داستان تکراری برگزاری نمایشگاه های استانی کتاب و تاثیرش بر کتابفروشی ‌ها بررسی شد

به گزارش بولتن نیوز، چند روز گذشته خبری منتشر شد که در آن، امیرمسعود شهرام‌نیا، مدیرعامل موسسه نمایشگاه‌های فرهنگی، از آغاز برگزاری نمایشگاه‌های کتاب استانی خبر داد و گفت: «با هماهنگی‌های صورت گرفته، برگزاری نمایشگاه‌های کتاب استانی از شهریور ماه آغاز می‌شود». البرز، آذربایجان غربی و لرستان از استان‌هایی هستند که در شهریور و ابتدای مهر میزبان نمایشگاه کتاب استانی هستند. سال گذشته هم این مجموعه نمایشگاه‌ها در سراسر کشور برگزار شد که با حاشیه‌های زیادی همراه بود. با در نظر گرفتن این حواشی این سوال مطرح می‌شود که آیا برگزاری مجدد نمایشگاه‌های استانی الزامی دارد؟ چنین نمایشگا‌ه‌هایی روی فروش کتابفروشی‌ها چه تاثیری دارد؟ با چند کتابفروش دراین باره گفت‌وگو کردیم.

بیشتر بازار مکاره است تا نمایشگاه کتاب

بهنام محمدی صاحب کتابفروشی محمدی در شهر شیراز که .چندی پیش به عنوان برترین کتابفروشی کشور انتخاب شد، درباره تاثیر نمایشگاه‌های استانی روی کتابفروشی‌ها به «ابتکار» می‌گوید: البته نمایشگاه‌های استانی روی فروش کتابفروشی‌ها تاثیر دارد اما هر سال که می گذرد تاثیرگذاری‌اش کمتر می‌شود. چون برندهای اول ایران در آن شرکت نمی‌کند. ما همگی از دید حرفه‌ای با این نمایشگاه مخالفیم. کتاب ارزش و مقام خاصی دارد، این که کتاب را بیاورند و در بازار مکاره‌ای آن را به صورت حراج بفروشند و برایش حراجی برگزار کنند، درست نیست و برندهای اول دنیا چنین رفتاری را قبول ندارند. این رفتار غیرحرفه‌ای است. فقط جنس دزدی است که می‌شود آن را به نصف قیمت فروخت. در شیراز بازاری وجود دارد به نام «بازار شیطان» که در آنجا همه وسایل مسروقه به فروش می‌رسد؛ در آنجا جنس صد هزار تومانی را پنجاه هزار تومان می‌فروشند. تشابه این بازار با نمایشگاه کتاب استانی از لحاظ سرقت نیست اما از لحاظ وجاهت کار، اینکه کتاب صدهزار تومانی را 60 هزار تومان بفروشند، این زیبا نیست.

او درباره کتاب‌های این نمایشگاه‌ها و کیفیتشان می‌گوید: 99 درصد برندهای اول در این نمایشگاه‌ها شرکت نمی‌کنند. کتاب‌های این نمایشگاه‌ها بیشتر همان کتاب‌هایی است که روبه‌روی دانشگاه تهران با بیست یا سی درصد تخفیفی که همیشه دارند، به فروش می‌رسند.

او درباره علت شرکت نکردن برندهای اصلی در نمایشگاه‌های استانی چنین توضیح می‌دهد: اولین دلیل، طرفداری از کتابفروش‌هاست . اما در وهله بعدی ناشران هم با این شیوه فروش کتاب اصلا موافق نیستند، مثلا انتشارات چشمه، نشر نی، نشر مرکز و ... بهترین نویسنده، بهترین موضوع، بهترین مترجم ، طراح و گرافیک، زینک و چاپ خوب و ... را به کار می‌گیرند تا یک کتاب متولد شود، حالا بعد از این همه خرح، باز هم هزینه کنند و بیایند شهرستان و کتاب‌های‌شان را با 40 درصد تخفیف بفروشند؟ طبیعتا این کار را نمی‌کنند.

محمدی، طرح‌های خانه کتاب را موفق‌تر از نمایشگاه‌های استانی می‌داند. او در ادامه فرهنگسازی را از همه موارد دیگر مهم‌تر می‌داند و می‌افزاید: من در نمایشگاه فرانکفورت شرکت کرده‌ام، این نمایشگاه از قوی‌ترین نمایشگا‌ه‌های بین‌المللی جهانی در حوزه کتاب است. در این نمایشگاه، کتاب‌های همه ناشران برند جهانی را به نمایش درمی‌آورند، اما کتاب را به فروش نمی‌گذارند، تازه‌های چاپ و کتاب را به مردم می‌شناسانند. این طور نیست که بازارچه کتاب راه بیندازند! با حراج کردن کار درست نمی شود.

کتابفروشی دیگری از کرج درباره نمایشگاه‌های استانی کتاب به «ابتکار» می‌گوید: این نمایشگاه‌ها اصلا برای ما خوب نیست. روی فروش‌مان تاثیر خیلی منفی می‌گذارد. این نمایشگاه‌ها فقط جو درست می‌کنند تا مردم از آنها خرید کنند.

با طرح‌های خانه کتاب، کل ایران نمایشگاه است

کتابفروشی رشد، یکی از جامع‌ترین کتابفروشی‌های خوزستان است. این کتابفروشی در خیابان موسوی (حافظ) اهواز قرار دارد. رضا مسیبی، مسئول بخش ادبیات این کتاب‌فروشی درباره نمایشگاه‌های کتاب استانی به «ابتکار» می‌گوید: اصولا به غیر از نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، تنها نمایشگاهی که می‌توان درصدی از آن را قبول داشت، همین نمایشگاه استانی است. ما کتابفروشی‌ها، معمولا در این نمایشگاه‌ها، به عنوان نماینده یک ناشر شرکت می‌کردیم. ولی متاسفانه در تعدادی از این نمایشگاه‌ها و نمایشگاه‌های داخلی موسسه‌هایی شرکت می‌کنند که کارشان این است که در نمایشگاه‌ها حضور داشته باشند و کتاب‌های خیلی بی‌کیفیت و بدون نام و نشان را وارد بازار کتاب کنند و به دست مصرف‌کنندگان برسانند. مثلا من دیده‌ام کسی کتابی مثل شاهنامه یا مثنوی را در نمایشگاه استانی یا نمایشگاه داخلی با کیفیت بسیار پایین‌تر دیده، او که این کیفیت پایین را تشخیص نمی‌دهد، با توجه به قیمت کتاب و تخفیف خوب‌، آن را خریده است. در صورتی که آن شاهنامه یا مثنوی که به دستش می‌رسد، اصلا کتاب درستی نیست. نه چاپ درستی دارد، نه حروف‌چینی و شیرازه آن اصولی است و در ضمن پر از غلط هم هست.

او ضمن اشاره به استقبال مردم از این نمایشگاه‌ها به دلیل تخفیف، می‌گوید: درست است که این نمایشگاه‌ها با استقبال مردم روبه‌رو می‌شوند اما ما کتابفروش‌ها بیشتر طرح وزارت ارشاد را می‌پسندیم، همین طرح‌های عیدانه و تابستانه و ... . طرح‌های عیدانه و تابستانه خیلی بهتر است چون کتابفروشی‌ها درگیر می‌شوند. کتابفروشی‌های کل کشور می‌توانند برای کتاب متولیان بهتری باشند تا کسانی که کارشان کتاب نیست و فقط شرکت‌هایی هستند که می‌خواهند از بازار استفاده کنند

او در مورد این شرکت‌ها توضیح می‌دهد: ما در کل کشور یک سری ناشر داریم، مراکز پخش و در نهایت کتاب فروشی. همه این قسمت‌ها با هم یک زنجیره تشکیل می‌دهند. اما اگر نگاه کنید در نمایشگاه‌هایی غیر از نمایشگاه تهران، کسانی وارد بازار کتاب می‌شوند که در این زنجیره نیستند. مثلا اگر بیست نمونه شاهنامه در کتابفروشی‌ها موجود باشد، این شرکت‌ها هیچ کدام از بیست نوع را ندارند.

مصیبی در ادامه می‌افزاید: کتابفروشی‌هایی که جزو زنجیره نیستند، شرکت‌ها یا ناشران خیلی نازل هستند یا شرکت‌هایی هستند که از چند ناشر بسیار نازل و بی‌کیفیت کتاب انتخاب و آنها را چاپ می‌کند و به نمایشگاه می‌آورند. به طور مثال، این شرکت‌ها شازده کوچولو دارند، شاهنامه هم دارند ولی این کتاب‌ها هیچ کدام چاپ‌هایی نیستند که در کتاب‌فروشی‌ها موجود است. این کتاب‌ها یا افست هستند یا کتاب‌های زیرزمینی. مردم هم می‌بینند کتاب، شاهنامه یا سعدی است، قیمتش هم مناسب است و آن را می‌خرند ولی بعد که آن را می‌خوانند متوجه ایرادات کتاب می‌شوند. طرح‌های عیدانه و تابستانه خیلی بهتر از حجم عظیم نمایشگاه‌ها است که باید هزینه بکنید و وقت را صرف کنید که کتابی را در آن ارائه کنید، در صورتی که با همین تخفیفی که از طرف خانه کتاب ارائه می‌شود کل کشور تبدیل می‌شود به نمایشگاه کتاب.

نمایشگاه‌های تاریخ مصرف گذشته

مصیبی، درباره تاثیر این نمایشگاه‌ها بر فروش کتاب‌فروشی‌های استان می‌گوید: وقتی نمایشگاه برگزار می‌شود، فروش کتاب کتابفروشی کمتر از نصف می‌شود. اگر همین امروز که طرح‌های خانه کتاب در حال اجراست به کتابفروشی‌های کشور بروید، استقبال مردم رامی‌بینید. در این فرآیند به کتابفروشی کمک می‌شود، در نتیجه ناشر هم سود می‌برد و در نهایت به کشور کمک می‌شود. دیگر دوره نمایشگاه گذشته است. وقتی می‌شود از طریق اینترنت و خانه کتاب شرایطی برای تهیه کتاب به وجود آورد که به راحتی کتاب تهیه شود، دیگر نمایشگاه چه لزومی دارد؟

تکنولوژی امروز کاری کرده که به راحتی کل کشور نمایشگاه باشد. البته نمایشگاه به خودی خود بد نیست، اگر ناشرانی که در تهران هستند در این نمایشگاه‌ها هم با قدرت شرکت کنند، اتفاق خوبی است اما نه تنها این اتفاق نمی‌افتد بلکه در طول این یک ماه، کتابفروشی‌ها فلج می‌شوند.

«ابتکار» تلاش زیادی کرد تا با مسئولن نمایشگاه‌های استانی هم در این خصوص صحبت کند اما متاسفانه موفق نشد. با در نظر گرفتن تمام این صحبت‌ها همچنان این سوال باقی است که آیا برای برگزاری این نمایشگاه‌ها کارهای مطالعاتی انجام شده است؟ کتابفروش‌ها تا کی باید از این تصمیمات متضرر شوند؟ باید دید با تغییراتی که در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، خصوصا در حوزه کتاب صورت می‌گیرد، فکری به حال این آشفتگی می‌شود یا خیر!

منبع: روزنامه ابتکار