حدِ نوسان در روش ثبت سفارش باز گذاشته شود

به گزارش بولتن نیوز، حمیدرضا دانش‌کاظمی در پاسخ به این‌که عرضه اولیه به روش ثبت سفارش را چه‌طور ارزیابی می‌کنید، اظهار کرد: این روش در عرضه های اولیه اقدامی بسیار خوب و یک قدم رو به جلو بود و نیاز به جسارت خاصی داشت. به خاطر دارم در بین مدیران قبلی سازمان بورس نیز این موضوع مطرح بود اما در نهایت به عوامل مختلف عملی نشد.

وی درباره‌ی مزایای این روش، تصریح کرد: متاسفانه در گذشته در عرضه‌های اولیه یکی از معضلات کارگزارها تهمت‌ها و برچسب‌های اشتباهی بود که به آن‌ها می‌زدند. عده‌ای به کارگزارها تهمت می‌زدند که عرضه‌های اولیه را به کدهای شخصی یا کدهای آشنایانشان تخصیص می‌دهد که با روش ثبت سفارش این اتهامات از کارگزاران برطرف شد.

این کارشناس بازار سرمایه ادامه داد: در حال حاضر می‌بینیم که از طرف کارگزارها هیچ اعتراضِ جدی‌ای به این روش نمی‌شود هرچند که برخی اعتقاد دارند یک اشکال کوچکی به این روش وارد است ولی هیچ کس نگفته که منافع‌اش زیر سوال رفته و کسی نسبت به این روش شکایت ندارد و این نشان می‌دهد که همه برچسب‌ها و اتهام‌هایی که به کارگزارها زده می‌شد اشتباه بوده است. در نتیجه لازم می‌دانم از سازمان بورس تشکر کنم که با این کارش باعث شد اتهام‌ها از سمت کارگزاران برداشته شود.

دانش‌کاظمی توضیح داد: در گذشته اشخاصی بودند که در حساب هر کارگزاری حدود دو میلیون تومان پول می‌گذاشتند و در زمان عرضه‌های اولیه دستور خرید می‌دادند و در هر کارگزاری که سهم به آن‌ها نمی‌رسید، علیه‌اش در سازمان بورس شکایت می‌کردند و می‌گفتند با این‌که ما سفارش خرید داشتیم و پول هم در حساب بوده کارگزار برای ما این خرید را انجام نداده است. خوشبختانه روش بوک‌بیلدینگ باعث شد که در هر عرضه با هر کد، فقط یک بار بتوان سفارش آن عرضه را گذاشت و در نتیجه بااین مزیت، آن اتهامات هم برطرف شد. علاوه بر این، دراین روش از نظر تعداد سهم تخصیص یافته به افراد اجحاف نمی‌شود.

وی با بیان این‌که کارگزاری‌ها در گذشته در ایران هیبرید نبودند، گفت: وقتی سهم خریداری می‌شد الزاما در همان کارگزاری که خرید شده به فروش نمی‌رفت، چرا که سهام از چندین کارگزاری مختلف خریداری شده و تجمیع می‌شد؛ در نتیجه زمان فروش تنها از طریقِ یک کارگزاری سفارش فروش گذاشته می‌شد اما با عرضه اولیه به روش ثبت سفارش این مشکل برطرف شد.

این کارشناس بازار سرمایه با بیان این‌که روش بوک‌بیلدینگ اشکالاتی هم دارد، اظهار کرد: روش ثبت سفارش در دنیا عملا برای Investment Bank ها است که معادل آن در ایران همان شرکت‌های تامین سرمایه می‌باشد. تامین سرمایه‌ها در عرضه‌های اولیه مکلف می‌شوند که اگر کسی عرضه را خریداری نکرد آن را خریداری کنند و بعد امکان سفارش را باز گذارند تا دیگران بتوانند تقاضا وارد کنند.

دانش‌کاظمی توضیح داد: ولی ما در روش ثبت سفارشِ ایرانی، کف قیمتی را در نظر می‌گیریم و ۱۰ درصد در جهت مثبت برای آن قیمت نوسان قائل می‌شویم، در نتیجه نوسان به سمت پایین نداریم. این موضوع سبب می‌شود کسی که می‌خواهد عرضه اولیه را خریداری کند تحقیقات لازم را انجام ندهد، چرا که ارزشی ندارد که برای ۱۰ درصد تفاوت قیمتی تحقیقات گسترده‌ای صورت گیرد در نتیجه خریداران همگی سقف قیمت را برای سفارشِ خود وارد می‌کنند.

وی با تاکید بر این‌که در این روش باید نوسانات از سمت بالا و پایین باز باشد، بیان کرد: اگر رنج باز باشد خریدار مجبور می‌شود تحقیقات لازم را برای خرید انجام دهد و نرخی درست کشف شود. البته درباره‌ی سهم برکت که پایین‌تر از سقف قیمتی کشف قیمت شد، باید بگویم تعداد این سهم زیاد بود و این موضوع باعث شد مشکلات قیمت‌گذاری این سهم خود را نشان دهد.

این کارشناس بازار سرمایه در پاسخ به این‌که اگر نوسانات به سمت بالا و پایین کاملا باز شود آن وقت کف قیمت چه معنایی می‌دهد، گفت: قیمت پایه گویای ارزیابی مسوولان شرکت بورس است و مساله این است که آن مسوولان قرار نیست سهم بخرند. خریداران باید قیمتی که ارزشیابی می‌کنند و فکر می‌کنند آن سهم با آن پتانسیل‌ها آن مقدار می‌ارزد را به عنوان سفارشِ خرید قرار دهند. هنگام تخصیص سهم نیز بلوک‌ باز می‌شود و از قیمت بالا به پایین سهم توزیع می‌شود.

دانش‌کاظمی توضیح داد: در صورتی که رنج قیمت‌گذاری باز باشد اگر شخص «الف» قیمت سهم را ۲۶۰ تومان ارزیابی کند و شخص «ب» آن سهم را ۱۶۰ تومان ارزشیابی کند در زمان تخصیص، اول به شخصی که ۲۶۰ تومان سفارش گذاشته سهم اختصاص می دهند و بعد نوبت سفارش‌هایی با قیمت کمتر می‌شود. اگر فرض کنیم سهم‌ها در قیمت ۲۵۲ تومان تمام ‌شود، سهم در میانگین موزون قیمت ۲۵۲ تا ۲۶۰ تومان کشف قیمت می‌شود.

وی ادامه داد: اگر شخص «الف» اشتباها قیمت را بالا داده باشد و شخص «ب» درست ارزش‌گذاری کرده باشد، در روزهای آینده شخص «الف» متضرر خواهد شد و با آن ضرر متوجه اشتباه خود می‌شود و در عرضه‌های بعد تجربه می‌گیرد که بی‌دلیل قیمت را بالا نگذارد، در نتیجه در روش ثبت سفارشِ واقعی باید رنج قیمت‌گذاری باز باشد و برای انتخاب قیمت، کارشناسی انجام شود. من معتقدم که ما هم باید این رنج را باز گذاریم تا قیمت درست‌تری کشف شود.

این کارشناس بازار سرمایه بیان کرد: البته اشکالی ندارد که گزارش کارشناسی متعهدِ خرید و مشاورِ پذیرش را در اختیار فعالان بازار بگذارند. یکی از منابع افرادی که می‌خواهند در عرضه شرکت کنند می‌تواند آن گزارش باشد، ولی در عین حال باید افراد بتوانند خارج از آن رنجِ مشخص شده سفارش ثبت کنند تا کشف قیمتی درست صورت گیرد. به عنوان مثال در مورد برکت در حال حاضر قیمت این سهم به کمتر از کف قیمتی که توسط کمیته قیمت گذاری گذاشته شده بود، رسیده که نشان‌دهنده این است که آن قیمت‌گذاری اشتباه بود.

دانش‌کاظمی درباره‌ی این موضوع که به تازگی عنوان شده است تا پایان سال ۱۳۹۵ عرضه اولیه نخواهیم داشت، اظهار کرد: اگر عرضه اولیه برکت باعث شده که جلوی عرضه‌های اولیه گرفته شود تصمیم خوبی نیست، چرا که هیچ کس نباید اشخاص را از حقوق خود ساقط کند.