کودکان، قربانی تبلیغات تلویزیونی؟

 

 

دعوای قدیمی

به گزارش بولتن نیوز به نقل از روزنامه صبح نو، یکی از اولین موارد مورد بحث در آگهی‌های تبلیغاتی تلویزیون میزان دریافت ریالی این سازمان از کمپانی‌های متقاضی پخش آگهی است؛ مبلغی که به صورت ثانیه‌ای محاسبه می‌شود و با توجه به شبکه و زمان پخش آن آگهی نرخ بسیار متفاوتی خواهد داشت.

پس از مسأله مالی موضوع گزینش محصولات مطرح می‌شود. به هرحال با توجه به شرایط رسانه ملی و اهمیت اعتبار آن به عنوان تریبون رسمی کشور، این که چه نوع محصولی و با چه عنوانی از طریق آن معرفی شود نکته قابل توجهی است. محصولاتی که از چیپس و پفک و خودرو  و برندهای ناشناخته تا کمپانی‌های معتبر بین المللی را در برمی‌گیرد.

نکته سومی که عمدتاً مورد بحث مخاطبان است موضوع کمیت تبلیغات این محصولات است. این که برای پخش تبلیغات بازرگانی پخش یک سریال به تأخیر بیفتد   یا وسط یک مجموعه پرمخاطب چند دقیقه آگهی بازرگانی نمایش داده شود و یا حتی پای این پدیده به مسابقات فوتبال هم کشیده شود و در طول پخش یک مسابقه فوتبال زیرنویس تبلیغات روی اعصاب مخاطب برود، در سال‌های اخیر همیشه مورد انتقاد بوده است.

81 بند قانونی برای تبلیغات بازرگانی تلویزیونی

قانون نوشته شده‌ای در زمینه پخش آگهی‌های بازرگانی از صداوسیما وجود دارد که حاوی 81 بند است. بندهایی که شرایط و ضوابط پخش تبلیغات محصولات مختلف از رسانه ملی را مشخص می‌کند. بیان برخی از این بندها نکات قابل توجهی را دربر خواهد داشت.

اصل ۹- در تبلیغات تلویزیونی یک کالا و یا خدمت خاص نباید تلویحاً و یا تصریحاً کالا و خدمت مشابه دیگری نفی شود و یا تلاش شود که موضوع آگهی در مقایسه با دیگر کالاها و خدمات اثبات شود.

اصل ۱۱- آگهی بازرگانی نباید به هیچ وجه متضمن فریب بوده و فراتر از واقعیت کالا یا خدمات مورد نظر را با ادعای خلاف واقع معرفی کند. همچنین از اغراق باید پرهیز شود.

اصل ۱۲- استفاده از عبارات و قیود تکراری اخباری چون اطلاعیه، اطلاعیه  توجه، توجه مژده، مژده   اطمینان، بخش  مطمئن، کاملاً سالم، کاملاً بهداشتی و ....در آگهی مجاز نیست. استفاده از صفات مطلق ساز و اغراق آمیز نیز مجاز نیست.

 

 

اصل ۲۳- تبلیغات تلویزیونی نباید مروج تجمل‌گرایی باشد.

اصل ۲۵- تعیین جایزه برای تشویق مخاطبان آگهی به خرید و مصرف بی رویه مجاز نیست.

اصل ۳۰- نشان دادن تأثیر آنی استفاده از وسایل درمانی مانند لاغر شدن فوری  یا به تصویر کشیدن فرآیند تأثیر داروها، شامپوها، مواد شوینده، روغن‌ها، بر بدن انسان به هر شیوه‌ای از آن جمله تمهیدات انیمیشن مجاز نیست.

اصل ۴۰- استفاده از تصاویر شخصیت‌های تاریخی و فرهنگی و مقامات رسمی کشور و یا استفاده از صدا و به‌کارگرفتن تکیه کلام‌های آنها در آگهی‌های رادیو تلویزیونی ممنوع است.
با توجه به بندهای فوق عدم پایبندی تلویزیون و کمپانی‌ها به این قوانین آشکارمی‌شود. اصولی که ظاهراً نقش تزیینی را ایفا می‌کنند و در عمل جایی ندارند. باید بررسی شود علت این بی‌توجهی چیست؟ اگر نقص قانون و کهنه بودن است اصلاح و به روز شود وگرنه عمل شود.

ضلع سوم

همان‌طور که قبلاً گفته شد بحث‌های مربوط به کمیت و کیفیت آگهی‌های بازرگانی از سال‌های پیش مطرح بوده است و کارشناسان، کمپانی‌ها، مدیران تلویزیون و مخاطبان هرازچند گاهی وارد این دعوا می‌شوند.

اما ضلع سومی که پس از مسأله کمیت و کیفیت این پدیده در روزهای اخیر به طور ویژه مطرح شده است، تأثیر این تبلیغات برکودکان است. به هرحال بخش قابل توجهی از مخاطبان تلویزیون را کودکان و نوجوانان تشکیل می‌دهند و این دایره سنی مخاطب لزوماً منحصر به شبکه، برنامه  یا زمان خاصی نیست؛ هر چند این موضوع در مورد شبکه‌هایی مثل پویا حساسیت بیشتری هم پیدا می‌کند.

 

 

اصل ۶۹- هنگام پخش برنامه‌های ویژه کودکان پخش آگهی‌های مربوط به مواد غذایی، کبریت، محصولاتی با خواص دارویی و حاوی ویتامین، غذاهای کمکی کودکان، وسایل و اسباب لاغری و شیوه‌های درمانی تبلیغات تلویزیونی فیلم‌ها با صحنه‌های وحشتناک و خطرناک و خطرآفرین ممنوع است.

اصل فوق یکی از مهم‌ترین بندهای ضوابط پخش آگهی‌های بازرگانی از تلویزیون است؛ اما آیا این اصل مهم رعایت می‌شود؟ آیا کارشناسان تأثیر احتمالی آتشفشان تبلیغات محصولات مختلف بر روح و روان کودکان را بررسی کرده‌اند؟

فقط پول مهم است؟

البته پدیده جدید دیگری هم اخیراً وارد این معادله شده و آن تبلیغ تماس‌های پولی است؛ تماس‌هایی که با رنگ و لعاب زیادی پخش می‌شوند و از مخاطب برای چند دقیقه خدمات چند هزار تومان پول دریافت می‌کند. آگهی بازرگانی با موضوع ترغیب کودکان به تماس تلفنی برای شنیدن شعر، داستان و ... که برای والدین‌شان دقیقه‌ای دو هزار تومان هزینه دارد، در حقیقت معامله‌ای است بین سازمان صدا و سیما و کسانی که بدون صرف هزینه و بدون ارائه محتوا یا محصولی سودمند به دنبال کسب سودند و در این میان بهای معامله از جیب والدین کودکان پرداخت می‌شود.

اخیراً  آقای محمد سرشار، مدیر شبکه کودک و نوجوان در صفحه شخصی خود در اینستاگرام نوشته است: جالب است بدانید مدیر شبکه کودک در برخی موارد مسوولیتی نداشته و تنها نقش پیشنهاد دهنده دارد؛ یکی از آن موارد آگهی‌های بازرگانی است که برعهده اداره کل بازرگانی است.