سل شایع ترین علت مرگ در بیماری های عفونی

به گزارش بولتن نیوز، عامل بیماری سل نخستین بار توسط 'رابرت کخ' پزشک آلمانی در روز 24 مارس کشف شد. به همین دلیل 24 مارس مصادف با چهارم فروردین به منظور افزایش آگاهی عمومی، روز جهانی سل نامگذاری شده است. شعار امسال، اتحاد برای پایان دادن به سل است.سل (TB) یک بیماری عفونی ناشی از باکتری مایکوباکتریوم توبرکلوزیس است که اغلب به ریه ها حمله می کند.

هرچند این بیماری قابل درمان و پیشگیری است، اما سالانه سبب مرگ تعداد زیادی افراد در دنیا می‌شود که بخش عمده ای از بیماری و مرگ ناشی از سل در کشورهای در حال توسعه رخ می دهد.

روز جهانی سل فرصتی بسیار مناسب برای افزایش آگاهی و دانش عمومی مردم است و همچنین با افزایش همکاری دستگاه های مربوطه و تداوم تلاش ‌های آنها می توان گامی ارزنده در جهت کنترل این بیماری برداشت.

استاد بیماری های عفونی دانشگاه علوم پزشکی تهران گفت:هرچند بیماری سل با انجام اقدامات مناسب در سال های اخیر در کشور کاهش یافته اما هنوز این بیماری در ایران کنترل نشده است.

دکترزهرا احمدی نژاد افزود:علیرغم فعالیت های انجام شده، این بیماری در کشور ما همچنان وجود دارد اما نسبت به برخی از کشورهای همسایه از جمله افغانستان از وضعیت بهتری برخوردار هستیم.

وی به اقدامات انجام شده برای کاهش و کنترل بیماری سل در کشور اشاره کرد و گفت: واکسن ب ث ژ که از سال ها پیش به نوزادان ترزیق می شود از جمله راه های مقابله با این بیماری است که سبب پیشگیری از شیوع سل شده است. 

** سل مقاوم به درمان در کشور روبه افزایش است

احمدی نژاد بیان کرد: سل مقاوم به درمان در کشور روبه افزایش است و متولیان حوزه سلامت باید اقدامات مناسب تری برای جلوی از شیوع این بیماری انجام دهند.

وی مقاوم شدن سل به درمان را از مشکلات حوزه بهداشت اغلب کشورهای دنیا اعلام کرد و گفت: میکروب سل به تدریج در مقابل برخی از داروهای موجود مقاوم شده و این موضوع می تواند مشکلات فراوانی را برای بیماران به وجود آورد.

استاد بیماری های عفونی دانشگاه علوم پزشکی تهران گفت: زندانیان، معتادان تزریقی و افرادی که از داروهای سرکوب کننده ایمنی بدن استفاده می کنند، بیشتر در معرض ابتلا به سل مقاوم به درمان هستند.

احمدی نژاد اظهار کرد: افرادی که با بیماران سل مقاوم به درمان مواجه می شوند مانند پرسنل بیمارستان ها هم در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند.

وی، دریافت پیوند ارگان بدن مانند کبد و کلیه را از راه های دیگر انتقال این بیماری اعلام کرد و گفت: اگر دهنده پیوند دارای بیماری سل باشد، می تواند بیماری را به فرد دریافت کننده پیوند منتقل کند. افرادی که در آزمایشگاه با میکروب سل سرکار دارند هم در معرض خطر ابتلا قرار دارند.

** مردم مراقب سرفه های طولانی مدت باشند، سل در کمین است

استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران، بیماری سل را قابل درمان دانست و افزود: به کسانی که بیش از سه هفته دارای تب و سرفه هستند، توصیه می شود به پزشک مراجعه کنند.

وی از این افراد تقاضا کرد از مصرف خودسرانه داروها خودداری کنند و گفت:افرادی که همراه با سرفه طولانی مدت ( بیش از سه هفته ) دارای علائم عمومی از جمله تب، تعریق شبانه، کاهش وزن و کاهش اشتها، هستند باید جهت بررسی بیماری سل به پزشک مراجعه کنند. 

احمدی نژاد به افرادی که دارای این علائم عمومی هستند توصیه کرد که از این موضوع به سادگی عبور نکنند و گفت: افراد مبتلا به بیماری باید با رفتارهای سالم و بهداشتی نظیر تغذیه مناسب، دهان و بینی را در هنگام سرفه و عطسه با دستمال پوشانند و از ریختن آب دهان و خلط بر روی زمین خودداری کنند.

این متخصص بیماری های عفونی با اشاره به اینکه میکروب سل معمولا از طریق تنفس منتقل می شود، گفت: بیماران مبتلا به سل ریوی با سرفه و عطسه یا حتی با صحبت کردن می توانند میکروب سل را به دیگران منتقل کنند.

ریه شایع ترین عضو بدن است که به بیماری سل مبتلا می شود اما اعضای دیگر بدن مانند استخوان و کبد هم درگیر این بیماری می شوند که علائم خاص خود را دارند.

علائم بیماری سل ریوی عبارتند از: سرفه پایدار به مدت دو هفته یا بیشتر که می تواند با دفع خلط، عرق شبانه، کاهش وزن، تب خفیف ، بی اشتهایی، خستگی و ضعف عمومی همراه باشد.

درمان بیماری سل، شش ماه طول می کشد و در صورت مصرف دقیق و منظم دارو، بهبودی کامل را در پی خواهد داشت.

در اکثر موارد سل، خطر انتقال بیماری به سایرین بعد از دو هفته از شروع مصرف دارو از بین می‌رود.

** ضرورت شناسایی به موقع افراد مبتلا 

وی، مهمترین راه کنترل بیماری سل را شناسایی به موقع افراد در معرض خطر اعلام کرد و گفت: در شناسایی افراد در معرض خطر ضعیف عمل کردیم و باید اقدامات جدی تری در این زمینه صورت گیرد.

احمدی نژاد، برلزوم شناسایی بموقع بیماران مبتلا برای درمان به هنگام و زودرس تاکید کرد و افزود: اگر مبتلایان به سل ریوی را بموقع تشخیص و درمان کنیم در کنترل و کاهش بیماری، نقش موثری خواهد داشت.

وی افزود: هرچند این روش به تنهایی در کنترل سل کافی به نظر نمی رسد و استفاده از راهکار شناسایی افراد مستعد ابتلا به بیماری ( مبتلایان به سل نهفته ) و استفاده از درمان پیشگیرانه برای کنترل این بیماری در کشور الزامی است. 

** مبتلایان به ایدز از مهمترین گروه های در معرض بیماری سل هستند 

وی اظهار کرد: مبتلایان به ایدز یکی از مهمترین گروه های در معرض خطر این بیماری هستند. هرچند سیستم ایمنی بدن این افراد براثر داروهای سرکوب نشده اما به دلیل ابتلا به این بیماری، سیستم ایمنی بدنشان ضعیف شده و در معرض بیماری سل قرار دارند.

این متخصص بیماری های عفونی گفت: شناسایی زودرس عفونت سل ( به صورت نهفته یا فعال ) در مبتلایان به ایدز باید به طور جدی انجام گیرد. 

احمدی نژاد افرود: کودکانی که به صورت مادرزادی به نقص ایمنی اولیه مبتلا هستند، سیستم ایمنی بدنشان مشکل پیدا می کند و جز گروه های در معرض خطر بیماری سل می باشند.

وی بیان کرد: کودکان به خصوص زیر پنج سال به دلیل اینکه سیستم ایمنی بدن آنان ضعیف است هم در معرض این بیماری هستند. وقتی میکروب سل وارد بدن این افراد می شود، بدن نمی تواند با آن مقابله کند و فرد بیمار می شود.

وی افزود: کسانی که داروهای سرکوب کننده ایمنی مصرف می کنند مانند بیماران سرطانی برای شیمی درمانی و جلوگیری از رد پیوند یا بیماران روماتیسمی شدید، مستعد این بیماری هستند.

استاد بیماری های عفونی دانشگاه علوم پزشکی تهران گفت: محل نگهداری افراد معلول، ناتوان و سالمندان یا بیمارستان ها از جمله مراکزی هستند که افراد به واسطه محیطی که در آن قرار دارند در معرض آلودگی می باشند.

** ریه شایع ترین عضو بدن است که به بیماری سل مبتلا می شود 

فوق تخصص آسم،آلرژی و ایمونولوژی گفت: ریه شایع ترین عضو بدن است که به بیماری سل مبتلا می شود و به همین دلیل مردم آن را به عنوان سل ریوی می شناسند.

دکتر مریم محلوجی راد در این خصوص به خبرنگار علمی ایرنا اظهار کرد: این میکروب اعضای مختلف بدن از جمله استخوان، کبد و مغز را درگیر می کند و برحسب محل ابتلا، علائم خاصی بروز پیدا می کند.

وی طول درمان بیماری سل را 6 تا 9 ماه اعلام کرد و گفت: معمولا این افراد باید سه تا چهار نوع آنتی بیویک خاص برای درمان مصرف کنند.

محلوجی راد به تزریق واکسن ب ث ژ به نوزادان اشاره کرد و گفت: این واکسن میکروب ضعیف شده سل را وارد بدن می کند تا سیستم ایمنی بدن با آن مقابله کرده و فرد در مقابل این بیماری مصونیت پیدا کند.

وی اظهار کرد: اگر فرد دچار بیماری نقص ایمنی باشد، سیستم ایمنی بدن نمی تواند با میکروب مقابله کرده و در نتیجه میکروب در بدن تکثیر شده و برای نوزاد مشکلاتی را ایجاد می کند.

** وضعیت بروز سل در ایران

براساس اعلام وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی شاهد روند نزولی بیماری سل در کشور هستیم. تعداد مبتلایان از 142 مورد در 100هزار نفر جمعیت در سال 1343 به 12.59 مورد در100 هزار نفر جمعیت در سال 1394 رسید که این موضوع نشان دهنده کاهش چشمگیر بیماری در کشور است.

درسال 1394 در کشور ما میزان بروز گزارش شده سل ریوی با اسمیرخلط مثبت 6.25 مورد در صد هزار نفر جمعیت بوده است. 

از تعداد 9915 مورد مبتلا به سل گزارش شده کشور در سال 1394، 48 درصد موارد را زنان بیمار و 12.8 درصد موارد را بیماران غیر ایرانی (اغلب افغانی) تشکیل می دهند.

بیشترین میزان بروز سل مربوط به گروه سنی 65 سال به بالا بوده است که این حاکی از موفقیت چشمگیر کشور در کنترل این بیماری است. 

درمیان استان ها سیستان و بلوچستان و گلستان بیشترین میزان بروز و شیوع بیماری سل در کشور دارا هستند.

سل بیماری واگیر عفونی است که سالیانه 9 میلیون نفر را در جهان مبتلا می کند و هر سال حدود 1.5 میلیون نفر بر اثر ابتلا به این نوع بیماری فوت می کند و از این تعداد نیز 360 هزار نفر همزمان به سل و ایدز مبتلا هستنند.