رونمایی از کارنامه 10 ساله سهام عدالت/ منتقدان سهام عدالت چگونه موافق شدند؟

گروه اقتصادی: پایه‌های سهام عدالت در دولت نهم زده شد؛ سهامی که هدف از عرضه آن گسترش سهم بخش تعاون در اقتصاد ایران اعلام‌شده و به قشرهای کم‌درآمدتر فروخته‌شده بود. هرچند محمود احمدی‌نژاد رئیس‌جمهور وقت، واگذاری سهام عدالت را با کاهش فقر اعلام کرد اما به‌تدریج که توزیع سهام اجرایی شد، در مراحل اجرایی مشکلات آن پدیدار شد.

 

 به گزارش بولتن نیوز، ارزش این برگه‌ها در ابتدا ۵۰۰ هزار تومان سهام بود که بعد به یک‌میلیون تومان افزایش یافت. قرار بود که برای گروه‌های کم‌درآمد، نیمی از قیمت هر سهم تخفیف داده شود و نیمی دیگر نیز به مدت ده سال از محل سود شرکت بازپرداخت شود. حالا امروز در مراسم رونمایی از سامانه ساماندهی سهام عدالت که با حضور اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس‌جمهور برگزار شد، اعلام‌شده است که با این سامانه بلاتکلیفی 50 میلیون نفر سهامدار سهام عدالت به پایان خواهد رسید.

آن‌طور که رئیس سازمان خصوصی‌سازی اعلام کرده تا به امروز بیش از 49 میلیون صورت‌حساب در سایت سهام عدالت قرار داده است و مردم می‌توانند با ترتیبی که از پیش اعلام‌شده به این سایت مراجعه کنند.

نقدهای کارشناسی

حسین عبده تبریزی چندی پیش درباره سهام عدالت گفته بود: «دولت دهم در مورد سهام عدالت اهداف توزیعی مدنظر داشت و دولت می‌خواست از طریق ساده توزیع مقداری سهام بین مردم، به اقشار ضعیف‌تر جامعه کمک کند. نمی‌شود گفت چنین هدفی، یعنی هدف توزیعی مدنظر دولت نبود و دولت نمی‌خواست که به اقشار ضعیف‌تر جامعه منابعی برسد. بی‌شک دولت نهم و دهم، علاقه‌مند به این بود که به دست مردم وجوهی برساند اما وقتی در اقتصاد حرکت‌هایی ازاین‌دست می‌شود که اوج آن در پرداخت 45 هزار تومان به‌طور ماهیانه به مردم بود، حرکت سازنده‌ای در حوزه تولید و ایجاد اشتغال شکل نمی‌گیرد.»

 

بنا به گفته رئیس اسبق بورس تهران، اگر هدف طرح سهام عدالت توزیع وجوه بین مردم بود، باید گفت تورم بخش عمده‌ای از این فایده را از بین برد. اگر هدف خصوصی‌سازی بود، می‌توان گفت چنین هدفی هرگز تحقق نیافت.

عبده تبریزی بابیان اینکه هدف غایی خصوصی‌سازی عبارت است از افزایش کارایی و بالا رفتن بهره‌وری و ایجاد تولید و اشتغال پایدار در اقتصاد کشور، عنوان کرده بود که سهام عدالت به‌هیچ‌وجه به چنین اهدافی دست نیافت بنابراین اگر هم در حوزه توزیع وجوه بین اقشار ضعیف‌تر نقشی بسیار محدود داشت، در راستای هدف‌های تعریف‌شده برای خصوصی‌سازی، هرگز کامیاب نبود.

واقعیت موجود

اگرچه پس از 10 سال از اجرای سهام عدالت و عبور از فراز و نشیب‌های قانونی و اجرایی اکنون این سهام قابلیت خریدوفروش یافته، اما تکلیف ۳۸۴ شرکت تعاونی سهام عدالت شهرستانی و سرمایه‌گذاری استانی هنوز معلوم نیست.

 

درعین‌حال هنوز وضعیت مالکیت مردم در این طرح مشخص نشده است. کارشناسان می‌گویند با توجه به نزدیکی به انتخابات دور دوازدهم ریاست جمهوری، به نظر می‌رسد دولت یازدهم هم نتوانسته مشکلات اجرایی این سهام را حل کند، به این دلیل که همچنان تکلیف مالکیت و مدیریت در این سهام عدالت مشخص نیست. درواقع هنوز سهام عدالت آزادسازی نشده است.

حمیدرضا فولادگر رئیس کمیسیون اصل 44 قانون اساسی مجلس هم بر این موضوع صحه می‌گذارد. او امروز در مراسم رونمایی از سامانه ساماندهی سهام عدالت گفته است: «مردم احساس مالکیت نسبت به این نوع سهام ندارند، این در حالی است که نقش مدیریتی نیز برای مردم در این سهم هنوز وجود ندارد.»

در مقابل دولت‌ها می‌گویند، تاکنون ۶۲ شرکت بزرگ در طرح سهام عدالت سرمایه پذیر شده‌اند و درعین‌حال ۲۴ هزار میلیارد تومان از محل سود سهام عدالت برای پرداخت اقساط آن به خزانه واریزشده است. ۲۵ درصد از سهام شرکت‌های دولتی که قرار بود از طریق سهام عدالت واگذار شود، به مردم واگذارشده و ۲۰ درصد آن نیز پیش از آن به بخش خصوصی ارائه‌شده بود.

و درنهایت آنکه هم‌اکنون گزارش‌ها نشان می‌دهد که ۴۵ درصد از سهام شرکت‌ها به دست مردم رسیده و دو دهک پایین جامعه که ۵۰ درصد تخفیف رهبر معظم انقلاب شامل حال آن‌ها شده بود، در حال حاضر مالک ۱۰۰ درصد سهام واگذارشده عدالت به آن‌ها هستند؛ بی‌تردید این آمار خوبی است، هرچند بعد از 10 سال اتفاق افتاده است، اما شاید اگر انتخاباتی در پیش نبود، سامانه‌ای هم برای سهام عدالت به این زودی‌ها رونمایی نمی‌شود.