قبیله‌گرایی اقتصادی در سینمای ایران

به گزارش بولتن نیوز، اقتصاد سينما به تبع رکود حاکم بر اقتصاد کشور در شرايط مطلوبي به سر نمي‌برد. با توجه به شعار امسال که همانند سال‌هاي گذشته بار ديگر از سوي رهبر معظم انقلاب با محوريت اقتصاد نامگذاري شده و موضوع توليد و اشتغال را در بر مي‌گيرد با دو تن از سينماگران مطرح کشور گفت‌و‌گو کرده و چشم‌انداز توليد و اشتغال در سينماي ايران را مورد بررسي قرار داديم. 

منصور لشکري‌قوچاني، تهيه‌کننده صاحب‌نام سينماي ايران که سال گذشته به واسطه اختلاف با مسعود کيميايي بيش از پيش نامش بر سر زبان‌ها افتاد، جزو تهيه‌کنندگاني محسوب مي‌شود که اتفاقاً در آثارش رد‌پاي طرح مسائل اقتصادي ديده مي‌شود. علاوه بر فيلم قاتل اهلي که در آن به رانت‌خواري‌هاي اقتصادي اشاره شده، اين تهيه‌کننده يکي از مهم‌ترين آثار سينماي ايران با موضوع بانکداري و مشکلات اين حوزه را در کارنامه خود دارد.

 

خط ويژه فيلمي بود که در آن سيستم معيوب و ناسالم بانکي در کشور در قالب قصه‌اي جذاب و سينمايي مورد انتقاد قرار گرفت و اتفاقاً توانست در دوره سي و دوم جشنواره فيلم فجر سيمرغ بهترين فيلم از نگاه تماشاگران را به خود اختصاص دهد.

لشکري‌قوچاني همواره به سلامت و امنيت سرمايه‌گذاري در سينما توجه نشان داده و اين موضوع در سخنان وي مطرح شده است. اين سينماگر در گفت‌و‌گو با «جوان» به اين اشاره کرد که اقتصاد سينما در حال حاضر در شرايط مطلوبي بسر نمي‌برد و به تبع آن توليد و اشتغال در سينما هم از وضعيتي بسامان برخوردار نيست. 

  

تهيه‌کننده فيلم قاتل اهلي معتقد به راه‌اندازي بخشي با عنوان بازرگاني سينما در سازمان سينمايي است تا از اين طريق امور مربوط به چرخه پول و درآمدزايي سامان پيدا کند: «سينما مانند فوتبال قابليت‌هاي زيادي براي درآمدزايي دارد و فقط بحث گيشه مطرح نيست. اگر سازمان سينمايي به سينما به عنوان يک هنر- صنعت نگاه نکند و وجه صنعتي اين هنر را جدي نگيرد، رونق در سينما هيچ‌گاه اتفاق نمي‌افتد و همچنان شاهد رکود در اين حوزه خواهيم بود.» 

قوچاني به اين مسئله اشاره کرد که بخش دولتي در سينماي ايران اجازه قدرت گرفتن بخش خصوصي را نمي‌دهد و ما شاهد کارگردان‌هايي هستيم که چند فيلم شکست خورده در گيشه دارند، با اين‌حال باز هم بودجه‌هاي دولتي به سوي آنها سرازير مي‌شود و فيلم بعدي خود را با خيال راحت مي‌سازند. 

اين چرخه معيوب باعث شد من به اين مسئله مشکوک شوم که اين کارگردان‌ها با اين همه شکست اقتصادي در کارنامه اساساً پول از کجا مي‌آورند و اين را نيز محتمل مي‌دانم که برخي از اينها از طريق کمک‌هاي خارجي توان ساخت فيلم‌هاي زنجيره‌اي را پيدا مي‌کنند، هرچند اين افراد به واسطه ناآگاهي برخي مديران دولتي راه جذب سرمايه از طرق گوناگون و رانت‌خواري را نيز به خوبي ياد گرفته‌اند. 

  

اين تهيه‌کننده سينما در بخش ديگري از سخنانش به اين اشاره کرد که من به عدالت در توزيع و اکران آثار سينمايي اعتقاد دارم و معتقدم در توليد نبايد درآمدزايي صورت بگيرد و درآمد بايد مختص بخش توزيع اثر هنري باشد و هرکس در بخش توليد به درآمدزايي رسيد حتماً از رانت برخوردار بوده است. 

وي سينماي ايران را در حال حاضر در سلطه تعدادي قبیله دانست که با چسبيدن به مديران ناآگاه دولتي به جاي خدمت به سينما و هنر کشور تنها جيب‌هاي خودشان را پر مي‌کنند: «در حال حاضر 80 درصد سينماي ايران در فقر مالي و مشکلات معيشتي زندگي مي‌کنند و تنها 20 درصد هستند که از بودجه‌هاي دولتي برخوردارند.» 

  

قوچاني در ادامه عنوان کرد: من به تازگي نامه‌اي مکتوب به حيدريان داده‌ام و براي سامان دادن اوضاع بازرگاني سينماي کشور اعلام آمادگي کرده‌ام. سال گذشته تعداد فيلم‌هايي که به لحاظ اقتصادي سود کردند به تعداد انگشتان يک دست هم نمي‌رسيد و جالب است که سالانه بيش از 100 فيلم در سينماي ايران ساخته مي‌شود و معلوم است که رونقي وجود ندارد، اما عده زيادي از فيلم ساختن به انحاي مختلف سود مي‌برند. 

معتقدم برخلاف آنچه برخي ادعا مي‌کنند ما در ايران تهيه‌کننده صوري نداريم، بلکه کارگردان صوري داريم و همين‌ها چند قبيله درست کرده‌اند و اتفاقاً فيلم‌هايي مي‌سازند که خارج از چارچوب‌هاي اخلاقي و ارزشي جامعه هستند. من خودم ترجيح مي‌دهم از سينما حذف بشوم، اما به شرايط نامطلوب تن ندهم. البته تا به حال در سينما ضرر نکردم چون به سينماي ناسالم پا نگذاشته‌ام. 

لشکري‌قوچاني به اين هم اشاره کرد که مديران سينمايي ما استراتژي ندارند و باري به هر جهت و مبتني بر شرايط روز کار مي‌کنند. او از ايوبي با عنوان مديري غيرسينمايي ياد کرد و پذيرش مسئوليت در اين حوزه از سوي او را غيرمتعهدانه دانست، چراکه سينما جاي آزمون و خطا نيست. به اعتقاد تهيه‌کننده قاتل اهلي سينما در ايران به جاي تبديل شدن به هنر- صنعت به هنر- رانت تبديل شده است.

  

عليرضا رئيسيان، کارگردان سينماي ايران که تهيه‌کنندگي بخش عمده‌اي از آثارش در سينما را خود برعهده داشته و به عنوان يک سينماگر غيردولتي شناخته مي‌شود نيز در اين رابطه به «جوان» گفت: «تا بخش توليد در سينماي ايران سامان نگيرد، اشتغال معنا ندارد. در سال‌هاي اخير سينماي ايران با موقعيتي دوقطبي مواجه بوده که يک طرف فيلم‌هاي دولتي قرار گرفته‌اند که از منابع عمومي و دولتي بهره‌مندند و فروش فيلم در گيشه و مخاطب براي آنها در اولويت قرار ندارد و در يک سوي اين قطب‌بندي سينماي تجاري قرار دارد که وجه هنري زياد برايش اهميت ندارد و تنها به دنبال درآمدزايي به هر قيمتي است. البته در حاشيه اين دوقطب بخش غيردولتي سينماي ايران هم به سختي فعاليت مي‌کند، اما از ضعفي مفرط رنج مي‌برد. تصميمات سينماي ايران کاملاً دولتي است و اين شرايط بخش غيردولتي را ضعيف نگه داشته است.

 

هر بخش اقتصادي که خواهان رونق در توليد و به تبع آن اشتغال است بايد چرخه سالم عرضه و تقاضا را محور کار قرار دهد، اما الان سازمان‌هايي وجود دارند که سالانه چند فيلم مي‌سازند و نتيجه‌اي جز شکست عايدشان نمي‌شود از جمله شهرداري تهران که سال گذشته سه فيلم به جشنواره فجر ارائه داد و هيچ يک از آنها با استقبال مواجه نشد. 

رئيسيان معتقد است در سينماي ايران هيچ شاخصي براي توزيع بودجه به فيلمسازان وجود ندارد و بودجه سينما در بخش توليد به شکلي ناعادلانه توزيع مي‌شود و همين معضل باعث شده ما در سينماي ايران با تنوع توليد و تکثر ژانرهاي مختلف متناسب با ذائقه مخاطب مواجه نباشيم. ضمن اينکه صرف آمار فروش نمي‌تواند بيلان خوبي براي رونق سينماي ايران باشد.

منبع: روزنامه جوان