باورهای غلط تغذی ه­ا

گروه اجتماعی: اخیراً به دلیل گسترش دنیای مجازی و از طرفی دسترسی آسان به مطالب گوناگون، مشاهده می­شود که در زمینه­ های مختلف از جمله بخش تغذیه، اطلاعات نادرستی رد و بدل می­شود که مغابرت با اصول علمی تغذیه دارد. در نهایت با پیشرفت این موضوع، ضرر­های جبران ناپذیری، بر پیکر سلامت جامعه وارد خواهد کرد که اولین قربانیان آن، اقشار آسیب ­پذیر جامعه، از جمله کودکان، سالمندان، بیماران و خانمهای باردار و شیرده خواهند بود، که در دام این اطلاعات کاذب می­افتند که هیچگونه پایه علمی ندارند؛ لذا وظیفه متخصصین تغذیه این است که در این خصوص با افزایش دانش تغذیه­ای جامعه، جلوی این رویداد گرفته شود. به همین دلیل، سعی بر آن داریم تا پاره­ای از موارد را اینجا با هم مرور کرده و به بحث بپردازیم.

باور تغذیه­ای غلط

به گزارش بولتن نیوز به نقل از مجله خانواده سبز،بهترین راه برای کم کردن وزن بدن حذف تمام میان­وعده­ها و ادویه­ها و چاشنی­هاست گنجاندن میان ­وعده های سالم و مناسب در برنامه غذایی کاهش وزن باعث بهتر نتیجه گرفتن از رژیم غذایی خواهد بود. افرادی که میان­وعده­های غذایی را حذف می­کنند، تمایل بیشتری به غذا خوردن در وعده­های اصلی درند، لذا حجم بیشتری غذا در وعده بعدی میل می­کنند. از جمله میان وعده­های مناسب می­توان موارد زیر را نام برد. غلات کامل، بیسکویت­ها و کراکرهای سبوس­دار، دانه و مغزها، شیر و لبنیات کم­ چرب و میوه ­ها و سبزی ها هستند. میزان انرژی که بدن انسان جهت انجام فعالیت­های حیاتی روزمره نیاز دارد، تحت عنوان انرژی متابولیسم پایه نامیده می­شود.

البته این میزان انرژی تحت تاثیر عوامل مختلفی مثل سن، ژنتیک، جنسیت و ... می­باشد. هرچه انرژی متابولیسم پایه بیشتر شود، روند کاهش وزن بهتر صورت می­گیرد. روش­های متفاوتی جهت افزایش میزان انرژی متابولیسم بدن وجود دارد. که یکی از آنها خوردن وعده­ های غذایی اصلی منظم و متعدد و 3-2 میان­وعده در روز می­باشد. البته مسلماً منظور از وعده­های غذایی متعدد، افزایش حجم وعده­ های غذایی و متعاقب آن افزایش کالری و انرژی موجود در وعده غذایی نمی­باشد بلکه منظور کم­حجم و کم کالری بودن وعده­ها و در عوض افزایش تعداد دفعات مصرف می باشد. تحمل گرسنگی­های طولانی به سبب حذف میان ­وعده­ها، منجر به گرسنگی شده و بدن برای مقابله با گرسنگی، انرژی متابولیسم را کاهش می­دهد.

2- از روش­هایی که باعث افزایش انرژی متابولیسم پایه می­شود می­تواند افزودن برخی چاشنی­ها و ادویه­ها را به غذا اشاره نمود مثل: فلفل قرمز، فلفل سیاه، دارچین، زنجبیل و ... البته توصیه به مصف بیش از حد این موارد هم نداریم. به جهت آسیبی که احتمالاً به مخاط معده زده می­شود قابل ذکر است که چاشنی­ها و ادویه­ها کالری ندارند بنابراین باعث چاقی و افزایش وزن نمی­شوند. مواد مذکور فقط باعث 8 درصد افزایش متابولیسم پایه می­شوند بنابراین تنظیم کالری دریافتی توسط متخصص تغذیه برای کاهش وزن موفق، ضروری می­باشد.

انقلابی در کاهش وزن با رژیم کانادایی (15 روز)

این روزها حتماً سر رژیم کانادایی یا رژیم 15 روزه را شنیده­اید. این رژیم ادعا می­کند که در زمان کوتاه باعث سوزاندن چربی می­شود و مانع از بازگشت وزن کاهش یافته می­گردد و از طرفی ادعایی مبنی بر تأثیر بر مرکز اشتها در مغز دارد که باعث کاهش اشتها می­شود متأسفانه رژیم کانادایی و این قبیل رژیم ­های غذایی پایه علمی ندارند و اغلب جنبه تجاری دارند.

امروزه به مدد گسترش تکنولوژی و ارتباطات به راحتی می­توان با جستجو در اینترنت، چندین منبع رژیم­های مختلف جهت کاهش وزن پیدا کرد که اغلب آنها از نظر علم تغذیه مورد تایید نمی­باشند. اکثر این رژیم­ها با برنامه غذایی نامتعادل و تغییر غیراصول در مصرف گروه­های غذایی اصلی، باعث به هم خوردن تنظیم متابولیسم پایه بدن شده و منجر به کاهش وزن غیرطبیبی و غیراصولی می­شوند.

مدت زمان رژیم کانادایی کوتاه است با اینجال به دلیل نامتعادل بودن آن بطور جدی سلامت بدن را به خطر می­اندازد. کاهش وزن حاصل از زمان کوتاه و با این روش نامناسب، به هیچ عنوان پایدار نخواهد بود. آنچه که مسلم است کاهش وزن حاصل از رژیم کانادایی، ناشی از کاهش چربی نخواهد بود، بلکه ناشی از دست دادن آب و الکترولیت­های بدن و حتی بخشی از بافت عضلانی می­باشد که به هیچ عنوان اتفاقی خوبی نیست.

بنابراین اگرچه کاهش وزنی که ترازو نشان می­دهد برای فرد، ظاهراً خوشایند خواهد بود متاسفانه ترکیب بدن فرد دچار تغییرات نامطلوب گردیده است. پس از قطع رژیم، آنچه که جایگزین بافت عضلانی از دست رفته می­شود، چیزی جز بافت چربی نخواهد بود.

برای کاهش وزن مناسب و سالم، باید همه گروه­های غذایی، به مقدار مناسب و متعادل در برنامه غذایی گنجانده شود وگرنه سلامت فرد را به مخاطره می­اندازد. رژیم کانادایی می­تواند پیامدهایی چون حمله­­های قلبی و مغزی برای افراد به همراه داشته باشد اصولاً فردی که چاق است یا اضافه وزن دارد سال­ها طول کشیده تا به وزن فعلی برسد، بنابراین اگر فرد بخواهد به وزن طبیعی برگردد، باید روند کاهش وزن تدریجی و بارداری آهسته را انتخاب نماید. زمانی که فرد سریع وزن خود را کاهش دهد اندام­های داخلی بدن نمی­توانند بطور مناسب با شرایط جدید تطابق پیدا کنند. کاهش وزن سریع باعث اختلالات شدید متابولیکی می­شوند و معمولاً با شکست مواجه می­شوند.

محدودیت­های شدید غذایی در رژیم­های کوتاه­مدت و سخت، فقط مدتی کوتاه توسط فرد قابل تحمل خواهد بود ولی بعد از مدتی تطابق فیزیولوژیک بدن باعث کاهش سرعت از دست­دهی وزن می­شود.

رژیم پر پروتئین و پرچربی متابولیسم بدن را بالا می­برند و در طولانی­مدت باعث کاهش وزن می­شوند. این رژیم باعث می­شود که فرد دیرتر احساس ضعف و گرسنگی نماید، این موضوع به دلیل زمان بیشتر هضم آنهه در سیستم گوارشی می­باشد. در این رژیم، پروتئین جایگزین دیگر گروه­های غذایی، از جمله گروه کربوهیدرات می­شود. سالم­ترین مواد مغذی، کربوهیدرات­ها هستند که انرژی­زا می­باشند.

ترکیبات حاصل از متابولیسم کربوهیدرات­ها، گاز دی­اکسیدکربن و آب است که از طریق بازدم و ادرار دفع می­شوند در حالی که مواد حاصل از متابولیسم پروتئین­ها، ترکیبات ازت­دار هستند که برای بدن بعنوان سم محسوب می­شوند و برای دفع آنها، در ابتدا باید در کبد، تبدیل به اوره شد سپس همراه با مقداری زیادی آب از متابولیسم چربی­ها، اسیدهای کتونی می­باشند که مقدار زیاد آنها می­تواند از سد خونی مغز عبور کرده و مشکلات جدی برای مغز ایجاد نماید.

از طرفی اسیدهای چرب اشباع موجود در رژیم می­تواند باعث افزایش کلسترول­ و تری­گلیسیرید در خون شوند، ترکیبات حاصل از متابولیسم چربی­ها، اسیدهای کتونی می­باشد که مقدار زیاد آنها می­تواند از سد خونی مغز عبور کرده و مشکلات جدی برای مغز ایجاد نماید. از طرفی اسیدهای جرب اشباع موجود در رژیم می­تواند باعث افزایش کلسترول و تری­گلسیرید در خون شوند، در نتیجه زمینه ابتلا به بیماری­های متابولیک را در فرد فراهم کنند و چنانچه کنترل نشوند، خطرناک و کشنده خواهد بود.

مسأله دیگر این است که فرد از خوردن گوشت زیاد و چربی در رژیم خود پس از مدتی خسته خواهد شد طبیعتاً بعد از رژیم به غذاهای حاوی کربوهیدرات ساده مانند شیرینی­های روی می­آورد و دریافت کالری زیاد حاصل از آنها باعث افزایش وزن مجدد و اختلال متابولیک در بدن خواهد شد.

از طرفی هرچه محتوای پروتئین رژیم غذایی بیشتر باشد کلسیم بیشتری از بدن دفع خواهد شد، به همین دلیل ادامه رژیم­های پروپروتئین باعث تحلیل استخوانی می­گردد. همچنین اگر شخصی، زمینه نارسایی کلیوی داشته باشد، خطرات بیشتری فرد را تهدید خواهد کرد. از عوارض دیگر پیروی از رژیم­های پرپروتئین، افزایش فشارخون، افزایش کلسترول و بالا رفتن خطر بروز بیماری­های قلبی- عروقی و سکته می­باشد.

اصولاً در برنامه غذایی همه افراد سالم و بزرگسال باید 3 وعده غذایی اصلی و 3 میان­وعده گنجانده شود. با حذف هر کدام از وعده­های اصلی و یا میان­وعده­ها، ضریب موفقیت کاهش وزن و پایداری حاصل از آن کاهش می­یابد.

در نهایت اینکه آیا این رژیم غذایی برای همه افراد ثابت می­باشد و این بدان معناست که هر فرد با هر شرایط سنی و جنسی برای کاهش وزن به سراغ آن می­رود، در حالی که برنامه غذایی هر فرد باید با توجه به مسائل اجتماعی، رفتاری، زیست­محیطی، ژنتیکی و شرایط زندگی هر فرد بطور جداگانه توسط متخصص و مشاوره تغذیه طراحی گردد.

به ادامه شایعات نادرست تغذیه­ای در شماره بعدی مجله توجه فرمایید.