سینما، سیاست، عشق و لذت در فستیوال کن

گروه سینما و تلویزیون: جشنواره فیلم کن که امسال هفتادساله می‌شود، به نظر می‌رسد یکی از بهترین دوره‌هایش را پیش رو داشته باشد. این جشنواره که از آن با هر متر و معیاری به‌عنوان بزرگترین، پربازتاب‌ترین، پرشورترین، پرستاره‌ترین، متنوع و هیجان‌انگیزترین رخداد سینمایی دنیا - غیر از اسکار - یاد می‌شود، امسال پر است از فیلمسازان بزرگ و شناخته شده که قرار است در کنار شماری از جدیدترین چهره‌هایی که کن بخشی از اعتبارش را مدیون کشف چنین چهره‌هایی است، جشنواره‌ای جذاب را رقم بزنند.

به گزارش بولتن نیوز، روز گذشته ورایتی گزارش داد که در نشست خبری پی‌یر لسکور، رئیس جشنواره و تیه ری فره‌مو، دبیر هنری کن، فره‌مو ضمن اعلام این‌که ما می‌خواهیم جشنواره‌ای برای انسان، لذت و سخاوت داشته باشیم، گفت: می‌خواهیم این جشنواره گرامیداشتی از سینما باشد؛ بازتاب‌دهنده آنچه برای زندگی‌هایمان لازم است و این‌که خود کن هم چقدر برای سینما ضروری است. او این نکات را به‌عنوان سیاست اصلی کن اعلام و سپس ٤٩ فیلم از ٢٩ کشور دنیا را به‌عنوان فیلم‌های بخش‌های مختلف کن معرفی کرد. براساس اسامی فیلم‌هایی که اعلام شد، می‌توان انتظار برگزاری یک رویداد سینمایی پرستاره را داشت؛ از کارگردان‌های آمریکایی مانند سوفیا کاپولا با فیلم فریب‌خورده تا نوآ بامباک و فیلم ماجرای مایروویتز و تاد هینز با سرخوشی‌اش گرفته تا جدیدترین ساخته‌های بلند فیلمسازانی با شهرت جهانی مانند میشاییل ‌هانکه که امسال با فیلم پایان خوش و آندری زویاگینتسف که با فیلم بی‌عشق در جشنواره کن هفتادم حاضر است. این درحالی است که جامانده‌هایی مانند نوری بیلجه چیلان، لوکرسیا مارتل، لوک بسون، استفن فریرز، ژان لوک گدار، عبداللطیف کشیشه، رومن پولانسکی، ریدلی اسکات، ویم وندرس، کریستوفر نولان و لئو کاراکس کمتر از چهره‌های انتخاب شده بحث و جدل و سروصدا ایجاد نکرده‌اند.

اما برای ما ایرانی‌ها آنچه در هر دوره جشنواره کن مثل هر جشنواره بزرگ دیگری مهم است، سهم ایران در این رخداد بزرگ است. بر این اساس باید گفت که ایران در این دوره از فستیوال کن یکی از موفق‌ترین حضورهایش در سال‌های اخیر را به ثبت رسانده است و این درحالی است که هنوز اسامی فیلم‌های دو بخش هفته منتقدان و دو هفته کارگردان‌های کن باقی مانده که انتظار می‌رود در آن دو بخش هم فیلم‌هایی از سینمای ایران پذیرفته شود؛ در کل باید حضور ایران در کن امسال را چنین خلاصه کرد که از سینمای ایران فیلم تجربی ۲۴ فریم آخرین ساخته عباس کیارستمی به مناسبت هفتادمین دوره جشنواره فیلم کن به صورت ویژه روی پرده می‌رود و در کنار آن لِرد به کارگردانی محمد رسول‌اُف هم که در ایران به صراحت عنوان توقیفی روی آن گذاشته شده در بخش نوعی نگاه پذیرفته شده است. همچنین در این دوره «وقت ناهار» به کارگردانی علیرضا قاسمی به‌عنوان یکی از ۹ فیلم بخش رقابتی فیلم‌های کوتاه جشنواره کن برای نخل طلای بهترین فیلم کوتاه رقابت می‌کند و فیلم کوتاه حیوان ساخته بهرام و بهمن حاج ابول‌لو نیز در بخش سینه فونداسیون پذیرفته شده است. فیلم «آنها» ساخته آناهیتا قزوینی‌زاده هم به‌عنوان یکی از فیلم‌های بخش نمایش‌های ویژه کن ۲۰۱۷ انتخاب شده است. همچنین باید این واقعیت را اضافه کرد که در دو بخش مسابقه و نوعی نگاه چند فیلم دیگر باید معرفی شوند؛ چون جشنواره کن معمولا در بخش مسابقه حداقل ۲۰ فیلم را معرفی می‌کند که فعلا ۱۸ اثر معرفی شده و اگرچه بعید است که در بخش مسابقه فیلمی از ایران حضور داشته باشد، اما امیدواریم که در بخش نوعی نگاه که فعلا ۱۶ اثر اعلام شده، یک فیلم ایرانی دیگر هم داشته باشیم.

در یک نگاه کلی به بخش‌هایی که آثار آنها معرفی شده حضور سینمای آسیا چشمگیر است که سه کشور ایران، کره و ژاپن سردمدار آسیا هستند و جای چین تا این‌جا خالی است. کره‌جنوبی که دارای صنعت سینمای بسیار قوی و با جایگاه محکمی است با پنج سینماگر در این دوره از جشنواره حضور دارد و ایران هم همین تعداد سینماگر را در کن دارد و این خود اتفاق قابل توجهی است. پس از ایران و کره در میان دیگر کشورهای آسیایی، ژاپن با چهار سینماگر و هند، تایوان و چین هرکدام با یک فیلم حضور دارند.

کن امسال از نظر مضمونی و نوع آثار نیز برخلاف بیشتر دوره‌هایش دوره‌ای جذاب و پرسروصدا به نظر می‌رسد. در مروری گذرا به اسامی فیلم‌های حاضر در کن هفتاد باید گفت که انتخاب‌های امسال بیشتر لحنی سیاسی دارند و بر موضوعات حساسی مثل مهاجرت، بحران پناهندگان، محیط‌ زیست، آزار حیوانات و جنگ شیمیایی تمرکز کرده‌اند. تیه ری فره‌مو که از او به‌عنوان چهره نخست کن یاد می‌شود، این انتخاب‌ها را البته دلیل سیاسی شدن این دوره از کن نمی‌داند. او در این‌باره در پاسخ «شهروند» می‌گوید: می‌شود دو جور نگاه کرد. به این راحتی نمی‌شود یک فستیوال کهنسال را درگیر تغییرات در دیدگاه دانست. وقتی فیلم‌های انتخاب شده بیشترشان به سیاست روز مرتبط می‌شود، فقط یکی از نگاه‌ها می‌تواند این باشد که فستیوال سعی کرده سیاسی باشد؛ نگاه دیگر اما این شکلی است که غلظت سیاست در دنیا بالا گرفته یا بهتر است ساده‌تر گفته شود که سینماگران نسبت به قبل سیاسی‌تر شده‌اند. توجه کنید که موضوعی مثل مهاجرت در سال‌های گذشته موضوع روز نبود که در سینما نیز تاثیرش را ببینیم، اما امروز هست. فیلمسازان فیلم‌هایی را می‌سازند که موضوع‌شان در جهان امروز می‌گذرد.

در میان آثار کن امسال آثار کنجکاوی‌برانگیز زیادی وجود دارد. شاید یکی از بزرگترین کنجکاوی‌های کن امسال تماشای فیلم جدید آلخاندور گونزالس ایناریتو، فیلمساز مکزیکی برنده اسکار به نام گوشت و شن در یک بخش ویژه تحت عنوان واقعیت مجازی باشد؛ یا نمایش ویژه دو پروژه تلویزیونی شامل بازسازی سریال تویین پیکسِ دیوید لینچ و همچنین فصل دوم سریال بالای دریاچه ساخته جین کمپیون. علاوه بر اینها و نیز بزرگان ذکر شده در ابتدای مطلب می‌شود به «محوشدگی» ساخته فاتح آکین، «دو عاشق» ساخته فرانسوآ ازون، «موحش» ساخته میشل آزاناویسوس در بخش مسابقه؛ «باربارا» ساخته ماتیو آمالریک و «آتلیه» ساخته لوران کانته اشاره کرد.

گفته شده که هفتادمین جشنواره فیلم کن با نمایش «ارواح اسماعیل» ساخته آرنو دپلشن افتتاح می‌شود که شارلوت گینزبورگ و ماریون کوتیار ستاره‌های آن هستند. فره‌مو دلیل انتخاب این فیلم را این نکته دانست که فیلمساز مهمی چون آرنو دپلشن آن را ساخته است. همچنین متناسب با هفتادمین دوره جشنواره است و می‌تواند یک فرش قرمز خیلی فوق‌العاده داشته باشد و فراموش نکرده‌ایم علاقه گاه افراطی کن را به سروصدا و شکوه ستارگان که در صحبت‌های مدیر کن هم مورد تأکید قرار گرفته است. در جریان نشست خبری کن فره‌مو در بخشی دیگر از صحبت‌های خود یادآور شد: در جشنواره امسال، دو مهره جدید حضور دارند که در سال‌های اخیر ظهور کرده‌اند: آمازون و نتفلیکس و در ادامه به توضیح موقعیت منحصر به فردی پرداخت که جشنواره این روزها با آن مواجه است و آن هم نمایش فیلم‌هایی است که شاید هرگز روی پرده سینما به نمایش در نیایند. فهرست فیلم‌های راه‌یافته به جشنواره کن ٢٠١٧، بعضی از جدیدترین تولیدات نتفلیکس ازجمله اوکجا ساخته بونگ جون هو و ماجرای مایروویتز و همچنین سرخوشیِ بمباک و تو واقعا هیچ‌وقت این‌جا نبودی ساخته لین رمزی کارگردان اسکاتلندی از تولیدات اخیر آمازون را دربرمی‌گیرد.

در این نشست همچنین عنوان شد: جشنواره فیلم کن یک آزمایشگاه است. حتی سریال‌های تلویزیونی هم این روزها از هنر کلاسیک سینما و روایت کلاسیک استفاده می‌کنند. دیوید لینچ و جین کمپیون فیلمسازان مطرح و از دوستداران جشنواره فیلم کن هستند و ما هم آثارشان را به نمایش خواهیم گذاشت.

هفتادمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم کن از ١٧ تا ٢٨ ماه مه برگزار می‌شود.

شماری از کارشناسان سینما انتخاب‌های بخش رسمی را قابل پیش‌بینی و قدری محافظه‌کارانه تحلیل می‌کنند، اما باز هم باید اذعان داشت که کدام جشنواره فیلم درجهان است که فیلم‌های جدید سینماگرانی چون تاد هینس، میشل هنکه، سوفیا کاپولا، هونگ سانگ سو، آندری ژیاگیتسف، یورگوس لانتیموس و میشل آزاناوی سیس را کنار بگذارد! البته من اطمینان داشتم که کریستوفر نولان با فیلم دونکرک، نوری بیلجه چیلان، ژان لوک گدار و لوکرسیا مارتل در کن حضور داشته باشند اما گویا فیلم اولی هنوز کامل نشده و تهیه‌کننده خانم مارتل هم رئیس هیأت داوران، پدرو آلمودووار است که امکان حضور را دربخش مسابقه منتفی می‌کند و جشنواره کن هم ترجیح داده به جای فیلم جدید گدار، فیلم موحش ساخته جدید میشل آزاناوی سیس را به نمایش بگذارد که به زندگی گدار می‌پردازد!

درباره حضور ایران در این دوره از کن نیز باید گفت که حضور حداقل پنج سینماگر ایرانی ‌سال خیلی خوبی را برای سینمای ایران دراین جشنواره رقم زده است. البته دوبخش هفته منتقدان و دوهفته کارگردان‌های کن باقی مانده که امیدواریم در آن دوبخش هم فیلم‌هایی از سینمای ایران پذیرفته شوند.

با وجود آن‌که حضور فیلم ۲۴ فریم آقای عباس کیارستمی در این دوره از جشنواره کن قابل پیش‌بینی بود، اما حضور دوفیلم کوتاه ایرانی و نیز فیلم‌ بلند لرد به کارگردانی محمد رسول‌اف و فیلم بلند آنها به کارگردانی آناهیتا قزوینی‌زاده سینماگر با استعداد مقیم آمریکا که با فیلم‌های کوتاهش خوش درخشیده، اتفاق خوبی برای سینمای ایران محسوب می‌شود. یک نکته جالب درمورد فیلم رسول‌اف است که ‌سال گذشته هم به کن ارایه شده بود و امسال دوباره مورد ارزیابی قرار گرفته که به نظر باید غیرمتعارف باشد، ولی باید گفت که رسول‌اف از سینماگران کشف‌شده کن است که با این فیلم جدیدش تاکنون چهار فیلم درجشنواره کن داشته است.