کشاورزی پایدار ضامن حفظ محیط زیست در حوزه دریاچه ارومیه

فرهاد دبیری با اعلام اینکه دریاچه ارومیه هر سه عنوان «پارک ملی»، «ذخیره‌گاه زیست کره» و «تالاب بین‌المللی» دارد، افزود: اقدامات ملی و به دنبال آن مدیریت یکپارچه برای احیای دریاچه ارومیه آغاز شده است. با دستور رئیس‌جمهور در نخستین جلسه هیئت دولت، ستاد احیای دریاچه ارومیه تشکیل شد.

وی ادامه داد: در کنار اقدامات ملی، اقدامات بین‌المللی هم برای احیای دریاچه ارومیه آغاز شده که یکی از ارزشمندترین آنها، همکاری جمهوری اسلامی ایران با ژاپن پس از گفتگوی میان حسن روحانی رئیس‌جمهور و نخست‌وزیر ژاپن بوده است.

معاون محیط‌زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط‌زیست با تأکید بر اینکه در این مدت اقدامات چشمگیری انجام شده، گفت: در حال حاضر شاهد امضای سند فاز چهارم این همکاری هستیم.

دبیری در پایان با بیان اینکه ویژگی این همکاری، تأکید بر مشارکت جوامع محلی است، گفت: امیدواریم ادامه این همکاری نتایج مثبتی برای این اکوسیستم ارزشمند به دنبال داشته باشد.

کشاورزی پایدار ضامن حفظ محیط زیست و اشتغال در حوزه دریاچه ارومیه است

معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست ضمن اشاره به وضعیت نامناسب بارشی امسال در منطقه ارومیه، گفت: وضعیت رو به بهبود دریاچه ارومیه نشان می‌دهد اقدامات دولت و همکاری‌های بین‌المللی در شرایط رو به بهبود دریاچه ارومیه اثرگذار بوده است.

معصومه ابتکار در مراسم امضای تفاهم نامه فاز چهارم سند همکاری مشترک دفتر عمران ملل متحد، دولت ژاپن و سازمان حفاظت محیط زیست در راستای احیای دریاچه ارومیه، اظهار کرد: دریاچه ارومیه در سال‌های گذشته بر اثر مسائل متعدد مورد بی توجهی قرار گرفته بود، اما با آغاز به کار دولت یازدهم مورد توجه این دولت قرار گرفت.

وی با اشاره به شکل گیری ستاد ملی احیای دریاچه ارومیه گفت: این ستاد فرابخشی با حضور و همکاری دستگاه‌های مختلف شکل گرفته است که باعث برقراری همکاری‌های بین المللی در راستای احیای دریاچه ارومیه نیز شد.

رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به تدوین برنامه احیای دریاچه ارومیه، اظهار کرد: این برنامه یک کار سنگین علمی نیاز داشت که از طریق مطالعات و تجربیات بین المللی تکیمل شد.

ابتکار ضمن تشکر از عیسی کلانتری دبیر ستاد ملی احیای دریاچه ارومیه اظهار کرد: طرح بین المللی حفاظت از تالاب‌ها را از دولت هشتم داشتیم و همکاری‌های بین المللی در ارتباط با حفظ تالاب‌ها در این دوره ادامه پیدا کرد و اگرچه اختلافاتی با پروژه "جف" وجود دارد، دنبال آن هستیم که همکاری‌ها را در حوزه محیط زیست و حفاظت از تالاب‌ها با سازمان ملل داشته باشیم.

وی با بیان اینکه همکاری بین دولت ایران و دولت ژاپن در ارتباط با احیای دریاچه ارومیه بعد از مذاکره رئیس جمهور و نخست وزیر ژاپن در سال 2013 شکل گرفت، افزود: این همکاری‌ها به لحاظ افزایش مشارکت مردمی و توسعه کشاورزی پایدار اهمیت بسزایی دارد. همچنین وضعیت دریاچه ارومیه که مورد رصد داخلی و رصد بین‌المللی قرار دارد با پیشرفت قابل قبولی ارزیابی می‌شود.

رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با تاکید بر اینکه وضعیت دریاچه ارومیه رو به بهبود است، ادامه داد: هنوز تا رسیدن به شرایط مطلوب فاصله زیادی داریم با این وجود در این مدت گام‌های مهمی در جهت تغییر روندها برداشته شده است. همچنین دو مرکز پایش و برنامه ریزی و آینده نگری در آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی داریم که با ابلاغ اعتباری که اخیرا صورت گرفته امیدواریم این دو مرکز با قوت کار خود را شروع کند.

ابتکار با بیان اینکه الگوی مشارکتی الگوی بسیار موثر و موفقی است گفت: تلاش‌های کنوانسیون تنوع زیستی و کنوانسیون تغییر اقلیم که روی بحث کشاورزی سازگار با تغییر اقلیم کار می‌کند نشان می‌دهد مشارکت مردم دشوارترین بخش کار در حوزه محیط زیست از جمله در احیای تالاب‌ها است.

وی با اشاره به اینکه ستاد ملی احیای دریاچه ارومیه طرح‌های مکانیکی از جمله رهاسازی آب از سدها، لایروبی رودخانه‌ها، توقف توسعه سطح زیر کشت را انجام داده است، گفت: اما در این میان آنچه اهمیت دارد و اقدام ماندگاری محسوب می‌شود جلب مشارکت‌های مردمی در راستای توسعه کشاورزی پایدار به منظور حفظ دریاچه ارومیه است.

رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به وضعیت نامناسب بارشی امسال در منطقه ارومیه، اظهار کرد: این موضوع نشان می‌دهد اقدامات دولت و همکاری‌های بین‌المللی در شرایط رو به بهبود دریاچه ارومیه تاثیر داشته است که این تجربه می‌تواند الگوسازی شود.

وی تاکید کرد: همکاری بین دولت ژاپن و سازمان محیط زیست ایران نشان می‌دهد همکاری‌های بین‌المللی در موضوع محیط زیست اهمیت بسیاری دارد و ساختارهای بین‌المللی نقش مهمی را در حفاظت از محیط زیست جهان و انتقال تجربه و فناوری ایفا می‌کنند.

ابتکار در ادامه با اشاره به نتایج پروژه همکاری مشترک دفتر عمران ملل متحد، دولت ژاپن و سازمان محیط زیست ایران در راستای احیای دریاچه ارومیه، اظهار کرد: این طرح از طریق آموزش‌ها و آگاهی‌رسانی‌هایی که دارد در کاهش مصرف آب، افزایش بهره وری در کشاورزی و کاهش مصرف سم و کود تاثیر بسزایی داشته است. در اجرای این طرح با وزارت جهاد کشاورزی نیز همکاری داریم. اینها دستاورد مهمی است که برای 90 روستای حوزه دریاچه ارومیه محقق شده است.

وی با اشاره به تاثیر این پروژه در زمینه الگوسازی و اصلاح الگوی کشاورزی در اطراف تالاب‌ها، رودخانه‌ها و دریاچه‌ها اظهار کرد: سعی کردیم نقش بانوان را در این پروژه بین‌المللی لحاظ کنیم که راه اندازی صندوق‌های خرد روستایی و رونق اشتغال و معیشت‌های جایگزین از جمله نتایج مثبت این پروژه است.

رئیس سازمان حفاظت محیط زیست همچنین افزود: هفته آینده نشستی برای سازمان‌های محلی بانوان در آذربایجان شرقی تدارک دیده شده که با حضور تسهیل‌گران و فعالین این عرصه برگزار خواهد شد.

به گفته ابتکار طی هفته‌های آینده در استان کهگیلویه و بویراحمد و یاسوج نشستی با محوریت الگوهای کشاورزی پایدار خواهیم داشت. این نشست با حمایت وزیر جهاد کشاورزی برگزار می‌شود که همه این موارد نشان دهنده عزم کشور برای رونق کشاورزی سازگار با محیط زیست است.

وی تاکید کرد: به منظور حفظ اقتصاد و اشتغال منطقه ارومیه لاجرم باید کشاورزی پایدار در حوزه دریاچه ارومیه برقرار باشد. همچنین لازم است این رویه در سایر نقاط کشور و برای نجات سایر تالاب‌ها از جمله جازموریان، بختگان، هامون و ... انجام شود که تا کنون گام‌های موثری در وزارت جهاد کشاورزی برای دستیابی به این مهم برداشته شده است.

همچنین ابوالفضل آبشت مدیر ملی طرح حفاظت از تالاب های ایران با ابراز امیدواری از اینکه در سالجاری شاهد اجرای هیچ طرح انتقال آب بین حوضه ای برای احیای تالابی نباشیم گفت: پروژه الگوسازی مشارکت مردم با همکاری ژاپن ، دفتر عمران ملل متحد و ایران از سال 2014 کلید خودرد و اکنون سه سال است ادامه دارد.

وی افزود: این طرح حول سه محور اطلاع رسانی، کشاورزی پایدار و ابزارهای تکمیلی فعالیت می کند، 90 درصد آب مصرفی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه صرف بخش کشاورزی می شود که در این طرح به خوبی مدیریت شده است.

وی تاکید کرد: موضوع دریاچه ارومیه یک بعدی نیست و باید تلاش کنیم تمام قطعات پازل احیای دریاچه را کنار هم داشته باشیم ، بیش از 10 هزار جامعه محلی و کشاورزی در این طرح همراه بودند، در فاز اول 41 روستا تحت پوشش اجرای این طرح قرار گرفت و در فاز چهارم تعداد روستاها به 110 افزایش یافته است، 250 روستا در حوزه اکولوژیکی دریاچه وجود دارد که امیدواریم با همکاری دولت ژاپن تمام آنها را تحت پوشش قرار دهیم.

آبشت اظهار کرد: تلاش کردیم روستاها به گونه ای انتخاب شوند که اطراف دریاچه را احاطه کرده باشند و امیدواریم سه هزار و 150 روستایی که در منطقه وجود دارد تحت پوشش قرار گیرد.

مدیر ملی طرح حفاظت از تالاب های ایران گفت: همچنین در 8 روستا صندوق خرد برای معیشت جایگزین راه اندازی شد.

وی افزود: تهیه برنامه مدیریت جامع برای تالاب های اقماری دریاچه ارومیه از دیگر اقدامات صورت گرفته است و بر این اساس اکنون تالاب هایی مانند سولدوز، قره قشقلاق و قره گل این برنامه را دارند، همچنین مدیریت آب از منبع تا مزرعه نیز با همکاری کشاورزان انجام و برای اولین بار موضوع برداشت از اکوسیستم در تالاب کانی برازان به صورت پایلوت انجام شد.

آبشت اظهار کرد: با کمک دانشگاه های تربیت مدرس و ارومیه و بخش تحقیقاتی جهاد کشاورزی دو استان آذربایجان غربی و شرقی پایش اجرای این طرح با هدف سنجش اثربخشی آن انجام می شود.

وی گفت: در این طرح از روش های ساده ای مانند تغییر زمان کاشت، نحوه شخم زمین و برگرداندن بقایای گیاهی به مزرعه به جای آتش زدن استفاده شد که بسیار ماندگار و تاثیر گذار است و اهمیت طرح نیز به همین است.

آبشت افزود: خروجی پروژه در بخش صرفه جویی در مصرف آب نشان می دهد که در محصولات پاییزه ماندن گندم 47 درصد، محصولات بهاره 35 درصد و مصرف آب در باغ ها 45 درصد صرفه جویی صورت گرفته است این در حالی است که هیچ کاهشی در تولید محصول دیده نشده است.

وی گفت: در فاز چهارم پروژه قرار است 41 روستایی که این طرح در فاز اول در آنها آغاز شده بود به سازمان جهاد کشاورزی واگذار شود و 20 روستای پایلوت جدید اضافه شود و اکنون 110 روستا تحت پوشش قرار خواهد گرفت، همچنین 5 پایلوت برای معیشت جایگزین ، دو پایلوت برای مصرف بهینه آب، دو پایلوت برای صندوق خرد زنان، دو پایلوت برای پرداخت اکوسیستمی و سه پایلوت برای حفاظت از گونه های در معرض خطر انقراص تالاب های اقماری دریاچه ارومیه و نصب ابزارهای پایش آنلاین را خواهیم داشت.