الگو شدن فيلم فروشنده براي سينماي ايران خطرناک است

گروه سینما و تلویزیون: جواد شمقدري، رئيس سابق سازمان سينمايي گفت: فيلم «جدايي نادر از سيمين» و فيلم «فروشنده» در اين حد ارزش دارند که بايد اسکار بگيرند، اما اگر ما بگوييم اين دو فيلم الگوي سينماي ايران باشند، اين خيلي خطرناک است. همواره اظهار نظرهاي جواد شمقدري مورد توجه قرار مي گيرد، سينماي ايران براي اولين بار در دوره او اولين اسکار را دريافت کرد و حالا به فاصله گذشت چهار سال، فرهادي توانست دومين اسکار را به دست بياورد.

به گزارش بولتن نیوز، آنچه مي خوانيد ماحصل گفتگوي شمقدري با نشريه تماشاگران امروز است؛

- اينکه مي‌گوييد زماني که مسئول بودم و زماني که مسئول نبودم، در اين دو دوره موضع من فرقي نمي‌کند. فقط وقتي که مسئول بودم به طور طبيعي درباره فيلم‌ها اظهار نظر نمي‌کردم، چون صلاح نبود. چه تعريف کنم يا بخواهم نقدش کنم صلاح نبود. طبيعي هم بود؛ وظايفي را که بر عهده‌ام بود بايد انجام مي‌دادم. اگر فيلمي شانس اسکار داشت بايد تلاش مي‌کرديم تا بگيرد، اما چيزي که الان درباره دو فيلم ايشان مي‌گويم اين است که کلاً در اين دو فيلم آقاي فرهادي، بخشي از ماجرا را هم از ديد ما و هم از ديد شخصيت‌ها مخفي مي‌کند. در ادامه داستان تلاش مي‌کند که آن نقطه مخفي را براي ما رمزگشايي کند و ما اين‌طور با فيلم درگير مي‌شويم و جلو مي‌رويم. اين تکنيکي است که ايشان در اين دو کار آخرش استفاده کرده. براي همين از نظر من «فروشنده» از نظر تکنيکي چيزي جلوتر از «جدايي…» نيست و اين روش را اجرا کرده. براي همين مي‌توانيم بگوييم نسبت به «جدايي…» درجا زده است، اما از نظر بحث محتوايي و قسمتي که مربوط به ارتباط حسي و ذهني مخاطب با فيلم است، در اين فيلم پسرفت کرده. به اين دليل که در «جدايي…» فيلمساز هيچ کدام از شخصيت‌ها را قضاوت نمي‌کرد و دغدغه‌هاي هر دو را مي‌گفت، ما بوديم که نهايتاً تصميم مي‌گرفتيم که با کدام شخصيت همذات‌پنداري کنيم، اما در «فروشنده» از يک جايي ما مي‌بينيم که فيلمساز طرف يک نفر را مي‌گيرد. يعني همذات‌پنداري فيلمساز با يک سمت داستان باعث قضاوت بيننده مي‌شود. فيلمساز در کنار شخصيت زن قصه عليه شخصيت مرد قصه موضع مي‌گيرد. براي همين است که ما تعصب و غيرتي را که مرد قصه مي‌خواهد نشان بدهد دوست نداريم. مي‌خواهم بگويم در فيلم «جدايي…»، فيلمساز خودش سمت کسي را نمي‌گرفت اما در اين فيلم مي‌بينيم که سمت شخصيت زن قصه را مي‌گيرد و ما کم‌کم از شخصيت مرد قصه خوش‌مان نمي‌آيد و از او دور مي شويم. اين يک پسرفت نسبت به «جدايي…» است. نهايتاً هم از نظر محتوايي، در واقع غيرت ناموسي را مي‌خواهد زير سؤال ببرد که اين اتفاق خوبي نيست. اگرچه اندکي رحم نسبت به شخصيت پيرمرد را که شخصيت زن با او همذات‌پنداري مي‌کند عده‌اي مثبت مي‌دانند، ولي در کل در جامعه ما و خيلي از جوامع ديگر اين همراهي با شخصيتي که تجاوز کرده، پذيرفته نمي‌شود.

- کلا فيلم‌هايي که در مرحله کانديدا مي‌مانند همه شانس اسکار را دارند. اينجا عوامل ديگري دخيل مي‌شود که آراء به سمت يک فيلم بچرخد و فکر مي‌کنم اين حرکتي که ترامپ کرد و ورود شهروندان هفت کشور از جمله ايران را به آمريکا ممنوع کرد، باعث شد داوران اسکار به عنوان اعتراض به رفتار ترامپ، يک فيلم ايراني را انتخاب کردند که جزء هفت کشوري بود که ممنوع‌الورود شدند. در بخش مستند هم يک فيلم سوري را انتخاب کردند که به نظر مي‌رسد تابع همين شرايط باشد.

- من فکر مي‌کنم اين اتفاق، سرجمع خوب است و اينکه ايشان هم مانوري در اين راستا داده باشد، خوب است. در عرصه‌هاي بين‌المللي، هر جايي که اسم ايران مطرح شود اتفاق مثبتي است. از اسکار هم خيلي از ايراني‌ها خوشحال مي‌شوند.

- خوب بود. قطعاً افرادي هستند که به ايشان هم توصيه‌هايي مي کنند و حتماً اين پيشنهاد را هم افرادي به ايشان کرده‌اند و ايشان پذيرفته و اين خيلي خوب است. نه ايشان، هر کس ديگري هم که در چنين موقعيتي قرار مي‌گيرد، عده‌اي خيرخواه هستند که توصيه‌هايي به آنها کنند. ايشان هم از اين مشورت‌هاي مثبت استفاده کرده و اتفاق خوبي افتاده.

- مهم نيست که ما چه چارچوب ذهني براي خودمان داريم، وقتي مي‌خواهيم در اسکار شرکت کنيم قواعد ارزشي ما براي خودمان خيلي ارزشمند است و بايد هم از آن پاسداري کنيم. به نظر من همين کار را بايد در جشنواره فجر بکنيم. متأسفانه در جشنواره فجر اين اتفاق نمي‌افتد، يعني ما ارزش‌هاي خودمان را در مباحث محتوايي يا تکنيکي در جشنواره فجر هم رعايت نمي‌کنيم. وقتي وارد فضاي جهاني مي‌شويم، قواعد خودش را دارد. يا بايد وارد نشويم يا اگر وارد شديم بايد بازي خودمان را بکنيم. مهم اين است که در فضاي جهاني با کم‌ترين امتياز دادن بتوانيم بيشترين امتياز را بگيريم. يعني قواعد آنها را مي‌پذيريم، وارد چارچوب فضاي ذهني آنها مي‌شويم، کم‌ترين امتياز را مي‌دهيم و بيشترين امتياز را مي‌گيريم. همان اتفاقي که درباره «جدايي…» رخ داد. اگر اين دو بحث را با هم خلط کني، نتيجه اين مي‌شود که ما اصلاً نبايد به اسکار برويم و فيلم «جدايي…» فيلم خوبي نيست! اما اگر بخواهيم به اسکار برويم و جايزه بگيريم، «جدايي…» بايد برود، فيلم ديگري اين شانس را ندارد.

- امسال هم فقط همين «فروشنده» شانس داشت، فيلم ديگري شانس نداشت. کما اينکه ما اين تجربه را داريم که پارسال هم فيلم «محمد» را فرستادند که اصلاً نگاهش هم نکردند. اينها را نبايد خلط کرد. فيلم «جدايي…» و فيلم «فروشنده» در اين حد ارزش دارند که بايد اسکار بگيرند، اما اگر ما بگوييم اين دو فيلم الگوي سينماي ايران باشند، اين خيلي خطرناک است.

منبع: رسالت