غم‌ها و شادی‌های 95 از جنس حمل‌ونقل

گروه اقتصادی:  سال 95 با همه فراز‌ونشیب‌هایش در حالی به پایان می‌رسد که حوزه حمل‌ونقل، روزهای پرخبری را پشت سرگذاشت؛ از اخبار خوب مانند ورود هواپیماهای نو و بازگشت غول‌های کشتیرانی به سواحل کشور گرفته تا اخبار بدی مانند سانحه دلخراش اتوبوس سربازان یا تصادف تلخ دو قطار در ایستگاه هفت‌خوان شاهرود

 

به گزارش بولتن نیوز، حوزه حمل‌ونقل یکی از پرترددترین حوزه‌های اقتصادی یک سال گذشته نیز بود. به لطف اجرای برجام، هیات‌های تجاری و اقتصادی از کشورهای مختلف دنیا در یک سال گذشته سفرهای متعددی به ایران داشتند که در این میان، سهم حمل‌ونقل، بحث‌ها و مذاکره‌های مختلف میان مسئولان ایرانی و مهمانان خارجی بود؛ مذاکراتی که بسیاری از آنها، به تفاهمنامه و قراردادهای همکاری مشترک رسید و برخی نیز به‌عنوان آغاز مراودات حمل‌ونقلی، اهمیت ویژه‌ای داشت. در گزارشی که در ادامه می‌خوانید، 4 رویداد از میان رویدادهای مهم حمل‌ونقلی سال 95 را مرور کرده‌ایم.

ورود هواپیماهایی که بوی نویی می‌دهند

ایرانی‌ها امسال نوروز متفاوتی را در فرودگاه‌ها تجربه می‌کنند ‌چراکه ناوگان مهم‌ترین شرکت هواپیمایی کشور یعنی شرکت «ایران‌ایر» به برکت برجام و لغو تحریم‌ها، پا در مسیر نوسازی گذاشته و بعد از 23 سال، میزبان هواپیماهای نو شده است. ورود ایرباس A321 به ناوگان ایران‌ایر به عنوان نخستین هواپیمایی که بعد از 23 سال وارد ناوگان هوایی کشور می‌شود، بدون شک مهم‌ترین خبر حمل‌ونقل هوایی در سال 95 بود.

ایرباس A321 پنجشنبه 23 دی با کادر پرواز ایرانی به سمت ایران پرواز کرد و در فرودگاه مهرآباد به زمین نشست تا هم به اما و اگرها درباره واقعی بودن یا نبودن وعده‌های مسئولان در زمینه خرید هواپیماهای نو پایان دهد و هم آغازگر راه ورود هواپیماهای بعدی باشد. ایرباس A321 نخستین هواپیما از فهرست خرید 100تایی ایران‌ایر از شرکت هواپیماساز مطرح فرانسوی است. ایرباس‌ها به همراه 80 فروند بوئینگ و 20 فروند هواپیمای ایتالیایی ای‌تی‌آر، قرار است تا 10 سال دیگر، جوانی از دست رفته را به ناوگان ایران‌ایر بازگردانند.

تحریم فروش هواپیمای نو به ایران در سال‌های گذشته نه‌تنها مانع نوسازی به‌موقع ناوگان هوایی ایران‌ایر به عنوان ناوگان ملی کشور شد، بلکه کاهش هواپیماهای عملیاتی این شرکت را نیز به دنبال داشت تا جایی که شرایط به‌گونه‌ای پیش رفت که براساس آمار وزارت راه و شهرسازی، 60‌درصد صندلی‌های ایران‌ایر غیرعملیاتی شد.

روند مذاکره ایران‌ایر با ایرباس و بوئینگ ـ غول‌های هواپیماساز فرانسه و امریکا ـ در یک سال گذشته با همه فراز و نشیب‌های موجود، همواره در جریان بود و سرانجام پیش از پایان سال 2016میلادی قرارداد خرید 100 فروند هواپیما از ایرباس و 80 فروند بوئینگ از امریکا نهایی شد. وزیر راه و شهرسازی می‌گوید با تحقق کامل قرارداد ایران با این دو شرکت، حدود ۵۰‌هزار صندلی به ظرفیت حمل‌ونقل هوایی مسافری کشور افزوده می‌شود.

در کنار ایران‌ایر، دیگر شرکت‌های هواپیمایی نیز در یک سال گذشته تلاش کردند از قافله نوسازی عقب نمانند. برهمین اساس در کنار خرید از غول‌های فرانسوی و امریکایی، خرید هواپیماهایی از شرکت برزیلی امبرائر یا شرکت ای‌تی‌آر ایتالیا نیز در دستور کار بخش خصوصی قرار دارد.

بازگشت غول‌های دریایی به سواحل ایران

برای بازرگانان و تاجران که ارزش و اهمیت حمل‌ونقل مستقیم کالا به بنادر را می‌دانند، خبر کاهش مشکلات تردد مستقیم شرکت‌های کشتیرانی در سواحل ایران و به دنبال آن، بازگشت کشتیرانی‌های بزرگ جهان به بندرشهید رجایی، از اخبار خوش سال گذشته در حمل‌ونقل دریایی بود. یکی از مهم‌ترین نتایج تردد کشتی‌های بزرگ خارجی در ایران، حمل مستقیم کالا به ایران و کاهش هزینه‌های مالی و زمانی حمل کالا است.

با لغو تحریم‌ها بسیاری از خطوط کشتیرانی بزرگ که در اثر فشار تحریم‌ها ایران را ترک کرده بودند به ایران بازگشتند که از مهم‌ترین این شرکت‌ها می‌توان به «مرسک» دانمارک به‌عنوان بزرگترین شرکت کشتیرانی جهان اشاره کرد. بزرگترین و برترین شرکت حمل‌ونقل دریایی دنیا، در پی تشدید تحریم‌های غرب علیه ایران، روابط خود با ایران را در سال 90 محدود و در سال 91 ارتباط حدود 60ساله خود با ایران را به‌طور کامل قطع کرد.

با بازگشت مرسک ‌و دیگر کشتیرانی‌های بزرگ دنیا‌ کالاهای ایرانی را می‌توان به طور مستقیم از بنادر اروپا، امریکا، افریقا و آسیای جنوب شرق به بنادر ایران حمل کرد، درحالی‌که در زمان تحریم، کالاهای ایران که به‌وسیله کانتینرهای این کشورها حمل می‌شد ابتدا به بنادر جنوبی خلیج‌فارس آورده می‌شد و از آنجا به ایران می‌آمد؛ این مسئله هزینه‌های اضافی بابت حمل این کانتینرها به بازرگانان تحمیل می‌کرد. به گفته مسئولان، بعد از اجرای برجام و در طول یک سال گذشته، 18 شرکت کشتیرانی بزرگ دنیا تردد خود به بندر شهیدرجایی را آغاز کرده‌اند.

میزبانی جاده‌ها از کامیون‌های نو

تفاهمنامه اجرای مصوبه نوسازی ٦٥‌هزار دستگاه کامیون و کشنده دارای سن بالاتر از ٣٥ سال به عنوان یکی از طرح‎های بند «ق» تبصره ٢ قانون بودجه ١٣٩٣ اواخر سال 94 میان وزارتخانه‌ راه و شهرسازی و نفت امضا شد. بر‌اساس این تفاهمنامه، وزارت نفت و سازمان راهداری (به‌عنوان زیرمجموعه وزارت راه و شهرسازی) مکلف به نوسازی ناوگان فرسوده جاده‌ای از محل درآمدهای ناشی از صرفه‌جویی مصرف سوخت هستند. قرارداد سه‌جانبه اجرای این مصوبه در نخستین روزهای بهمن 95 میان دو وزارتخانه و شرکت تولیدکننده کامیون و کشنده به امضا رسید و قرار است در مرحله نخست این طرح، ‌5‌هزار کامیون و کشنده نوسازی شود.

در این طرح دولت برای نوسازی حداقل نیمی از کامیون‌ها و کشنده‌های فرسوده‌ در مدت 10سال برنامه‌ریزی کرده و انتظار دارد از هزینه سوختی که در این 10سال صرفه‌جویی می‌شود، حدود ۱۰میلیارد دلار عائدی داشته باشد. البته دولت در نظر دارد حدود 7/2میلیارد دلار از این رقم را به کسانی که صرفه‌جویی کرده‌اند اختصاص دهد.

به گفته مسئولان وزارت راه و شهرسازی و وزارت نفت، نوسازی 5‌هزار کامیون و کشنده، گام نخست از طرح بلندمدت دولت برای نوسازی کامیون‌ها و کشنده‌های فرسوده‌ای است که در حال حاضر در جاده‌ها تردد می‌کنند و در کنار این مسئله، واقعی کردن قیمت گازوئیل را نیز دنبال می‌کند. این دو مسئله قرار است مصرف سوخت را در بخش جاده‌ای به میزان قابل‌توجهی کاهش دهد و برنامه‌های بلندمدت دولت در زمینه کاهش آلودگی هوا و کاهش تصادفات را به عنوان نتایج اجرای نوسازی، محقق کند. تا پیش از اجرای این طرح، حدود ۱۳۷هزار دستگاه کامیون با عمر بالای ۲۵ سال با مصرف بیش از ٦٠ لیتر گازوئیل در ١٠٠ کیلومتر پیمایش در جاده‌های کشور تردد داشتند.

باتوجه به اینکه خروج کامیون‌های فرسوده از ناوگان حمل‌ونقل، روزانه 7میلیون دلار صرفه‌جویی در مصرف سوخت به دنبال خواهد داشت، کلید خوردن طرح نوسازی کامیون‌های فرسوده را می‌توان از مهم‌ترین اقدامات حمل ونقل جاده‌ای درسال 95 دانست.

سانحه تلخ ریلی و استعفای تاریخ‌ساز مدیرعامل راه‌آهن

اگر سانحه تلخ‌ برخورد دو قطار در ایستگاه هفت‌خوان و کشته شدن بیش از 40 نفر و مصدوم شدن بیش از 100 نفر از هموطنانمان نبود، می‌توانستیم ادعا کنیم حمل‌ونقل در مجموع روزهای خوبی را در سال 95 پشت سرگذاشت اما همین سانحه تلخ،‌ موجب شد تردیدهایی در زمینه ایمنی و امنیت خطوط ریلی کشور شکل بگیرد. عامل اصلی بروز این سانحه تلخ را خطای انسانی در استفاده از سیستم ATC (سیستم کنترل خودکار قطار) اعلام کردند.

استفاده از سیستم ATC اتفاقی نوین در راه‌آهن است که مدیرعامل و معاونان راه‌آهن در سال‌های اخیر بارها بر اهمیت دستیابی به آن تاکید کرده و از مزیت‌های آن سخن گفته‌ بودند اما وقتی اعلام شد همین سیستم در بروز سانحه هفت‌خوان نقش داشته، محسن پورسیدآقایی، مدیرعامل شرکت راه‌آهن مسئولیت این سانحه را پذیرفت و از سمت خود استعفا داد و استعفای او از سوی وزیر راه و شهرسازی پذیرفته شد. برخی کارشناسان خداحافظی پورسیدآقایی با راه‌آهن به عنوان مدیری با پیشینه درخشان در حوزه ریلی را ضایعه‌ای برای حمل‌ونقل ریلی کشور دانستند اما روی دیگر این استعفا، ایجاد فرهنگ مسئولیت‌پذیری بین مسئولان بود و از این جهت، این استعفا را قابل تقدیر دانستند.

البته بد نیست نگاهی هم به رویدادهای خوب حمل‌ونقل ریلی در سال 95 بیندازیم. در سالی که گذشت به برکت برجام تردد هیات‌های تجاری و گفت‌وگو با مسئولان درباره موضوعات مختلف ادامه داشت که در این بین حمل‌ونقل ریلی نیز موضوع مذاکرات بسیاری بود. در یک سال گذشته مسئولان راه‌آهن کشور با هیات‌هایی از روسیه، بلژیک، آلمان،‌فرانسه و ایتالیا دیدار داشتند که در این میان، ایران با شرکت زیمنس آلمان به عنوان یکی از شرکت‌های شاخص دنیا در زمینه تولید واگن‌های مسافری برقی به تفاهم رسید تا این شرکت در ساخت و اجرای قطارهای حومه‌ای تهران، قطار حومه‌ای تبریز و افزایش سرعت قطار تهران ـ تبریز با ایران همکاری کند.