گروه فرهنگ و مقاومت: در ساعت 16:30 روز یکشنبه هفتم تیر ماه 1366 چند فروند هواپیمای عراقی سکوت شهر کوچک سردشت در غرب کشور را شکستند و 7 بمب خردل در نقاط مختلف شهر انداختند که 2 بمب در بازار شهر و 2 بمب دیگر در منطقه مسکونی افتاد.
به گزارش بولتن نیوز، 3 بمب دیگر در باغهای مجاور شهر افتاد. به علت شرایط جوی مناسب از نظر درجه حرارت و جریان ملایم هوا، آلودگی بتدریج تاکیلومتر ها دورتر از کانون های انفجار گسترش یافت و بوع نامطبوع خردل که مشابه بوی سیر و گوگرد میباشد از فاصله دور استشمام می شد. متاسفانه بیمارستان و نقاهتگاه شهر نیز در مسیر جریان هوای آلوده قرار گرفته و برخی از پزشکان و پرستاران پس از چند ساعت به دلیل آلوده شدن، مجبور به ترک آنجا شدند. برق و مخابرات قطع و کلیه فعالیت های خدماتی شهر فلج شده بود زیرا اکثر کاکنان محلی مصدوم شده بودند. کادر پزشکی بهداری سپاه با کمک نیروهای محلی توانستند از دو حمام شهر به عنوان دو ایستگاه رفع آلودگی جهت زنها و مردها استفاده کنند. ماشینهای آتش نشانی نیز مسئولیت تدارک آب حمام های شهر را عهده دار بودند. سالن ورزشی شهر به عنوان یک نقاهتگاه 150 تخته مورد استفاده قرار گرفت. با توجه به ماهیت اثر گاز خردل (برخلاف گاز اعصاب که ناگهان همه بیماران در همان ساعت اول مراجعه می کنند) ساعت ساعت بر تعداد مصدومین افزوده می شد. در نقاهتگاه درمان های اولیه انجام گرفته و مصدومین پس از پایدارشدن نسبی علائم حیاتی به شهر های دیگر اعزام می شدند.
آلودگی مواد غذایی، میوه جات، سبزیجات، مزارع و آبها و حتی حیوانات باعث برخی مسمومیت های گوارشی شده بود. گله های گاو و گوسفند که تنها سرمایه برخی از خانواده ها بود از بین رفته بودند و محصول برخی مزارع آلوده و غیر قابل استفاده بود.
یک روز پس از حادثه، مصدومین بدحال با چندین پرواز از ارومیه و تبریز به تهران منتقل شدند. صحنه بسیار ناراحت کننده ای در فرودگاه تهران وجود داشت که تحمل آن برای خلبانان و خدمه هواپیماهای نظامی نیز دشوار بود. کودکانی در سنین مختلف با چشمهای ورم کرده به سختی ناله می کردند و سعی داشتند از مادران خود دور نیافتند. تعداد زیادی از مصدومین بد حال به بیمارستان بقیت اله (عج) منتقل شدند. برخی کودکان در حال اغماء بودند.
چگونگی این حادثه و آمار مصدومین و شهدا طی گزارش های متعددی به اطلاع شورای امنیت سازمان ملل رسید اما متاسفانه هیچ هیئت کارشناسی برای بررسی حادثه اعزام نشد. حتی در یکی از گزارشها، تصاویر متعددی از مصدومین شیمیایی سردشت نیز ضمیمه شد.
آمار زمان حادثه
از شهر 12000 نفری سردشت طبق آمارهای رسمی 8025 نفر مصدوم شدند که این آمار شامل مصدومین خفیف نیز می شد. حداقل 4500 نفر از مصدومین نیاز به درمان داشتند.3000 نفر آنها در شهر سردشت به صورت سرپایی درمان شده و سپس در روستاهای مجاور مدتی را سپری کردند تا آلودگی شهر کاملا مرتفع گشت. مابقی مصدومین که 1500 نفر می شدند در حال وخیم تری بوده و نیاز به بیمارستان داشتند و لذا به خارج از سردشت اعزام شدند. 600 نفر از این گروه 1500 نفری به تهران و مابقی به چند شهر شمال غربی کشور اعزام شدند. تعدادی از هموطنان شهید شدند و و بسیاری هفته های زیادی را در بیمارستان گذراندند و اکنون نیز از عوارض شدید ریوی و چشمی و پوستی رنج می برند. کل آمار شهدا 130 نفر بود که 20 نفرآنها در سردشت در همان دقایق و ساعات نخستین پس از بمباران شهید شدند،10 نفردر حین انتقال از سردشت به شهادت رسیدند و 100 نفر طی مدت 7-30 روز پس از حادثه بتدریج در بخشهای مراقبت ویژه بیمارستان های مختلف کشور به شهادت رسیدند.
این حملات وحشیانه در حالی صورت میگرفت که عراق جزو ۱۲۰ کشور امضا کننده پروتکل ژنو درباره منع استفاده از سلاحهای سمی، خفه کننده و ترکیبات باکتریولوژیک بود. امضاکنندگان این پروتکل تاکید کرده بودند: استعمال گازهای خفه کننده و مسموم یا امثال آنها و همچنین هر قسم مایعات و مواد یا عملیات شبیه به آن حقا مورد تنفر افکار دنیای متمدن است.
سابقه استفاده عراق از سلاحهای شیمیایی
اولین باری که ارتش عراق از سلاح شیمیایی در جنگ استفاده کرد مربوط به ۲۷ مهرماه 1359 در منطقه جنوب (استان خوزستان) بود. در این سال عراق چهار بار از سلاح شیمیایی از نوع تاولزا (گاز خردل) استفاده کرد که یک مصدوم و ۲۰ شهید به دنبال داشت.
در سال 1361، در جریان عملیات والفجر مقدماتی ۱۲ بار مناطق غرب و جنوب مورد اصابت بمبهای شیمیایی قرار گرفت. جبهه میانی، غرب و شمال غرب و بخشی از استانهای ایلام، آذربایجان غربی، اردبیل، باختران، کردستان و سلیمانیه در عملیاتهای والفجر ۲ و ۴ در سال 1362، ۶۴ بار مورد اصابت بمبهای شیمیایی از نوع تاولزا (خردل) و اعصاب (تابون) قرار گرفتند. بر اثر این حملات صدها نفر شهید و هزاران نفر مصدوم شدند.
در سال ۶۲ سلاحهای شیمیایی تعداد زیادی از اهالی غیرنظامی مناطق مزبور را مصدوم و نابینا کرد. از اول فروردین تا ۲۷ اسفند 1363، 2225 نفر مصدوم و ۴۰ شهید در عملیاتهای خیبر و بدر حاصل اصابت ۵۸ بار بمبهای تاولزا، اعصاب، خفه کننده و آلوده کننده خون است. سال 1364، در عملیاتهای والفجر ۸ و ابتدای والفجر ۹ در مناطق جنوب ۷۶ بار سلاح شیمیایی به کار رفت که حاصل آن ۷۷ شهید و حدود ۱۱ هزار و ۶۴۴ نفر مصدوم بود.
عراق در پاسخ به حملات نیروهای ایرانی و به خاطر شکست سنگین در عملیاتهای کربلای دو، چهار، پنج و شش ۱۰۲ بار از سلاحهای شیمیایی استفاده کرد که 4720 نفر مصدوم و ۱۰۷ نفر به شهادت رسیدند.
در سال 1365 عراق در مناطق شلمچه، سردشت، خوزستان، بصره، کردستان، دیاله و ایلام ۴۳ بار از سلاح شیمیایی استفاده کرد که 9440 مصدوم ۴۴۲ شهید حاصل این حملات بود.
در سال پایانی جنگ، ۳۴ حمله شیمیایی در مناطق غرب، شمال غرب و جنوب ثبت شده است که آخرین بار آن بعد از قطعنامه ۵۹۸ در تاریخ سوم شهریور در عملیات بازپسگیری «فاو» اتفاق افتاد. بر اساس آمارهای رسمی نهادهای مسوول در این رابطه تعداد کل شهدای حملات شیمیایی در طول جنگ حدود ۲۶۰۰ شهید و تعداد کل مصدومان نظامی و غیرنظامی حملات شیمیایی ۱۰۷ هزار نفر و تعداد جانبازان شیمیایی (که در حال حاضر تحت پوشش بنیاد جانبازان هستند) حدود ۴۵ هزار نفر است.
در حالی که ۲۵ سال است از حمله عراق به سردشت میگذرد کسانی که نجات پیدا کردند هنوز از درد ناشی از بمباران شیمیایی رژیم بعث عراق رنج میبرند و با آثار و پیامدهای این بمباران دست به گریبان هستند.
• تعریف سلاح شیمیایی
جنگافزارهای شیمیایی ابزارها یا موادی هستند که به وسیله آنها انسانها و یا موجودات زنده را هدف قرار میدهند. در اثر تماس مستقیم این مواد با هر قسمت از بدن جاندار، بدن وی آلوده شده و جاندار به انواع بیماریها مبتلا میشود. این مواد میتوانند به صورت جامد، مایع و یا گاز استفاده شوند؛ به عبارت دیگر عوامل شیمیائی به ترکیباتی اطلاق میگردد که در صورت کاربرد مؤثر علیه انسان، حیوان یا گیاه، منجر به مرگ یا ضایعات قابل توجه دائمی یا موقتی در ساختار اندامی آنها میشود.
جنگافزارهای شیمیایی از نظر نظامی به 6 گروه سمی و کشنده، ناتوانکننده، استفاده برای کنترل اغتشاشها، دودزا، ضد گیاه و شعلهها و آتشزا تقسیم میشوند.
• تاریخچه استفاده از سلاحهای شیمیایی و میکروبی
اولین بار در سال 1763 میلادی آمریکاییها سلاح شیمیایی را علیه سرخپوستان که صاحبان اصلی سرزمین آمریکا بودند، به کار گرفتند.
در جنگ جهانی اول (سال 1915 میلادی) سلاح شیمیایی از سوی نیروهای آلمانی به کار گرفته شد و سپس دیگر کشورها استفاده از آن را در برنامههای جنگی خود گنجاندند. آلمانی ها در 22 آوریل 1915 در منطقه یپرس در مرز بلژیک، با بکارگیری 168 هزار تن گاز کلر حدود 5000 نفر از سربازان انگلیسی و فرانسوی را کشتند. این روز به نوعی روز تولد جنگ شیمیایی نام گرفت.
باز هم آلمانی پیشتاز بودند و برای اولین بار در سال 1917 گاز خردل را به کار گرفتند. در طول جنگ جهانی اول مجموعا 124200 تن مواد شیمیایی مورد استفاده قرار گرفت که در اثر آن حداقل 90.000 نفر کشته و نزدیک 1.000.000 نفر هم مجروح شدند. البته منهای اثرات طولانی مدتی که این مواد شیمیایی بر بدن انسان ها و نسل های آینده گذاشته است.
پس از جنگ جهانی دوم، انگلیسیها درسال 1951 میلادی از ماده «فتیوتوکسین» در مالایا علیه استقلالطلبان این سرزمین استفاده کردند. آمریکا در جنگ ویتنام، کامبوج و لائوس، مواد شیمیایی و میکروبی را به کار برد.
آمریکاییها نیز در جنگ ویتنام هزاران تُن عامل نارنجی را بر روی جنگلهای منطقه ریختند تا مخفیگاه ویت کنگها ر به بیابان تبدیل کنند. بخش عمده این ماده را نیز آلمانها در اختیار آمریکاییها قرار دادند. تحت تاثیر این ماده مهلک دیاکسیندار هنوز پس از ده ها سال سال، در ویتنام بچههای معلول به دنیا میایند. در سال 1979، ارتش شوروی (سابق)، در اشغال افغانستان از این گونه سلاحها استفاده کرد. رژیم نژادپرست آفریقای جنوبی در 8 مارس 1983 میلادی از یک نوع ماده سمی علیه نیروهای سواپو در نامیبیا بهره گرفت.
همچنین رژیم بعث عراق، در طول جنگ تحمیلی به طور مکرر از انواع سلاحهای شیمیایی استفاده کرد.
• آثار و پیامدهای استفاده از سلاحهای شیمیایی
این سلاحها بر اساس اثرات مختلفی که بر بدن افراد میگذارد، به 3 دسته تقسیم بندی میشوند:
- سلاحهایی که روی سیستم عصبی بدن تاثیر میگذارند. سلاحهایی که عوارض پوستی به دنبال دارند.
- سلاحهایی که اختلال تنفسی به همراه دارد.
• تلاشهای بینالمللی به منظور ممانعت از استفاده از سلاحهای شیمیایی
اولین تلاشها برای اعمال ممنوعیت استفاده از جنگ افزارهای شیمیایی و بیولوژیک در اعلامیههای 1868 سنپترزبورگ، 1874 بروکسل و 1898 لاهه نمایان شد، اما هیچ کدام از آنها به تنظیم یک معاهده بینالمللی نینجامید. در نتیجه کوششهای فراوان، سرانجام در سال 1907، یک معاهده بینالمللی که از نظر حقوقی تعهدآور بود، تنظیم شد؛ اما با شروع جنگ جهانی اول، کنوانسیون 1907 لاهه نتوانست از وقوع جنگ شیمیایی ممانعت کند.
در 16 دسامبر 1917، مجمع عمومی سازمان ملل قطعنامه منع، توسعه، تولید و انباشت جنگ افزارهای میکروبی و سمی و نابودسازی آنها را تصویب کرد. در فاصله دو جنگ جهانی به واسطه اثرات وحشتناک سلاحهای شیمیایی، پروتکل 1925 ژنو منعقد گردید. این پروتکل، به ممنوعیت استفاده از گازهای سمی و خفهکننده در جنگها و روشهای جنگ بیولوژیک اختصاص دارد. در پایان کنفرانس «نظارت بر تجارت بینالملل تسلیحات و مهمات» تدوین و امضا گردید. پروتکل ژنو مهمترین توافقنامه بینالمللی در مورد سلاحهای میکروبی و شیمیایی است.
در سال 1948 و در چارچوب فعالیتهای سازمان ملل درباره خلع جنگ افزار، کمیته جنگافزارهای متعارف، جنگ افزارهایی شیمیایی را به نام جنگافزارهای نابودی گروهی، در کنار جنگافزارهای هستهای قرار داد. نخستین قطعنامه گردهمایی همگانی سازمان ملل درباره جنگافزارهای شیمیایی در سال 1966 به تصویب رسید و در سال 1968 مجمع همگانی، دبیرکل را مأمور کرد تا گزارشی درباره آثار زیانبار جنگافزارهای شیمیایی ارائه نماید.
در پی تلاشهایی که برای جلوگیری از ساخت، تولید، انبار کردن و کاربرد جنگافزارهای شیمیایی و میکروبی صورت گرفت، پیمانی در سال 1972 به امضا رسید که بر پایه آن، دولتهای امضا کننده پایبند شدند که تحت هیچ شرایطی جنگ افزارهای بیولوژیک را فرآوری و انبار نکنند و از گسترش آن خودداری ورزند.
همچنین در 11 نوامبر 1987، سازمان ملل قطعنامهای در مورد جنگ افزارهای شیمیایی به تصویب رساند. در سال 1992 نیز کنفرانس خلع جنگ افزار در ژنو پیش نویس و طرح کنوانسیون بازداری جنگ افزارهای شیمیایی را تهیه و به سازمان ملل تقدیم کرد که گردهمایی همگانی سازمان ملل آن را در 24 ماده و 3 پیوست در دسامبر سال 1992 با اجماع به تصویب رساند. این کنوانسیون از 29 آوریل 1997 لازمالاجرا گردید.
منابع:
http://www.beytoote.com
http://tarikhirani.ir
http://www.isaarcwv.ir
شما می توانید مطالب و تصاویر خود را به آدرس زیر ارسال فرمایید.
bultannews@gmail.com