سه پرده از برنامه جنجالی سیما درباره سینمای ایران

به گزارش بولتن نیوز، اگر یادتان باشد هفت جدید آمده بود تا ناجی سینما شود! و بهروز افخمی خود را در کسوت یک سوپرمن میدید که قرار است منجی باشد نه فقط مجری! اما آنچه  در نهایت رخ داد تبدیل هفت به نافی سینما و سینماگران بود و نقد سینما را تا سر حد نفی آن، تقلیل داد. هفت حتی نتوانست برنامه خود را نجات دهد و ضعفهایی را که در دو سری قبل بود جبران کند به طوری که هفت جیرانی به یک حسرت نوستالژیک بدل شد. واقعیت این است که هفت از منطق رسانهای سازندگان خود شکست خورد. تبدیل شدن هفت به یک برنامه جذاب تلویزیونی موجب شد تا حاشیه سازی و حاشیه نگاری بر متن آن که نقد و بررسی سینمای ایران و کمک به حل بحران مخاطب و تشویق مردم به فیلم دیدن بود در پس حاشیهها بماند و کلیشه گوییها به رونق گیشههای سینما کمکی نکند. به عبارت دیگر سویه ژورنالیستی زرد و جنجال آفرینی برای دیده شدن بیشتر برنامه موجب شد تا جذب مخاطب بیشتربرای هفت جایگزین دغدغه جذب مخاطب سینما و کمک به چالشهای آن شود. در واقع هفت به ضد خود بدل شد! خود هفت مهم شد نه هدف آن. همه سرمایههای فکری و ایدهای به سمت این رفت که چه کنیم که تعداد بیشتری از مخاطب پای برنامه بنشیند نه اینکه تعداد بیشتری مخاطب به سینما برود و فیلم ببیند. هفت خودش به فیلم بدل شد. هفت برخلاف ذهنیت جدیدش که قصد داشت سینما را بهعنوان یک سرگرمی و صنعت سرگرمی ساز معرفی کند خودش در دام سرگرمی افتاد! و این سرگرمی البته در عمل به سردرگمی مخاطب و سینماگران بدل شد. اگرچه خیلیها ضعف بزرگ هفت و پاشنه آشیل آن را مسعود فراستی میدانند اما به نظرم خود افخمی بیش از او به ایجاد این فضای خصمانه و رقابتهای کینه جویانه دامن زد و حسادت را جایگزین صداقت در نقد کرد و فراستی که آب تنی کردن را بلد بود هم فرصت شناگری پیدا کرد، حاصل اما منفور شدن هرچه بیشتر هفت و عواملش شد. هفت از طریق پروپاگاندای رسانهای خواست تا دیده شود اما دریده شد و به جای همدلی بین اهل سینما تخم نفاق و تفرقه پاشید. مشهور شد اما محبوب نشد. هفت بیش از آنکه بازنمایی وضعیت سینمای ایران باشد بازتابی از نگاه افخمی و فراستی شد و این یعنی تبدیل یک برنامه تلویزیونی به یک محفل گروهی! درنهایت هفت در سری سوم خود نه تنها تبدیل به احسن نشد که در مرداب خود ساخته خویش فرو رفت و غرق شد!

آمده بود که تریبون سینماگران در رسانه ملی باشد و به «نود» سینمایی تبدیل شود؛ اما در دو سال اخیر به تریبونی علیه سینما تبدیل شد. پاییز سال ٨٨ بود که نخستینبار ساخت برنامهای با محوریت بررسی مسائل روز سینمای ایران مطرح شد؛ پیشنهادی که با استقبال اهالی سینما و علاقهمندانش مواجه شد؛ اینکه بالاخره سینما هم در تلویزیون جایی باز کرده و قرار است مشکلات و مسائل روز سینما در آن بررسی شود. 10 اردیبهشت سال 89 سرانجام انتظار به سر رسید و مجله سینمایی «هفت» روی آنتن شبکه سه سیما قرار گرفت.

فریدون جیرانی با وجود نظرات متفاوتی که نسبت به حضورش و اجرای این برنامه داشت در نهایت در مقام سردبیر و مجری، سکان هدایت این برنامه را به عهده گرفت. پس از سه سال از آغاز پخش اعلام شد که «هفت» با جیرانی به پایان رسیده و قرار است پس از وقفهای کوتاه به بهانه بازیهای جام ملتهای اروپا تیم دیگری اجرای برنامه را به عهده بگیرد. جمعه شب 22 اردیبهشت ماه سال 91 فریدون جیرانی با یک ساعت تأخیر برنامه آخرش را اجرا کرد و روی آنتن زنده تلویزیون کنایههایی را هم به مدیران تلویزیون مطرح کرد. او که هنگام کنار گذاشته شدن از اجرای برنامه «هفت» اعلام کرد درباره دلایل این حذف سخن نخواهد گفت، در نهایت در گفتوگویی مطبوعاتی به صورت ضمنی یکی از دلایل حذفش را طرح سؤال از مسعود ده نمکی عنوان کرد و گفت: «در دو برنامه مانده بود به آخر، سؤالاتی از ده نمکی پرسیدم که جنجالآفرین شد. اینکه ما گفتیم متدینین کجا هستند و چرا این فیلمها را نمیبینند تا فروششان بالا برود، به خیلیها برخورد. تشکلهایی بیانیه دادند، که البته آنها میخواستند در برنامه حاضر شوند و جواب بدهند. معتقد بودند که برنامه یک طرفه و روشنفکرانه شده است؛ البته در نهایت به جای طرح مسأله، صورت مسأله پاک شد.» بعد از خداحافظی گروه فریدون جیرانی از این برنامه، صندلی «هفت» با وجود گمانهزنیها و مطرح شدن گزینههای متفاوت به محمود گبرلو رسید و او که بواسطه سابقه مطبوعاتی و نقد نویسی در رسانههای اصولگرا، در میان اهالی سینما شناخته شده بود اجرای برنامه را برعهده گرفت؛ این بار بدون نقدهای تند و تیز مسعود فراستی. «هفت» گبرلو در مقایسه با «هفت» جیرانی اما خنثی بود و نارضایتی علاقه مندان سینما نسبت به اجرای کند و کم تأثیر او سبب شد برخی سینماگران به رئیس وقت سازمان نامه بنویسند و از او بخواهند جیرانی به «نود» سینماییها بازگردد.

با وجود این، هدایت این برنامه توسط گبرلو تا ماه رمضان یعنی خرداد سال 94 ادامه پیدا کرد تا در نهایت مدیران سینمایی به بهانه تراکم برنامههای مناسبتی بار دیگر پخش این برنامه را متوقف کنند و بیشتر درباره ترکیب این برنامه و نحوه اجرای آن فکر کنند. در شرایطی که گبرلو پیش از ماه رمضان، در آخرین برنامه خود به مخاطبان اعلام کرد که بعد از پایان این ماه، بازمیگردد و «هفت» با همین روند به کار خود ادامه میدهد وقفه پخش برنامه تا مهرماه همان سال ادامه پیدا کرد. با بالاگرفتن حرف و حدیثها درباره تغییرات اساسی در برنامه و تغییر مجری، نام گزینههایی همچون امیر قادری و فرزاد حسنی و فریدون جیرانی و حتی منصور ضابطیان و محمدرضا شهیدیفر بهعنوان مجری سری سوم این برنامه مطرح شد تا اینکه در شرایطی که گبرلو حتی از مطرح شدن این شایعات گلایهمند بود، خبر رسید شبکه سومیها این بار با بهروز افخمی و اتاق فکرشان به استانداردهای مورد نظر رسیدهاند. شامگاه 10 مهرماه، افخمی در نخستین برنامه ترجیح داد در قسمت اول سراغ مدیران سیما برود و به نوعی انتظارات و توقعات آنها را نسبت به ایدهآلهای یک برنامه تحلیلی سینمایی جویا شود. علیاصغر پورمحمدی ازجمله افرادی بود که افخمی برای گفتوگو به سراغش رفت. توصیه پورمحمدی برای فصل جدید برنامه «هفت»، ساخت این برنامه بهگونهای بود که موجب نجات سینمای ایران شود و خواستار کمک هرچه بیشتر این برنامه به سینمای ایران شد.

فصل سوم این برنامه اما نه تنها موجب نجات سینمای ایران نشد و کمکی به سینمای ایران نکرد بلکه در مقاطع مختلف صدای معترضان را بلند کرد و با حملاتی که به سینما میکرد، موجب صفآرایی سینماگران علیه این برنامه شد. 16 آبان سال 94 همایون اسعدیان در نامهای سرگشاده به حرفهایی که علیه او در برنامه هفت مطرح شد و دعوت تهدیدآمیزش به این برنامه واکنش نشان داد. خردادماه سال 95 صحبتهای مسعود فراستی منتقد در نقد فیلم «دونده زمین» ساخته کمال تبریزی، از جمله اتفاقاتی بود که واکنشهای بسیاری در میان هنرمندان ایجاد کرد. فراستی این فیلم را مصداق دیاثت فرهنگی و بیغیرتی عنوان کرد. استفاده از این واژه نامتعارف در یک برنامه با واکنش هنرمندان بسیاری مواجه شد و سازنده این فیلم در اعتراض به این بیحرمتی ساخت سریالش «سرزمین کهن» را متوقف کرد. با وجود این، هیچ یک از عوامل این برنامه و مدیران تلویزیونی حاضر به پاسخگویی و عذرخواهی نشدند. با شدت گرفتن اعتراض ها نسبت به روند اجرای این برنامه همزمان با وقفه چند هفتهای پخش این برنامه به مناسبت ماه رمضان، در تیرماه سال گذشته زمزمههای کنار گذاشتن بهروز افخمی از برنامه «هفت» به گوش رسید اما این خبر مدیرگروه اجتماعی شبکه سه سیما به فاصله کوتاهی تکذیب شد؛ تکذیبیهای که تأیید مدیران سیما بود بر عملکرد این برنامه. ناصر کریمان با شایعه خواندن این خبر اعلام کرد این برنامه با تیم قبلی و با همان سبک و سیاق سابق از 18 تیرماه روی آنتن خواهد رفت. فارغ از نوع موضعگیری متفاوت این برنامه نسبت به موفقیتهای جهانی سینمای ایران از جمله کسب جایزه کن و فروش خوب فیلمهایی چون «فروشنده» و «لانتوری» و... اما اوج اختلافافکنی و تخریب سینما از سوی این برنامه تلویزیونی در ایام دهه فجر و برگزاری جشنواره سی و پنجم بود. در ویژه برنامه «هفت» علاوه بر دامن زدن به حاشیههای داوری جشنواره و منازعه مجری برنامه با مدیر وقت سینمایی، انتقادات تند و تیز فراستی نسبت به برخی آثار با گلایه جدی اهالی سینما همراه بود. در ادامه منتقد معترض سینمای ایران که بجز برههای از فصل دوم این برنامه همچنان صندلی نقدش در هفت را حفظ کرد با اظهاراتش در کمیسیون فرهنگی مجلس بار دیگر اسباب اعتراض جمعی از اهالی سینما را فراهم کرد. با اطلاعاتی که سید صادق طباطبایی یکی از نمایندگان حاضر در این جلسه درباره اظهارات فراستی مطرح کرد زمزمههایی از احتمال بازبینی «گشت دو» ساخته سعید سهیلی مطرح شد تا جایی که شایعه نمایش نداشتن عمومی آن هم به گوش رسید. فراستی دراین جلسه این فیلم را اثری مستهجن که نمیتوان با اتفاق خانواده به تماشای آن نشست، خواند. اظهارات فراستی همزمان با واکنش جدی سینماگرانی همچون حمید فرخنژاد، پرویز پرستویی و محسن تنابنده مواجه شد. پرستویی در یادداشتی با اشاره به عملکرد ضعیف بهروز افخمی در فیلمسازی و فراستی در حوزه نقد نوشت: «متأسفانه این دو نفر، با حمایت مسئولان رسانه ملی خر خود را سوار شده و میتازند، ولی نمیدانند که حتی مردم عزیز غیرسینمایی هم اینها را منفور میخوانند.»

در حالی که طی دو سال گذشته با ادامه سیاستهای برنامه «هفت» روند اعتراض سینماگران به نحوه اجرا و مدیریت این برنامه سرعت گرفت اما هیچگاه مدیران سازمان صداوسیما به تغییر مدیریت این برنامه سینمایی تن ندادند تا اینکه روز جمعه 25 فروردین ماه در شرایطی که بیش از یک ماه به آغاز ماه رمضان باقی مانده است مدیر گروه اجتماعی شبکه سه سیما خبر تعطیلی کوتاه مدت این برنامه سینمایی را اعلام کرد. با وجود فراز و نشیبهای فراوان «هفت»، پخش یک برنامه تحلیلی سینمایی در بهار اکران سینما پیش از هر زمان دیگری خواسته اهالی سینما است. گرچه برنامه «هفت» بویژه در دو سال اخیر از اهداف اولیه و فلسفه وجودی خود فاصله گرفته است اما اهالی سینما همیشه بر لزوم تداوم یک برنامه سینمایی در تلویزیون تأکید داشتهاند و همین که آنها تریبونی برای صحبت داشته باشند تا طیف عظیمی از سینما دوستان را با خود همراه کنند اتفاق خوبی است. برخی تحلیلگران سینمایی بر این باورند که تعطیلی زودهنگام و ناگهانی این برنامه سینمایی در آستانه انتخابات، شاید همین بهانه باشد که احیاناً راه هرگونه اظهارنظر و همراهی با دولت بسته شود. تغییر تیم مدیریتی برنامه «هفت» و رفتن بهروز افخمی اگرچه از سوی علاقه مندان سینما با استقبال همراه شد اما وقفه پخش این برنامه در آستانه انتخابات با ایجاد چنین شائبههایی این پرسش را ایجاد کرد که اگر چنانچه هدف مدیران سیما ایجاد تغییر در رویکرد این برنامه بوده است چرا تابستان سال گذشته این اتفاق نیفتاد؟ و اگر این تغییر در پاسخ به اعتراض اهالی سینماست، چرا مدیریت سیما در تعطیلات نوروز و وقفه در پخش این برنامه، برای اعمال هر تغییر با هر نیتی تعلل کرده است؟!