تمدید طرح یارانه نقدی به مدت 5 سال دیگر/ وام‌های تازه یا جیب به جیب کردن یارانه؟

گروه اقتصادی: بخشنامه‌ای که اواخر اردیبهشت‌ماه از سوی شورای پول و اعتبار به بانک‌ها ابلاغ شد، حالا وارد فاز اجرایی شده است. بر اساس تصمیم دولت وام‌هایی در اختیار سرپرستان خانوار قرار خواهد گرفت که بازپرداختی 5 ساله دارد.

به گزارش بولتن نیوز،  تا این جای طرح دولت شاید به نظر، طرح خوبی برای تحریک تقاضای خانوار محسوب شود، اما وقتی پای نرخ سود 18 درصدی آن به میان می‌آید، سه نکته مشخص می‌شود: نخست آنکه سود بالا علامت منفی به اقتصاد است که قرار نیست نرخ سود بانکی حداقل برای 5 سال آینده پایین‌تر از 18 درصد باشد. این در حالی است که همین هفته قبل بود که ولی‌الله سیف رئیس‌کل بانک مرکزی از بالا بودن نرخ سود بانکی ابراز ناراحتی می‌کرد و عنوان کرد که نرخ سود بانکی باید متناسب با نرخ تورم باشد.

نکته دوم اتفاقاً نرخ تورم است. آن‌طور که گزارش‌های رسمی بانک مرکزی نشان می‌دهد، نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه در 12 ماه منتهی به اردیبهشت‌ماه به 10.8 درصد رسیده است. این نرخ به‌روشنی بیانگر آن است که تورم تک‌رقمی که دولت یک سال است آن را بزرگ‌ترین دستاورد اقتصادی خود اعلام می‌کند، به عبارتی دولت ناپایدار» است و به‌زودی نرخ تورم مجدداً سیر افزایشی خود را در پیش خواهد گرفت.

سومین نکته وام‌های 5 ساله نرخ بازگشت این وام‌هاست که عملاً قانون هدفمندی یارانه‌ها را زیر سؤال می‌برد. اگر هدف از پرداخت یارانه نقدی کمک به سرپرستان خانوار برای توانمندسازی آنان در برابر افزایش قیمت حامل‌های انرژی بوده، حالا با افزایش خزنده قیمت حامل‌های انرژی در سال‌های اخیر قدرت خرید 45 هزار و 500 تومانی که در سال 89 وضع شد، عملاً به یک‌سوم تقلیل یافته است.

از طرفی با پرداخت این وام‌ها دولت با سودی که ما به ازای آن‌ها دریافت می‌کند، معامله سربه‌سر با سرپرست خانوار می‌کند. سودی که بابت این وام‌ها به بانک‌ها برمی‌گردد، موجب می‌شود که بخشی از بدهی دولت به بانک‌ها بازگردد. البته شاید هدف این بوده که قدرت تسهیلات دهی بانک‌ها با تضمین دولت بالا برود اما آنچه در واقعیت اتفاق افتاده برای دولت طرحی دو سر برد و برای یارانه بگیران عملاً زیان محسوب می‌شود.

بر اساس این گزارش، وقتی سرپرست خانوار وامی 5 ساله با سود 18 درصد دریافت می‌کند، آن را برای خرید کالاهای ضروری خود مثل خرید لوازم‌خانگی صرف می‌کند. باوجودی که این خرید باعث تحریک تقاضا و البته رونق تولید می‌شود، اما بازپرداخت وام با سود 18 درصدی، دولت را در موقعیتی قرار می‌دهد که هم یارانه پرداخت کرده و هم بدهی‌های خود را به بانک‌ها پرداخت می‌کند. بدهی‌هایی که طبق اعلام رسمی دولت به 250 هزار میلیارد تومان رسیده است. به‌این‌ترتیب، وام جدید سرپرستان خانوار درواقع راهکار تازه‌ای است که ارث» یارانه نقدی درراه موردنظر دولت صرف شود.

طرح بانک مرکزی چه کارکردی دارد؟

بانک مرکزی اعلام کرده که سازوکار این طرح را از سال گذشته با طراحی کارت‌های اعتباری آغاز کرده است و براین مبنا قرار است بانک‌ها کارت‌های اعتباری را بر مبنای عقد مرابحه صادر کرده و در اختیار مردم قرار دهند. قرار است کارت‌های اعتباری، به‌تدریج جایگزین تسهیلات خرد بانکی شده و یا تمامی تسهیلات، از طریق کارت اعتباری اعطا شود.

دستورالعمل اعطای کارت‌های اعتباری سال قبل ابلاغ شد که بر مبنای آن، سقف تسهیلات ۵۰ میلیون تومانی برای کارت‌های طلایی، نقره‌ای و برنز در نظر گرفته‌شده و نرخ سود هم همان ۱۸ درصد مبتنی بر نرخ سود مصوب شورای پول و اعتبار بود؛ درواقع هدف اصلی این بود که رضایتمندی شهروندان افزایش یابد؛ چراکه سرعت استفاده از تسهیلات بانکی افزایش می‌یافت.

از دیگر کارکردهای این کارت‌های اعتباری این است که این امکان فراهم خواهد شد که فرد با خیال راحت، منابع را برای تأمین هر نیازمندی خود اعم از کالا و خدمت مصرف کند و مبلغ آن را هم بر مبنای توافق با بانک پرداخت کند.

نکته دیگر این است که در بخش خدمات می‌توان از آن کارت‌ها استفاده کرد؛ به‌این‌ترتیب که برای خدمات درمانی و کمک پرداخت شهریه تحصیلی و خدمات گردشگری نیز، کارت‌های اعتباری قابلیت استفاده دارد.