خروج روستاهای ایران از فهرست مناطق محروم بهداشتی

همچنین اقداماتی مانند مراقبت‌های ادغام یافته سلامت مادران باردار در دوران پیش از بارداری تا پس از زایمان، مراقبت دوران بارداری شامل زایمان و مراقبت بلافاصله پس از زایمان و شش ساعت اول پس از زایمان در واحد تسهیلات زایمانی و در صورت لزوم در منزل، مراقبت پس از زایمان تا شش هفته پس از زایمان، مراقبت سلامت باروری و فرزندآوری، مراقبت و درمان بیماری‌های واگیر، مراقبت و درمان بیماری‌های غیرواگیر و مدیریت سلامت محیط و کار از جمله مواردی است که تا قبل از اجرای طرح تحول نظام سلامت، جزو خدمات مراکز و خانه‌های بهداشت محسوب می‌شدند.

اما با آغاز طرح تحول نظام سلامت در اردیبهشت ۹۳، خدمات جدیدی در میان شرح وظایف این مراکز قرار گرفت؛ این در حالی است که تا این زمان هنوز مراکز مراقبت شهری آغاز به کار نکرده بودند و روستاییان خدمات بهداشتی مناسب‌تری را نسبت به حاشیه شهرها و شهرنشین‌ها دریافت می‌کردند. مهم‌ترین اقدام در طرح تحول بهداشت بازسازی، بهسازی و تکمیل شبکه بهداشت روستایی، شهرهای زیر ۲۰ هزار نفر و عشایر  اعلام شده‌بود؛  به همین منظور قراردادهایی با ستاد توسعه روستایی ریاست جمهوری و همچنین کمیته امداد امام خمینی (ره) منعقد شد.

قبل از اجرای تحول بهداشت در روستاها، اعتبار فعالیت‌ها در حوزه روستایی ۳۸۰ میلیارد تومان در نظر گرفته شده بود، اما در سال ۹۳ این اعتبار به ۱۱۰۰ میلیارد تومان رسید. در این برنامه توزیع مکمل "ویتامین د" رایگان برای گروه‌های هدف از جمله زنان و دانش آموزان دختر مورد توجه قرار گرفت. همچنین مشاوره، تغذیه، بهداشت محیط، ترک دخانیات و مواد مخدر، غربالگری سلامت روان توسط کارشناسان مراقب سلامت و روانشناس و ... نیز آغاز شد. در این میان با توجه به ضرورت آمادگی کشور برای مبارزه با بیماری‌های غیرواگیر و تعهد ایران برای کاهش ۱۰ درصدی مرگ و میر ناشی از این بیماری‌ها تا سال ۱۴۰۴، برنامه کشوری تعیین میزان خطر ۱۰ ساله سکته‌های قلبی - عروقی و ارائه راهکار و اقدامات لازم درمانی، غربالگری رایگان دیابت، چربی و فشارخون بالا نیز مورد توجه قرار گرفت.

آغاز برنامه‌های غربالگری در شبکه‌ بهداشت کشور

برای آگاهی از میزان شیوع سه سرطان مهم که نرخ شیوع بیشتری در میان زنان و مردان ایرانی دارند برنامه کشوری غربالگری رایگان سرطان‌های پستان، دهانه رحم و روده بزرگ طراحی و اجرا شد. در این میان برخی خدمات از جمله بررسی عفونت‌های آمیزشی، آزمایش رایگان ایدز و اچ پی وی، مشاوره برای بهبود سالمت زنان در دوره باروری و یائسگی در این گروه سنی نیز انجام شد.

یکی دیگر از اقداماتی که برای فرهنگسازی در خصوص شیوه زندگی و تغذیه سالم صورت پذیرفت  آموزش سفیران سلامت خانوار، دانش آموز و دانشجو در زمینه خودمراقبتی بود. همچنین برنامه‌هایی مانند مدیریت بیماری‌های مزمن و حاد، برنامه‌های آموزشی قبل و بعد از ازدواج برای زوج‌های جوان و ارائه خدمات ناباروری به زوج‌های نابارور نیز امروز در مراکز جامع سلامت روستایی ارائه می‌شود. بازسازی  و تجهیز خانه‌های بهداشت، فراهم آوردن تجهیزات لازم برای ارائه خدمات پیشرفته پیشگیری، فراهم آوردن ۲۴۰۰ اتومبیل برای طرح دهگردشی روستاها و امکان حضور ماماها، پزشکان و پرستاران در مناطق صعب‌العبور، ترمیم جالی خالی ۵۰۰۰ بهورز بازنشسته و افزوده شدن ۲۰۰۰ خانه بهداشت جدید به این چرخه را می‌توان از جمله اقدامات مثبت انجام شده در این دوره دانست.

عملکرد وزارت بهداشت دربرنامه بیمه روستاییان، عشایر و شهرهای زیر ۲۰ هزار نفر

در طرح تحول نظام بهداشت کشور تلاش شد اعتبارات برنامه پزشک خانواده روستایی از ۳۰۰ میلیارد تومان به ۲۴۰۰ میلیارد تومان برای تعمیر، تجهیز و بهبود استاندارد ۱۶ هزار واحد ارائه خدمت افزایش یابد. با این اعتبار  احداث دو هزار واحد خانه بهداشت جدید، ساخت ۳۵۲ مرکز خدمات جامع سلامت روستایی محقق شد و شش هزار و ۸۵۲ نفر پزشک عمومی، پنج هزار و ۲۸۵ نفر ماما، هزار و ۱۸۸ نفر دندانپزشک و ۱۲۲ نفر بهداشتکار دهان و دندان در مراکز مجری برنامه پزشک خانواده به کارگرفته شدند.

داروخانه‌های فعال برنامه نیز توانستند  ۴۳۶ قلم دارو و هفت قلم مکمل دارویی را تامین کنند. این خدمات در  چهار هزار و ۹۴ داروخانه فعال در دسترس روستاییان قرار گرفت و خدمات آزمایشگاهی نیز در دو هزار و ۷۰۹ واحد آزمایشگاهی انجام شد.  راه‌اندازی پرونده الکترونیک سلامت و ثبت اطلاعات جمعیت تحت پوشش برنامه و انجام یک نوبت خدمت رایگان سونوگرافی روتین و انجام رایگان آزمایشات مادران باردار جزو اقداماتی است که در برنامه ملی تحول بهداشت انجام شد و مراقبت‌های تکمیلی را به نظام بهداشتی کشور اضافه کرد.

برخورداری بیش از ۸۰ درصد از جمعیت بالای ۳۰ سال از پرونده الکترونیک سلامت

بحث چالش برانگیز پرونده الکترونیک سلامت که همیشه به عنوان پاشنه آشیل حوزه بهداشت مطرح می‌شد نیز در این دوره از وزار ت بهداشت محقق شد. به گفته وزیر بهداشت تاکنون برای ۸۰ درصد افراد بالای ۳۰ سال پرونده الکترونیک سلامت تشکیل شده‌است. در مجموع امروز  ۶۶ میلیون و ۲۴۳ هزار نفر پرونده الکترونیک سلامت دارند و ۲۷ میلیون و ۲۹۰ هزار و ۵۱۳ نفر نیز از خدمات بهداشتی در قالب این پرونده بهره‌مند شده‌اند.

با توجه به خلاء پایگاه‌های اورژانس در روستاها، این پایگاه‌ها در مراکز بهداشتی و درمانی شبانه روزی روستایی مستقر شدند. به گفته مسئولان حوزه بهداشت پیش از اجرای طرح تحول نظام سلامت و به دنبال آن تحول حوزه بهداشت، ۳۴۰۰ پزشک در روستاها خدمت رسانی می‌کردند که در حال حاضر این تعداد به شش هزار و ۸۰۰ نفر افزایش پیدا کرده‌است. ماندگاری پزشکان در روستاها، اصلاح محل زیست پزشکان، حضور پزشک خانواده در تمام واحدهای روستایی، تامین واکسن‌های پنتاوالان و فلج اطفال تزریقی و فعالیت بیش از ۲هزار آزمایشگاه و حدود ۱۷۰۰ مرکز رادیولوژی نیز از جمله اقداماتی است که امروز محقق شده‌ است.