سبك زندگي ناسالم ما ايراني‌ها/بیشترین عادات مضر غذایی مردم کدام است؟

: نگراني يك دهه متوليان سلامت اين شده كه ايراني‌ها با اين سبك زندگي كه در پيش گرفته‌اند به كجا خواهند رسيد. آمارهاي بي‌تحركي، اضافه وزن، دريافت كالري اضافه بر اثر پرخوري، نمايه ترسناكي از شيوع بيماري‌هاي غير واگير را براي متوليان سلامت ترسيم كرده است؛ نمايه‌اي كه هر روز هم اعدادش رو به افزايش است. اعداد اين نمايه نشان مي‌دهد كه ايراني‌ها گوي سبقت از بابت «زندگي در زمان حال» را از شهروندان ١٩٦ كشور جهان ربوده‌اند اما فقط در زمينه تغذيه و رشد عرضي ابعاد بدن و جالب اينكه هموطنان‌مان وقتي روبه‌روي دوربين رسانه ملي مي‌ايستند تا به اين سوال ساده جواب بدهند كه «شما با اين سن كم چرا تحركي ندارين و ورزش نمي‌كنين و اونقدر فست فود و نوشابه مي‌خورين و چرا اينقدر چاقين‌؟» لبخند مليحي مي‌زنند مثل تمام افراد خطاكار كه مچ‌شان سربزنگاه باز مي‌شود و در حالي كه دندان‌هاي ناميزان‌شان را به نمايش مي‌گذارند، مي‌گويند: «بله. حق با شماست. ولي ديگه اينطوري عادت كرديم.»

ايران تنها كشوري است كه مردمانش، عادت كرده‌اند از بيماري‌هاي غير واگير استقبال كنند. توصيه‌ها، نصيحت‌ها، هشدارها و تهديدهاي مسوولان سلامت هم هيچ فايده‌اي ندارد. آمارهاي شيوع بيماري‌هايي كه فقط و فقط، شهروندان در بروز و ظهورش مقصر بوده‌اند، واقعا نگران‌كننده است. آمار ابتلا به فشار خون، ديابت، سكته‌هاي قلبي و مغزي، سرطان آن هم در جمعيتي كه نيروي مولد است و سرمايه اقتصادي كشور، يك هشدار جدي براي آينده توليد و بازدهي ايران است. بنا بر شواهد مسوولان سلامت، سن بيماري‌هاي غيرواگير به دليل سبك غلط زندگي ايراني‌ها كف ٤٠ سالگي را سال‌هاست كه رد كرده و حالا روي تخت‌هاي بيمارستان‌ها، جوان‌هاي ٣٠ ساله و ٣٥ ساله به علت ديابت و فشار خون و سرطان و سكته بستري مي‌شوند. قطعا هشدارهايي كه در اين صفحه مي‌خوانيد هم تغييري در اين وضعيت ايجاد نمي‌كند. اين اعداد و اين جملات، صرفا دقايقي خواننده را سرگرم خواهد كرد و در آينده‌اي نه چندان دور، اهل و عيال سوار ماشين مي‌شوند به قصد طباخي «بره سفيد.»

وضعيت شيوع بيماري‌هاي غيرواگير در ايراني‌ها

بيماري‌هاي قلبي- عروقي
تغذيه ناسالم عامل ٣١‌درصد بيماري‌هاي قلبي - عروقي است.
٤٦ ‌درصد مرگ‌ها در كشور به علت بيماري‌هاي قلبي- عروقي است.
از ٣٨٠ مورد مرگ غيرطبيعي در كشور در ‌سال ٩٢، حدود ٩٣‌هزار مورد مربوط به بيماري‌هاي قلبي- عروقي بود.
٥٠ درصد علت مرگ ايرانيان سكته قلبي و مغزي است كه سهم سكته قلبي از اين مجموع ۳۵ درصد است.
سالانه ٤٣ هزار مورد ابتلا به بيماري‌هاي قلبي- عروقي و ٩٢ هزار سكته قلبي در كشور اتفاق مي‌افتد.
٢٠تا ٣٠ درصد مرگ در كشور ناشي از سكته‌هاي قلبي است.
سن سكته‌هاي قلبي و مغزي به كمتر از ٤۰سال كاهش پيدا كرده است.

كم‌خوني
۳۰ درصد جمعيت ايران دچار كم‌خوني هستند و ۷۰ درصد كمبود آهن دارند.
كمبود آهن، خطر مرگ نوزادان را ۳۰ برابر افزايش مي‌دهد.

كمبود ويتامين D

بنا بر نتايج تحقيقات سال ٨٨، بيش از ٥٠ درصد افراد كمتر از ٤٠ سال كشور (٥٤ درصد زنان و ٣٦ درصد مردان كمتر از ٤٠ سال) دچار كمبود ويتامين D
بودند.
اين كمبود در استان‌هاي گلستان، خراسان رضوي، فارس، بوشهر و آذربايجان شرقي تا ٥٤ درصد افزايش داشت.
سال ٩٠، انستيتو تحقيقات تغذيه و صنايع غذايي كشور اعلام كرد كه بيش از ٨٠ درصد مردم دچار كمبود ويتامين D هستند.
سال ٩٣ وزارت بهداشت هشدار داد كه رشد ۶ برابري كمبود ويتامين D در كودكان ايراني، خطري براي نسل آينده خواهد بود.
طبق ارزيابي در سال‌هاي ٨٠ تا ٩١، حدود ٤ درصد جمعيت ١٥ تا ٢٣ سال در كشور كمبود ويتامين D داشته‌اند كه اين رقم در سال ٩٣ به ٢٤ درصد افزايش يافته بود.


مصرف مواد مخدر
بنا بر نتيجه پيمايش ملي مصرف مواد مخدر كه سال ١٣٩٠ در كشور انجام شد، يك ميليون و ٣٢٥ هزار نفر از جمعيت ايران دچار اعتياد هستند و نرخ شيوع اعتياد در كشور، ۲.۶۵ درصد برآورد شده است.
به طور متوسط در هر روز ١٠نفر در ايران بر اثر مصرف مواد مخدر جان خود را از دست مي‌دهند.

سرطان
سال ٩٠، از ٣٨٠ مورد مرگ غيرطبيعي در كشور، ٣٠‌هزار مورد ناشي از سرطان بود.
عادت‌هاي بد غذايي دليل ٣٠‌درصد از موارد سرطان در ايران است.
علت ١٩‌درصد سرطان‌هاي دستگاه گوارش در ايران، به دليل تغذيه ناسالم است و ٣٥ درصد سرطان‌ها به‌دليل عوارض مرتبط با چاقي و پرخوري است.
مطابق شاخص ASR (بروز موارد جديد بيماري در صدهزارنفر جمعيت) در ايران به ازاي هر ١٠٠ هزار نفر، ١٢٨ زن و ١٣٤ مرد به يكي از انواع سرطان‌ها مبتلا هستند.
بنا بر نتيجه تحقيقات سال ١٣٩٣، ٤٦ درصد موارد مرگ در ايران به علت سرطان بوده است.
مركز تحقيقات سرطان در سال ٩٠ اعلام كرد كه روزانه حدود ١٠٥ نفر در ايران به علت سرطان جان خود را از دست مي‌دهند.

سكته مغزي
از ٣٨٠ هزار مورد مرگ غيرطبيعي در كشور در ‌سال ٩٠، ٤٣‌هزار مورد مربوط به سكته مغزي بود.
۵۰ درصد علت مرگ ايرانيان، سكته قلبي و مغزي است كه سهم سكته مغزي از اين عدد، ۱۵ درصد است.
سن سكته‌هاي قلبي و مغزي به كمتر از ۴۰سال رسيده است.

پرفشاري خون
٢۵‌درصد سكته‌هاي قلبي در ايران به‌دليل پرفشاري خون ناشي از مصرف بي‌رويه نمك است.
١٠ ميليون نفر در كشور به فشار خون مبتلا هستند كه نيمي از اين افراد از بيماري خود بي‌خبرند.
سالانه ۸۳ هزار مرگ بر اثر فشار خون در كشور اتفاق مي‌افتد.
سال ١٣٨٤ نتايج مطالعات انجام شده توسط دانشگاه‌هاي علوم پزشكي و در گروه سني ١٥ تا ٦٥ ساله، شيوع پرفشاري خون را ۱۲.۵ درصد گزارش كرد و در حال حاضر، اين رقم به ١٩ درصد رسيده است.

پوكي استخوان
حدود ۵.۴ درصد مردان و ۸ درصد زنان ايراني به پوكي استخوان مبتلا هستند.
١٧ درصد جمعيت ايران از بيماري پوكي استخوان رنج مي‌برند و حدود ٣٠ درصد از جمعيت ٣٥ تا ٤٠ ساله در معرض پوكي استخوان قرار دارند.
ساكنان استان‌هاي شمالي، به خصوص مازندران و گلستان بيشتر در معرض پوكي استخوان هستند و بيشترين جمعيت داراي پوكي استخوان نيز در اين استان‌ها سكونت دارند.
ميانگين سن پوكي استخوان در جهان ٧٠‌سال است اما اين سن در ايران به ٣٥‌سال رسيده است.
بنا بر نتايج تحقيقات سال ١٣٩٣، از هر سه مرد ايراني، يك نفر و نيمي از زنان ايراني با پوكي استخوان مواجهند.

چاقي
به طور متوسط هر ايراني، روزانه ٤٠٠ كيلوكالري اضافه دريافتي انرژي دارد.
از هر دونفر ايراني يك نفر مبتلا به چاقي يا اضافه‌وزن است.
بيش از ٧٠‌درصد ميانسالان چاق هستند يا اضافه‌وزن دارند.
٥٤‌درصد زنان و ٥٤‌درصد مردان ايراني، دچار اضافه‌وزن يا چاقي هستند.
٣٠ الي ٥٠ درصد افراد بالاي ٢٠ سال و ٦٠ درصد افراد بالاي ٣٠ سال در ايران به افزايش وزن و چاقي دچارند و ۲۵ ميليون ايراني در سن ۱۵ تا ۶۴ سالگي دچار اضافه وزن و چاقي هستند كه از اين تعداد، ٨ ميليون نفر مبتلا به چاقي و ١٧ ميليون نفر مبتلا به اضافه وزن هستند.
از مجموع ٨٠٠ مرگ روزانه در ايران ٣٠٠ مورد با تغذيه نامناسب مرتبط است.
طي ١٥ سال اخير شمار افراد چاق در ايران از ١٣ درصد به ٣٢ درصد افزايش يافته است.
بنا بر گزارش ٢٠١٤ سازمان بهداشت جهاني درباره وضعيت ميزان چاقي در ايران، از جمعيت ۸۰ ميليوني ايران، ۵۰ ميليون نفر با اين معضل در ارتباط هستند.
١٩ ميليون نفر در كشور كم‌تحرك هستند و سالانه ۱۹ هزار مرگ به دليل كم‌تحركي در كشور اتفاق مي‌افتد.
در ايران از هر ١٠ نفر چهار نفر كم تحرك و حدود سه نفر مبتلا به اضافه وزن هستند.

ديابت
بنا بر نتايج تحقيقات سال ١٣٩٣، دو درصد مرگ‌ها در كشور به علت ديابت است.
١٠ درصد جمعيت مبتلا به ديابت هستند كه نيمي از اين افراد از بيماري خود بي‌خبرند.
٣٥درصد موارد قطع عضو غيراز حوادث در كشور، مربوط به مبتلايان ديابت است.
روزانه ٥٠٠ نفر به جمع ديابتي‌هاي كشور اضافه مي‌شود.
تا سال ١٤٠٩ تعداد مبتلايان ديابت در ايران بيش از دو برابر افزايش يافته و ايران در رديف دومين كشور منطقه خاورميانه و شمال آفريقا از نظر شمار ديابتي‌ها قرار مي‌گيرد.

پرشمارترين عادات مضر تغذيه‌اي ايراني‌ها

سرانه مصرف برنج در ايران
سرانه مصرف برنج در ايران ۳۶.۶ كيلوگرم در سال و ۷ برابر سرانه مصرف در اتحاديه اروپاست.
به طور متوسط هر فرد بايد روزانه ۹۰ گرم برنج مصرف كند كه درحال حاضر هر ايراني به طور متوسط روزانه ۱۰۳ گرم برنج مصرف مي‌كند.

سرانه مصرف نان

سرانه روزانه مصرف نان در كشور حدود ٣٣٠ گرم است (حدود ١٢٠ كيلو در سال) كه اين رقم در كشورهاي پيشرفته، ٣٠ الي ٥٠ كيلو در سال است.
تنزل سطح اقتصادي خانواده‌هاي ايراني منجر به افزايش مصرف نان مي‌شود چنان كه بر اساس گزارش بانك‌مركزي از بررسي بودجه خانوار، با وجود افزايش هزينه نان طي دهه گذشته، خانوارهاي شغلي با گروه شغلي «كارگران ساده» بيشترين سهم مصرف نان را دارند و سالانه بيش از ١٢ درصد هزينه خوراك خود را صرف خريد نان مي‌كنند در حالي كه در خانوارهاي شغلي با گروه شغلي «قانونگذاران، مقامات عاليرتبه و مديران»، كمي بيش از ٢ درصد هزينه مربوط به خوراك، براي خريد نان صرف مي‌شود.
سالانه در ايران حدود ٢٥ ميليارد عدد قرص نان توليد مي‌شود و مصرف سرانه نان در ايران، دو برابر بيشتر از اتحاديه اروپاست.

سرانه مصرف نمك
مردم ايران، روزانه ١٠ الي ١٢ گرم نمك مصرف مي‌كنند كه حدود ٥ گرم از نمك مصرفي روزانه، از طريق نان دريافت مي‌شود.
ميزان استاندارد مصرف نمك، ٤ تا ٥ گرم در روز است اما سرانه مصرف نمك در ايران حدود دو برابربيشتر از ميانگين جهاني است.

سرانه مصرف نوشابه
هر ايراني سالانه ٤٢ ليتر نوشابه مي‌خورد. سرانه مصرف نوشابه در ايران ٤ برابر ميانگين جهاني است و ايراني‌ها، سالانه حدود ٣ ميليارد تومان نوشابه مي‌خرند.
هر ليوان نوشابه معادل مصرف ١٠ قاشق شكر است و حدود ٢٥٠ كيلو كالري انرژي دارد و مصرف روزانه يك قوطي نوشابه (٣٠٠ ميلي‌گرم)، ظرف يك سال ٧ كيلو اضافه وزن به همراه دارد.
در ۲۰ سال اخير مصرف نوشابه‌هاي گازدار در كشور حدود ۱۵ درصد افزايش داشته و گفته مي‌شود كه ايران، چهارمين كشور مصرف‌كننده نوشابه در جهان است.

سيگار
سالانه بيش از ١٨ ‌هزار‌ميليارد تومان (روزانه ٥ ميليارد تومان) دخانيات دركشور مصرف مي‌شود و وزارت بهداشت سالانه بيش از ٤٠ ‌هزار‌ميليارد تومان براي درمان بيماري‌هاي مرتبط با مصرف دخانيات هزينه مي‌كند.
۴درصد مردم ايران، قليان و حدود ١٥ ميليون نفر دركشور سيگار مي‌كشند و هر‌سال ٥٠ الي ٦٥‌هزار نفر به دليل مصرف دخانيات جان‌شان را از دست مي‌دهند.
٥٠ درصد علت مرگ ناشي از سكته‌هاي قلبي و مغزي، ٩٠‌درصد مشكلات ريوي، ٨٠‌درصد برونشيت‌هاي مزمن و ٢٥‌درصد ساير بيماري‌ها مربوط به مصرف دخانيات است.
شيوع سرطان ريه در ايران، در مردان سيگاري ٢٣برابر و در زنان سيگاري ١٣برابر جامعه عمومي غيرسيگاري است.

فست‌فود
ايراني‌ها سالانه ۱۱ هزار ميليارد تومان براي خوردن فست‌فود هزينه مي‌كنند.

سرانه مصرف روغن
هر ايراني روزانه ٤٦ گرم روغن مصرف مي‌كند. سرانه مصرف روغن هر ايراني سالانه ٣ كيلوگرم افزايش پيدا مي‌كند در حالي كه ميزان توصيه‌شده روغن، مصرف روزانه ٣٥ گرم و ميانگين سرانه مصرف روغن دنيا ١٢ كيلوگرم است. سرانه مصرف روغن در ايران ٣٠‌درصد بيشتر از ميانگين جهاني است.

سرانه مصرف قند و شكر
سرانه مصرف شكر هر ايراني، روزانه حدود ٦٦ گرم و سالانه بيش از ٣٣ كيلوگرم است.
در حالي كه حد مجاز مصرف شكر، روزانه ٢٥ گرم و سرانه مصرف روزانه شكر در جهان، ٤٠ گرم است، ايراني‌ها بيش از ٢ برابر ميانگين جهاني شكر مصرف مي‌كنند.
بيشترين ميزان قند و شكر دريافتي ايراني‌ها از مصرف نوشابه‌هاي گازدار است.
يك آبميوه صنعتي ٢٥ گرم شكر دارد و هر ليوان نوشابه معادل ١٠ قاشق غذاخوري شكر است.

كم شمار‌ترين عادات مفيد تغذيه‌اي ايراني‌ها

سرانه مصرف تخم مرغ
سرانه مصرف سالانه تخم‌مرغ در ايران ٨ الي ٩ كيلوگرم است كه اين رقم، يك‌سوم سرانه مصرف كشورهاي پيشرفته است.

سرانه مصرف شير و لبنيات
با احتساب سرانه مصرف سالانه ٩١ كيلوگرم شير در ايران، سرانه روزانه مصرف شير در كشور، ١١٣ گرم است كه سرانه مصرف سالانه در اروپا ٣٠٠ الي ٥٠٠ كيلوگرم برآورد مي‌شود.
در حالي كه هرم غذايي روزانه يك انسان بالغ بايد حدود ٢٥٠ گرم لبنيات داشته باشد، از هر ۱۰ ايراني فقط چهار نفر شير و لبنيات به مقدار كافي دريافت مي‌كنند و ايران از نظر سرانه مصرف شير، در آخرين رده‌هاي جدول جهاني قرار دارد.
در حالي كه يك فرد بالغ، روزانه به ١٢٠٠ ميلي‌گرم كلسيم نياز دارد، ميانگين كلسيم دريافتي روزانه جمعيت ايران، در سال ١٣٩١ و براساس اطلاعات ترازنامه خوراكي حدود ٦٥٨ ميلي‌گرم برآورد شده است.
قرار بود تا پايان برنامه چهارم توسعه (١٣٨٩ – ١٣٨٤) سرانه مصرف شير به ١٦٠ كيلوگرم در سال افزايش يابد، اما نتايج تحقيقات سال ١٣٩٣ نشان داد كه مصرف سرانه شير در اقشار كم‌درآمد، سالانه ۱۲.۳ كيلوگرم و در اقشار پردرآمد ۲۳.۸ كيلوگرم است.

سرانه مصرف ماهي
حداكثر مصرف سرانه ماهي در ايران، سالانه ٧ كيلوگرم است كه اين رقم در جهان به ١٨ كيلو مي‌رسد و در كشورهاي توسعه‌يافته، ميانگين مصرف سرانه ماهي ٢٨ كيلوگرم و در برخي كشورها ٧٠ كيلوگرم است.

سرانه مصرف ميوه و سبزي
فقط ١٢ درصد ايراني‌ها روزانه ٥ واحد ميوه و سبزي مي‌خورند. سرانه سالانه مصرف ميوه و سبزي در ايران، ٣٠ كيلوگرم و اين رقم در جهان ١٢٠ كيلوگرم است.
بيش از ١٧ميليون ايراني از عوارض كمبود مصرف ميوه و سبزي رنج مي‌برند و از هر ١٠ ايراني، فقط يك نفر در طول روز به اندازه كافي ميوه و سبزي مصرف مي‌كند.
بنا بر نتايج تحقيقات سال ١٣٩٣، ٨٨ درصد ايراني‌ها و حدود ٤٧ ميليون نفر از جمعيت كشور مصرف روزانه پنج واحد ميوه و سبزي را ندارند.
سرانه سالانه مصرف ميوه در اقشار كم‌درآمد ۱۰۴.۸ كيلوگرم اما در اقشار پردرآمد ۳۴۹.۸ كيلوگرم است.

منبع: سلامت نیوز