپیشینه خود را در اختیار شرکتشان قرار دهند، اما به گفته رضا غنی‌لو، کارشناس رسمی دادگستری و عضو هیات عملی دانشگاه علوم انتظامی فقط ارائه سوءپیشینه برای اشتغال در تاکسی‌های اینترنتی کافی نیست.

غنی‌لو در گفت‌وگو با جام‌جم تاکید می‌کند: درست است که شاید راننده‌ای دارای سوءپیشینه نباشد، اما احتمال دارد فردی عصبی و غیرعادی باشد که سلامت جانی و روانی مسافر را به خطر بیندازد. بنابراین نیاز است ضمن برگزاری مصاحبه‌های حضوری با کمک روان‌شناسان و روانپزشکان، سلامت روانی رانندگان سرویس‌های اینترنتی نیز سنجش شود که انجام همین کار از سوی این شرکت‌ها می‌تواند جلوی بسیاری از اتفاقات ناگوار را در آینده بگیرد.

البته این کارشناس رسمی دادگستری بر این باور است که نباید برخی جرایم رخ داده در فضای تاکسی‌های اینترنتی که موجب کاهش هزینه‌های مسافر و اشتغالزایی برای جوانان شده است، موجب شود که ما بخواهیم کلا خود را از فرصت تاکسی‌های اینترنتی محروم کنیم. به قول این عضو هیات عملی دانشگاه علوم انتظامی، نمونه چنین تخلف‌هایی بین رانندگان سازمان تاکسیرانی و در اتحادیه آژانس‌ها نیز وجود دارد. در نتیجه باید دنبال اصلاح مشکلات باشیم و فضای کسب و کارهای اینترنتی را ساماندهی کنیم، نه این‌که به جنگ فناوری برویم که کاری عبث و شکست خورده است.

غنی‌لو یادآوری می‌کند که اگر راننده‌ای در فضای کسب و کار اینترنتی یا در فضای غیرمجازی، خودرو یا هویت کاری‌اش را در اختیار فرد دیگری قرار دهد و آن فرد هم از این فرصت، سوءاستفاده کند و مرتکب جرم شود، در آن صورت هر دو نفر دچار تخلف شده‌اند.

در این بین، رسانه‌ها و نهادهای آموزشی و فرهنگساز نیز نقش بسیار جدی در نهادینه‌سازی فرهنگ کسب و کارهای اینترنتی دارند تا هم فرد ارائه‌دهنده خدمت، منتفع شود و هم فرد دریافت‌کننده خدمت در آرامش و امنیت باشد.

منبع: رکنا نیوز